ثبات در صندوق‌های طلایی
معاملات صندوق‌های طلا و گواهی سپرده سکه در کنار قراردادهای آتی محصولات کشاورزی حکایت از جریان کاهشی قیمت‌ها در روزهای اخیر دارد.
به گزارش خبرگزاری بورس اوراق بهادار به نقل از دنیای اقتصاد، این امر به‌وضوح منعکس‌کننده ذهنیت کاهشی است که در بین معامله‌گران این بازار پدیدار شده است. بیم و امید از جریان کاهشی در بازار ارز از جمله عواملی است که با تاثیر مضاعف بر ابزارهای مالی بورس‌کالا به جهت‌دهی انتظارات تورمی معامله‌گران آن منتهی شده است.
رهگیری نوسان بهای ارز با وجود جرقه‌های افزایشی در برخی از برهه‌های زمانی، حکایت از انعکاس جریان کاهشی در ابزارهای مالی دارد، از این‌رو اختلاف بهای NAV ابطال و قیمت‌های پایانی صندوق‌های طلا؛ سعی در یکسان‌سازی خود با تکانه‌های قیمتی در بازار ارز دارد.
دو ابزار طلایی بورس‌کالا با جهت‌گیری کاهشی
این روزها انتظارات تورمی در آینه ابزارهای مالی طلایی که در بستر بورس‌کالا مورد دادوستد قرار می‌گیرد، حکایت از جریان کاهشی دارد. به‌عبارت دقیق‌تر از ابتدای هفته‌جاری تا لحظه تنظیم این گزارش رصد جریان معاملاتی صندوق‌های طلا که با پشتوانه گواهی سپرده سکه طلا طراحی شده‌اند، در نرخ‌هایی نسبتا پایین‌تر از بهای NAV ابطال خود در نوسان هستند. همین امر گواه خوبی از پیش‌بینی انتظارات معامله‌گران این بازار از آینده بهای ارز در بازارهای داخلی است بیم و امیدهای معامله‌گران چراکه این ابزارهای مالی در اصلی‌ترین کاربرد خود به شکل اوراقی سرمایه‌ای مورد دادوستد قرار می‌گیرند و تجربه ثابت کرده، هنگامی که انتظارات فعالان بازار از آینده بازارهای موازی با بازار طلا همچون بازار ارز یا سایر کالاها افزایشی باشد، قیمت‌های پایانی واحدهای هر چهار صندوق طلای فعال در بورس‌کالا در سقفی بالاتر از NAV ابطال آن به پرواز در‌می‌آید زیرا پیش‌بینی از آینده قیمت‌ها، جریانی مثبت است که حتی با وجود اینکه تعریف دقیقی از واژه NAV ابطال را می‌دانند باز‌هم اقدام به خرید، در سطوحی بالاتر از آن می‌کنند. به‌همین نسبت در وضعیتی که شرایط اقتصادی حکایت از بروز جریان نزولی در بازارها دارد یا سیگنالی از رشد قیمت‌ها حداقل در کوتاه‌مدت از بازارهای گوناگون مخابره نشود، معامله‌گران این بازار در جایگاه نظاره‌گر ظاهر شده و سعی می‌کنند جوانب احتیاط را رعایت کنند. بنابراین خریدهای خود را در نرخ‌هایی پایین‌تر از NAV ابطال انجام می‌دهند.
چندی است که نوسان بهای ارز در بازارهای داخلی روندی کاهشی به خود گرفته است. البته این درحالی است که در مقاطعی از زمان بهای ارز با جرقه‌های افزایشی اندکی همراه شد که تاکنون چندان قدرتمند نبوده و پتانسیل کافی برای بازگشت به نرخ‌های افزایشی بی‌سابقه روزهای اوج خود را ندارد. شواهد معاملاتی در بازارهای ابزارهای مالی به‌وضوح نشان می‌دهد که انتظارات موجود در بازار هنوز به روزهای اوج خود نرسیده است، آن‌هم در شرایطی که انتظارات تورمی معامله‌گران در بازار گواهی‌سپرده و صندوق‌های طلا حتی در بازه‌ای از زمان و در اوج بهای تاریخی ارز، نزدیک به ۱۰درصد بالاتر از ارقام نجومی ثبت‌شده را هم نشان داده بود. بنابراین رهگیری انتظارات در شرایط فعلی هنوز از یک تعادل انتظاری به‌صورت انتزاعی در ذهنیت معامله‌گران برخوردار است.
لیدر انتظارات تورمی ابزارهای مالی
نوسان بهای ارز عاملی دو‌جانبه در بازار ابزارهای مالی به‌شمار می‌رود چراکه هم می‌تواند به‌عنوان ریشه انتظارات تورمی معامله‌گران در نظر گرفته شود و هم می‌تواند بر قیمت این ابزارهای مالی تاثیر مستقیم داشته باشد چراکه بیم و امیدهای معامله‌گران بهای طلا تحت‌تاثیر دو عامل اصلی انس جهانی طلا و نرخ ارز در بازار داخلی تعیین می‌شود. اینکه نوسان بهای ارز چه سمت و سویی به خود بگیرد، می‌تواند جهت انتظارات معامله‌گران این بازار را مشخص کند. از طرف دیگر بخش عمده دارایی پایه این صندوق‌ها، گواهی سپرده سکه طلا است که با تغییر نرخ ارز به‌طور مستقیم بر قیمت این گواهی منعکس‌شده و سبب تغییر در بهای NAV ابطال صندوق‌های طلا می‌شود، بنابراین علاوه بر اینکه می‌توان ردپای تکانه‌های بهای ارز را در تعیین نرخ ابزارهای مالی طلایی مشاهده کرد، فاکتور لازم برای پیش‌بینی بهای ارز در آینه انتظارات تورمی اهالی بازارهای گواهی‌سپرده و صندوق‌های طلا را نیز در بر دارد.
بررسی نوسان بهای اونس طلا در بازارهای جهانی، تحرک جدی و قدرتمندی را نشان نمی‌دهد. روز گذشته در لحظه تنظیم این گزارش هر اونس طلا با قیمت یک‌هزار و ۸۶۲ دلار مورد دادوستد قرار گرفت که تغییرات هفتگی آن رشد محدود۵۱/ ۰درصدی را نشان می‌دهد. این نوسان محدود حکایت از آن دارد که سکاندار انتظارات تورمی در بازار ابزارهای مالی طلایی نوسانات کاهشی بهای ارز است و نقش قیمت جهانی اونس طلا در جهت‌گیری این ابزارها تا حد زیادی محدود شده است.
دادوستد ابزارهای طلایی به‌دور از صف‌های خرید و فروش
رصد انتظارات تورمی در ابزارهای مالی سکه طلا در بورس‌کالا، از ابتدای هفته تاکنون حکایت از جریان کاهشی دارد که به‌طور متوسط در بازه منفی ۳ تا ۵/ ۳درصد نوسان می‌کند. این مطلب از ذهنیت کاهشی در بین معامله‌گران این بازار خبر می‌دهد زیرا بهای دلار کشف‌شده حاصل از انتظارات تورمی صندوق‌های طلایی بورس‌کالا، رقمی پایین‌تر از نرخ فعلی آن در بازار آزاد را نشان می‌دهد. از طرف دیگر بازار ابزارهای مالی بورس‌کالا، صف‌های خرید یا فروش چندانی را در دادوستدهای اوراق طلایی به خود ندیده است. همچنین در بازار گواهی سپرده سکه طلا از ابتدای هفته نیز شاهد اختلاف بهای منفی با نرخ سکه طلا در بازار فیزیکی بوده‌ایم. این درحالی است که به‌خاطر ویژگی‌های فنی اوراق گواهی سپرده سکه طلا انتظار داریم که قیمت گواهی سپرده در بورس‌کالا از نرخ‌های موجود در بازار آزاد به میزان یک تا دو درصد بالاتر باشد.
انتظارات کاهشی در سه روز پیاپی
سه روز پیاپی پیش‌نگر انتظارات تورمی در بورس‌کالا، قرابت بالایی میان جریان کاهشی بهای ارز در بازار آزاد و انتظارات معامله‌گران را ترسیم کرد. این انتظارات هنوز هم به‌طور متوسط به میزان ۶۷/ ۲درصد کاهشی است و تطابق قابل‌قبولی از رفتار معامله‌گران با رخدادهای موجود در بازارهای موازی همچون بازار ارز دارد. اگرچه این پیش‌بینی‌ها تنها بر مبنای ابزارهای طلایی قابل‌معامله در بورس‌کالا استخراج شده است و برای مخابره دقیق‌تر این پیش‌بینی‌ها نیازمند بسط آن به سایر عوامل اثرگذار بر شکل‌گیری انتظارات تورمی افراد جامعه هستیم.از ابتدای هفته تاکنون فاصله قیمت پایانی واحدهای صندوق‌های طلای قابل‌معامله در بورس‌کالا با بهای NAV ابطال آن، اختلافی منفی پیدا کرده است. اما بررسی این فاصله قیمتی نشان می‌دهد که با کاهش بهای ارز در بازار آزاد تعدیل شده و آرام‌تر می‌شود به‌طوری که در روز دوشنبه و در لحظه تنظیم این گزارش، متوسط این فاصله قیمتی عدد منفی ۷۶/ ۲درصدی را برای انتظارات تورمی به‌ثبت رساند.
این درحالی است که اوراق سپرده سکه طلا در ۴ نماد فعال گواهی سپرده بورس‌کالا، به‌طور متوسط ۸۱/ ۰ درصد نسبت به بهای سکه فیزیکی در بازار آزاد، بالاتر مورد دادوستد قرار گرفت. این امر را باید در کنار اختلاف قیمت یک تا دو درصدی بهای گواهی سپرده در نظر گرفت که برمبنای آن طبیعی است بهای سکه بورسی با تفاوت اندکی از قیمت فیزیکی آن در بازار آزاد نوسان کند؛ آن هم تنها به دلیل ویژگی‌های ذاتی این اوراق که این اختلاف مثبت نرخ قابل‌توجیه خواهد بود. بنابراین با لحاظ کردن این میزان اختلاف قیمت در دو بازار آزاد و بورس‌کالا، می‌توان جریان کاهشی در بازار گواهی سپرده سکه طلا را نیز مشاهده کرد. در نهایت پیش‌نگر انتظارات تورمی که ریشه در ابزارهای طلایی بورس‌کالا دارد، ترسیم‌کننده جریانی کاهشی است که به‌وضوح در نرخ‌های پایانی و NAV ابطال و همچنین قیمت اوراق گواهی سپرده و سکه فیزیکی بازار آزاد خودنمایی می‌کند.
استمرار بیم و امید در بازار نفت
حالت وارونگی حاکم در بازار نفت سبب شده است خوشبینی به افزایش قیمت این کالا بیشتر شود، اما برخی از کارشناسان درباره این مسئله تردیدهایی دارند.
به گزارش روزنامه فایننشال تایمز، اعتماد معامله‌گران به آینده بازار نفت اندک است و اگرچه نگرانی‌ها از سقوط قیمت نفت کاهش یافته، امید چندانی به ادامه رشد قیمت این کالا بالای 50 دلار نیست.
از یک سو، جریان آمارهای امیدوارکننده، از جمله کاهش سطح ذخیره سازی نفت در آمریکا و رشد فراتر از انتظار تقاضای سوخت در فصل تابستان، سبب شده است قیمت نفت در هفته‌های اخیر نسبت به ماه ژوئیه افزایش یابد.
از سوی دیگر، اکنون حالت وارونگی بر بازار نفت حاکم شده که در آن، قیمت تحویل کنونی این کالا نسبت به قیمت محموله‌های آینده، بیشتر شده است.
حالت وارونگی، به عنوان نشانه ای از کاهش عرضه و افزایش تقاضای کنونی نفت به شمار می آید. این وضع سبب می‌شود کسانی که در گذشته نفت را ذخیره سازی کرده بودند، اکنون به فروختن آن در بازار ترغیب شوند.
اگر حالت وارونگی ادامه یابد، به معنای پیش بینی ادامه یافتن روند کاهش ذخیره سازی خواهد بود و به احتمال زیاد، سبب افزایش قیمت نفت خواهد شد.
با این همه، برخی کارشناسان هشدار می‌دهند که این نشانه، فریب دهنده است. حالت وارونگی کنونی در بازار، هم بسیار کوتاه و هم اندک بوده است.
سه پاسخ به سرگیجه بورس‌بازان
دنیای اقتصاد : شاخص کل بورس تهران روز گذشته افت چشمگیر ۵۰۵ واحدی را تجربه کرد. به نظر می‌رسد صحبت‌های اخیر ترامپ در مورد آینده برجام مهم‌ترین دلیل افت عمومی قیمت سهام در جریان معاملات دیروز بوده است. عقب‌نشینی سهامداران تحت تاثیر این ریسک سیاسی در شرایطی رخ می‌دهد که بسیاری از تحلیلگران معتقدند رفتارهای معامله‌گران منطقی نبوده است و ریشه در هیجانات دارد. «دنیای اقتصاد» در این گزارش در گفت‌وگو با ۵کارشناس بازار سهام، سه سوال را مورد بررسی قرار داده است. میزان نقش داشتن هیجان و تحلیل در ریزش دیروز بورس، پیش‌بینی روند آتی معاملات سهام و محرک‌های چرخش تغییر وضعیت سه پرسش از کارشناسان مزبور بوده است.
به اعتقاد این کارشناسان، اغلب معامله‌گران تحلیل منطقی از اثرگذاری برجام در معاملات سهام ندارند و تحت تاثیر هیجانات و ریسک‌گریزی راه خروج از معاملات را در پیش گرفته‌اند. روندی که به نظر می‌رسد تا زمان اعلام موضع نهایی رئیس‌جمهوری آمریکا در قبال برجام ادامه داشته باشد. این کارشناسان، افزایش نرخ دلار، تداوم پایداری قیمت‌ها در بازارهای جهانی و همچنین اتخاذ سیاست‌های درست از سوی نهاد تصمیم‌گیرنده را عواملی دانستند که می‌تواند بورس را از فضای هیجانی دور کند. در ادامه صحبت‌های این کارشناسان را باهم می‌خوانیم.
افت سیاسی شاخص سهام
علی اسلامی‌بیدگلی- کارشناس بازار سهام: افت این روزهای بازار سهام ناشی از چند عامل است که مهم‌ترین و تاثیرگذارترین آنها، مربوط به عوامل سیاسی (صحبت‌های اخیر رئیس‌جمهوری آمریکا) و نااطمینانی در‌مورد جهت‌گیری نهایی آمریکا در قبال برجام بوده است. در شرایط کنونی که آینده مسائل هسته‌ای و برجام در فضای نامطمئنی به‌سر می‌برد، غالب معامله‌گران اطمینان به سرمایه‌گذاری در بورس را از دست داده‌اند. به این ترتیب ترجیح می‌دهند در این شرایط با افزایش فروش‌های خود اقدام به خروج از بازار داشته باشند. این تصمیم که بیشتر جنبه هیجانی دارد تا تحلیلی، به روند نزولی قیمت‌ها در بازار سهام منجر شده است. البته به نظر می‌رسد روند صبر و انتظار تا اعلام نظر نهایی ترامپ ادامه داشته باشد که آخرین مهلت آن یکشنبه هفته آتی (۲۳ مهرماه) خواهد بود. البته این موضوع به این معنا نیست که بازار سهام طی روزهای آتی همچنان با روند ریزش شدید همراه خواهد بود. تجربه نشان داده که بورس قبل از بروز یک اتفاق از آن تاثیر می‌پذیرد و این رویداد را چه مثبت و چه منفی به اصطلاح پیش‌خور می‌کند. بر این اساس پیش‌بینی می‌شود این روند نزولی در بازار امروز با شدت کمتری دنبال شود. در ادامه نیز انتظار می‌رود از روز سه‌شنبه روند افت قیمت‌ها در بورس تهران متوقف شده و شاهد بازگشت بازار به روند صعودی باشیم.
هیجان بورس و فقدان بازارگردان
ولید هلالات- کارشناس بازار سهام: بازار سهام از ابتدای سال جاری تاکنون با بیم و امیدهای فراوانی همراه بوده است. در این میان اما افزایش با اهمیت قیمت در بازارهای کالایی به همراه سیر صعودی نرخ برابری دلار به ریال پس از انتخابات ریاست‌جمهوری باعث شد تا فرصت‌های سرمایه‌گذاری بیش از پیش به چشم آیند. با توجه به اینکه بیش از ۶۰ درصد ارزش بازار سهام در ایران به‌صورت مستقیم به نوسانات نرخ ارز وابسته است و قیمت سهام شرکت‌ها عمدتا از روند صعودی آن اثر مثبت می‌گیرند، بر همین اساس انتظار معقولی بود که قیمت‌ها روندی صعودی داشته باشند.حالا نیز با گذر نیمی از سال، فعالان بازار در انتظار گزارش‌های ۶ ماهه مطلوب و همراه با تعدیل مثبت با اهمیت به سر می‌برند. تصورات تحلیلی عمده فعالان بازار بر آغاز یک حرکت صعودی قوی در مهر ماه استوار بود، اما تحولات سیاسی اخیر مبنی بر آنکه ترامپ ممکن است از برجام خارج شود، اثرات روانی خود را بر بیم و امیدهای معامله‌گران فضای سیاسی-اقتصادی ایران بر جا گذاشت. هرچند در ابتدا تصور نمی‌شد بازار سهام واکنش خاصی به این تصمیم داشته باشد و بیشتر یک بلوف سیاسی قلمداد می‌شد، اما آغاز حرکت صعودی دلار تا مرز ۴۰۰۰ تومان و باور فعالان بازار سرمایه مبنی بر اینکه بازار دلار، هوشمند است منجر به یک رویکرد تدافعی در بین فعالان بورس شد. موضوعی که سبب شد شاهد افت سنگین قیمت سهام در جریان معاملات دیروز باشیم.
درست است که حوادث غیرمترقبه و رویدادهای پیش‌بینی نشده جزء لاینفک فضای سرمایه‌گذاری است و واکنش منفی و احتیاطی بازار هم کاملا قابلیت توجیه دارد، اما مشکل اساسی در بازار سرمایه ایران نبود نهادهایی در قالب بازارگردان است که در چنین هیجاناتی، خواه منطقی یا خواه هیجانی وارد عمل شوند. علاوه بر این بازار سهام ایران به شدت از کند بودن جریان ورود نقدشوندگی رنج می‌برد. در این میان با وجود اینکه بازار سهام به دلیل عرضه‌های اولیه و افزایش سرمایه، در حال گسترش یافتن است، ابزارها، متناسب با این فضا، توسعه نیافته و مشکل اساسی نیز همین مورد است. اینکه ترامپ چه رویه‌ای در پیش بگیرد را اهالی بازار سرمایه نمی‌توانند پیش‌بینی کنند و اتخاذ مواضع دفاعی و استراتژی‌های این‌چنینی از سوی فعالان بازار سهام ایران کاملا طبیعی و منطقی است اما آنجا که سهام نقدشوندگی خود را از دست می‌دهد و فشار فروش ایجاد می‌شود. دفع این فشار فروش طبعا نمی‌تواند از سوی سایر سرمایه‌گذاران باشد؛ چراکه غالب جامعه بازاری قصد فروش دارند اما این هیجان فروش فقط و فقط به دلیل نبود نهادی همچون بازارگردان برای سهام شرکت‌ها است. توصیه کلی به فعالان این است که به قیمت‌های بیم و امیدهای معامله‌گران جهانی، وضعیت نرخ دلار و گزارش‌های ۶ ماهه پیش رو عنایت داشته باشند و در هر قیمتی حاضر به فروش نشوند. در این میان انتظار اصلی از نهاد تصمیم‌گیرنده این است که ابزارهای لازم را برای افزایش نقدشوندگی سهام در چنین مواقعی فراهم کند تا سرمایه‌گذاران از بیم صف‌های فروش در آینده، هم اکنون به صف عرضه‌کنندگان وارد نشوند.
هیجان بورس با تنش‌های سیاسی
مهرداد خالقی-کارشناس بازار سهام: پس از شکل‌گیری رگه‌هایی از رکود در روزهای پایانی تابستان، در کنار کاهش نرخ سود بانکی و سر و سامان یافتن نرخ بهره بدون ریسک، موجی از امیدواری در بازار تشکیل شد. فعالان بازار امید داشتند که با آغاز نیمه دوم سال و شارژ مجدد حساب مشتریان اعتباری، بازار سهام وضعیت به مراتب مطلوب‌تری را تجربه کند. با این حال بر خلاف پیش‌بینی‌ها و انتظارات تا به اینجای کار روند معاملات در بازار سرمایه بر وفق مراد اهالی بازار نبوده است. در این راستا دلیل اصلی این امر تنش‌های سیاسی و ابهامات ایجاد شده در حوزه برجام است. طبق گمانه‌زنی‌ها این بار ترامپ پایبندی ایران به برجام را تایید نخواهد کرد و در این صورت کنگره است که ۶۰ روز فرصت برای تصمیم‌گیری دارد. همین عامل باعث شده تا بازار از ترس خروج آمریکا از برجام و واکنش احتمالی طرف مقابل، بی‌محابا دست به فروش بزند که اوج این اتفاق را در بازار روز یکشنبه با عقب‌نشینی ۵۰۵ واحدی شاخص کل شاهد بودیم.
با توجه به وضعیت قیمت‌ها در بازارهای جهانی، رشد نرخ دلار و آمار تولید و فروش ماهانه شرکت‌ها به نظر می‌رسد گزارش‌های قابل قبولی در انتظار بخش عمده‌ای از نمادهای بازار (خصوصا شرکت‌های مرتبط با قیمت‌های جهانی و صادرات محور) خواهیم بود.بنابراین با توجه به افزایش نرخ بهره بدون ریسک و شرایط سودسازی شرکت‌ها به نظر می‌رسد بخشی از رفتار فعلی بازار ناشی از هیجان و التهابات سیاسی باشد. از دیگر سو جایگزین شدن سرمایه‌گذاری با دیدگاه کوتاه‌مدت باعث بروز رفتار هیجانی در بازار سرمایه خواهد شد. به لحاظ نموداری در کوتاه‌مدت محدوده۸۳ هزار تا ۸۳ هزار و ۲۰۰ واحد سطح حمایتی مهمی برای شاخص کل است که می‌تواند باعث برگشت قیمت‌ها ولو به‌صورت موقت شود. عواملی چون قرار داشتن قیمت‌های جهانی در سطوح مناسب و چشم انداز افزایشی دلار در بازار آزاد می‌تواند دو محرک قوی برای توجه بازار (پس از فروکش کردن هیجانات افراطی) به گروه‌های وابسته باشد. با توجه به میزان تاثیر این دست نمادها (به‌طور مثال گروه فلزی و پتروشیمی) در نماگر بورس، بازار سهام می‌تواند بار دیگر بر مدار رشد قرار گیرد.
نزول بورس در فضای مبهم سیاسی
پشوتن مشهوری‌نژاد- کارشناس بازار سهام: منطق اصلی بورس بر مبنای تکرار تاریخ استوار است. طی سال‌های اخیر بازار سهام اتفاقاتی را تجربه کرده است که سابقه تاریخی از آن وجود ندارد. برجام و توافق هسته‌ای برای بازار سهام کشورمان در سال‌های اخیر دقیقا مثالی از نبود سابقه تاریخی است. رفتارهای هیجانی در بزنگاه‌های توافق هسته‌ای طی سال‌های گذشته بر این بیم و امیدهای معامله‌گران موضوع گواهی دارد. این رفتار از نبود تحلیل مشخص نسبت به اثر حصول (پیش از امضای این توافق‌نامه) یا لغو برجام بر اقتصاد کشور نشات گرفته است. در شرایط کنونی نیز فعالان بورسی و کارشناسان بازار سهام تحلیل مشخصی از اثر لغو برجام از سوی آمریکا ندارند. ابهام در بقای برجام با کنار کشیدن آمریکا، نبود نگاه روشن نسبت به اثر منفی لغو احتمالی برجام و دیگر عوامل مبهم در این خصوص باعث شده که فعالان بازار در نقش فروشنده سهم ظاهر شوند و خروج از بازار را به ادامه سهامداری ترجیح دهند. بازار زمانی که اتفاقی را پیش از این تجربه نکرده است و تحلیلی از اثرات آتی آن ندارد، به دنبال فرار از جو منفی خواهد بود.
علاوه بر این از دولت دهم، با تسهیل امکان ورود به بورس توسط معامله‌گران آنلاین بر تعداد فعالان آماتور روز به روز افزوده شد. در حالی‌که در سال‌های قبل از آن یک تحلیلگر با رصد سودآوری و تاثیر اتفاقات روز بر آینده یک شرکت به دنبال خرید سهام جذاب بود، در شرایط کنونی رفتار تحلیلی در بورس به شدت کاهش یافته است. این تحلیلگران شناخت کافی از تحلیل‌های بنیادی یا تکنیکال ندارند. به این ترتیب طی سال‌های اخیر در فقر تحلیل شاهد تشدید فضای هیجانی در معاملات هستیم. در شرایط کنونی فضای معاملات کاملا منفی بوده و احتمال تداوم روند نزولی وجود دارد. در این میان باید در انتظار نقطه عطف بورس و بازگشت از مسیر نزولی باشیم. طی ریزش‌های اخیر یکی از سطوح حمایتی قدرتمند شاخص قیمت هم‌وزن شکسته شده و ادامه روند نزولی می‌تواند از دیدگاه تکنیکال نشان‌دهنده تشدید فضای منفی باشد. با این حال همچنان باید در انتظار مسیر قیمتی سهام طی روزهای آینده بود.
ریسک‌گریزی در معاملات سهام
نیما آزادی- کارشناس بازار سهام: بررسی روند حرکتی بازار سهام به ویژه طی دو روز اخیر نشان از سایه ریسک سیاسی بر بورس تهران دارد. طبیعی است در چنین شرایطی که وضعیت سیاسی کشور در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است، معامله‌گران بورس اقدام به عقب‌نشینی کنند و ترجیح دهند در فضای خارج از بازار سهام به نظاره روند آتی بپردازند. به این ترتیب تصمیم به فروش سهام خود کردند. این روند در جریان معاملات دیروز افزایش یافت. این تصمیم که بیشتر جنبه هیجانی داشته تا منطقی، به ریزش بیش از ۵۰۰ واحدی شاخص کل بورس در جریان معاملات روز گذشته منجر شد. به عبارت دیگر در این مساله هیچ‌گونه تحلیلی حاکم نیست و تنها ریسک‌گریزی سهامداران سبب تشکیل این موج نزولی شده است. این دسته از معامله‌گران ترجیح می‌دهند اقدام به فروش سهام کنند تا اینکه ریسک سیاسی کنونی (صحبت‌های اخیر رئیس‌جمهور آمریکا) را بپذیرند. به نظر می‌رسد روند مزبور تا زمان اعلام تصمیم از سوی کنگره آمریکا در تاریخ ۲۳ مهرماه (یکشنبه هفته آینده) ادامه داشته باشد. در این راستا بازار سهام نیاز به یک محرک واقعی دارد تا نقدینگی قوی را به بازار هدایت کند و مانع از ریزش‌های شدیدتر شود. اما از آنجا که حدود ۸۰ تا ۸۵ درصد از بازار سهام به‌صورت مستقیم یا غیر مستقیم به شرکت‌های بخش دولتی وابسته هستند، از این رو این موضوع به تصمیمات دولت وابستگی شدیدی دارد. به عبارت دقیق‌تر تا زمانی که اقدامات مناسبی از سوی سازمان‌های بالادستی صورت نگیرد، نمی‌توان به تغییر بیم و امیدهای معامله‌گران چشمگیر بازار امیدوار بود. در شرایط کنونی این نهادها به جای اینکه چاره مناسب برای اقدام صحیح داشته باشند، ترجیح می‌دهند بازار را کنترل کنند. نمونه بارز این مساله معامله بلوکی به ویژه بلوک‌زنی «فارس» در جریان معاملات روز گذشته بود. این موضوع باعث شد تا از ریزش شدیدتر شاخص جلوگیری شود. در غیر این‌صورت به‌طور قطع شاخص کل بورس با کاهشی در محدوده ۸۰۰ واحدی مواجه می‌شد.
بیم و امیدهای معامله‌گران
«ابتکار» تاثیر اخیر حرف‌های بایدن بر بازار ارز را بررسی کرد بیم و امید اقتصاد در مناسبات سیاسی
کیمیا نجفی
در حالی که اقتصاد ایران منتظر تغییراتی در روابط بین‌المللی بود، حرف‌های جوبایدن یکشنبه شب سیگنال غیر منتظره‌ای را روانه اقتصاد کشور کرد.
«تحریم‌ها برای بازگرداندن ایران به مذاکره لغو نمی‌شود» این نقل قول از بایدن به یک‌باره انتظارات از بهبود شرایط بازارهای داخلی را تغییر داد. بازار ارز یکی از بازارهایی بود که پس از این صحبت به سرعت از خود واکنش نشان داد و دستخوش تغییراتی شد. به گزارش اقتصادنیوز «معامله‌گران از حدود ساعت 20 با قدرت بیشتری در موقعیت خرید قرار گرفتند و نزدیک ساعت 23، اسکناس آمریکایی به محدوده 24 هزار و 700 تومان رسید. به گفته فعالان، معامله‌گران زیادی که از هراس ایجاد توافق بین ایران و آمریکا از بازار خارج شده بودند، احساس کردند که راه رسیدن به این توافق دشوار است؛ در نتیجه بهتر است که کمی انتظارات خود را تعدیل کنند و برای حفظ ارزش پول، اقدام به خرید ارز به صورت اعتباری کنند. البته گروهی از فعالان اعتقاد داشتند، افزایش شبانه و هیجانی دلار تنها به این دلیل صورت گرفت که به برخی معامله‌گران فرصت دوباره‌ای برای خروج از بازار بدهد. از نگاه این گروه، افراد زیادی دلار را بالای 25 هزار تومان خریده‌اند و از کاهش ابتدای زمستان این ارز دچار ضرر سنگینی شدند. به باور آنها، صحبت‌های بایدن کمک کرد که کمی فضای بازار در معاملات پشت خطی ملتهب شود.»
تاثیر کوتاه‌مدت صحبت بایدن بر بازار ارز
پس از این ماجرا یک مقام ارشد آمریکایی در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز صحبت‌های ضبط شده «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا درباره برجام را تصحیح کرد. مقام ارشد آمریکایی که نام وی اعلام نشده است در تصحیح سخنان بایدن گفت: «مصاحبه بایدن در سی‌بی‌اس به معنای آن است که ایران باید غنی‌سازی اورانیوم فراتر از محدوده توافق هسته‌ای را متوقف کند.»
با اینکه صحبت‌های رئیس‌جمهور آمریکا اصلاح شد اما معامله‌گران علاقه‌مند به افزایش نرخ دلار راه بازگشت به برجام را به آسانی گذشته نمی‌دانند و با امید افزایش نرخ ارز در بازار حضور پیدا کرده‌اند. حال پرسش مهم این است که صحبت‌های بایدن تا چه اندازه می‌تواند بازار ارز ایران را تحت تاثیر خود قرار دهد؟ محمد احمدی، کارشناس بازار ارز در پاسخ به این پرسش به «ابتکار» گفت: اخیرا بایدن صحبت‌هایی درخصوص لغو تحریم‌ها و بازگشت به برجام داشته است که پس از آن کاخ سفید صحبت‌ها را اصلاح کرد. به هرحال پس بیم و امیدهای معامله‌گران از این حرف بازار ارز واکنشی نشان داد و افزایش قیمت را تجربه کرد. ما باید بدانیم چنین حرف‌هایی بدون شک تاثیرات کوتاه‌مدتی را برای بازار به همراه دارد و پس از مدتی التهابات فروکش می‌کند.
این کارشناس بازار ارز با بیان اینکه بازار ارز مدت‌‌هاست که بیش از اینکه اقتصادی باشد، سمت‌وسوی سیاسی به خود گرفته است، ادامه داد: بازار ارز مدت‌‌هاست که بیش از اینکه اقتصادی باشد، سمت‌وسوی سیاسی به خود گرفته است. من گمان می‌کنم طبق صحبت‌های بایدن و ظریف دو کشور قطعا به برجام بازخواهند گشت. به عبارتی دیگر به نظر می‌رسد که صحبت‌های مسئولان در دو کشور پشت تیریبون مقدمه مذاکراتی است که در آینده اتفاق خواهد افتاد.
وی اظهار کرد: بنابراین تنشی که از صحبت‌ها به وجود می‌آید قطعا تاثیرات کوتاه‌مدتی برای بازارهای داخلی خواهد داشت.
احمدی در بخش دیگری از صحبت‌هایش به پیش‌بینی نرخ ارز در ماه‌های آتی پرداخت و در این‌باره گفت: از آنجایی که افزایش نرخ ارز به این شدت و در اثر موضع‌گیری‌های ترامپ بود طبیعتا باید به نرخ واقعی بازگردد. شاید با سرعتی که بازار شاهد افزایش قیمت بود کاهش نرخ دلار را نداشته باشیم اما به آهستگی به سمتی می‌رویم که از فشار و شدت تحریم‌ها کاسته می‌شود و اگر بتوانیم درآمدهای ارزی داشته باشیم، نفت صادر کنیم و به منابع ارزی‌مان دسترسی داشته باشیم بدون شک بازارساز می‌تواند نرخ ارز را کنترل و متعادل کند.
اقتصاد زیر سایه سیاست
آلبرت بغزیان، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی نیز درخصوص تاثیر صحبت‌های اخیر بایدن بر اقتصاد ایران به «ابتکار» گفت: مسلما صحبت‌های بایدن تاثیراتی را برای اقتصاد ما به همراه خواهد داشت، اینکه بازگشت بایدن به برجام بدون قیدوشرط خواهد بود و یا خیر وضعیت را برای بازارهای داخلی ما به خصوص بازار ارز تعیین می‌کند.
وی ادامه داد: اگر بازگشت بدون شرط باشد مسلما بر بازار ارز تاثیر مثبت می‌گذارد و نرخ دلار یا ثابت نگه داشته می‌شود و یا روند کاهشی را در پیش می‌گیرد اما اگر آمریکا به سمت شرط‌وشروط برود بدون شک فضای بازار ارز نیز رنگ‌وبوی افزایش قیمت را به خود می‌گیرد، بنابراین هرگونه صحبت و نظری می‌تواند مسیر بازار را تغییر دهد.
بیم و امید در اقتصاد آمریکا
ایالات‌متحده هنوز به‌طور ماهانه به چندصد میلیارد دلار از بسته‌های محرک اقتصادی نیاز دارد تا اقتصاد خود را در زمانی که شیوع کرونا ادامه دارد و موجب خفگی رشد مشاغل و کسب‌و‌کار‌ها شده است، ترمیم کند.
لیست حقوق‌بگیران بخش خصوصی در ایالات‌متحده کمتر از آنچه برای ماه اکتبر پیش‌بینی شده بود، افزایش یافت تا نشانه‌های اولیه‌ای از علائم کاهش شتاب در رشد اقتصادی ظهور یابند درحالی‌که محرک‌های مالی دولت کاهش یافته‌اند و موارد جدید ابتلا به‌ویروس کرونا نیز در سراسر این کشور رو به افزایش است.
به گزارش «دنیای‌اقتصاد» به نقل از رویترز، بهبود اقتصادی از ویروس کرونا که روند آن آغازشده است امکان دارد در نتیجه ابهام سیاسی ناشی از رقابت سریالی در انتخابات آمریکا، ظرف چند ماه آتی نیز تحت‌تاثیر قرار بگیرد. کارشناسان هشدار داده‌اند که این ابهام سیاسی می‌تواند موجب اتخاذ تصمیمات محتاطانه‌تر کسب‌و‌کار‌ها برای هزینه‌ها شود.
پل کروگمن، نوبلیست اقتصاد به شبکه خبری سی‌ان‌بی‌سی گفت: ایالات‌متحده هنوز به‌طور ماهانه به چندصد میلیارد دلار از بسته‌های محرک اقتصادی نیاز دارد تا اقتصاد خود را در زمانی که شیوع کرونا ادامه دارد و موجب خفگی رشد مشاغل و کسب‌و‌کار‌ها شده است، ترمیم کند.
او گفت: «ما هنوز ۱۱ میلیون شغل کمتر از دوران پیش از کرونا داریم و تمامی آن افراد اکنون بدون دستمزد هستند، دولت‌های محلی ایالتی در تنگنای شدید مالی قرار دارند و هزاران کسب‌و‌کار، شاید صد‌ها هزار، در آستانه فروپاشی قرار گرفته‌اند.»
او افزود: «تعیین دقیق بسته ایده‌آل کمکی کار دشواری است، اما یک بسته کمکی بسیار عظیم برای زنده نگه‌داشتن اقتصاد آمریکا نیاز است. ما هنوز در مرحله بسته‌های کمکی مقابله با بحران هستیم.»
در روز چهارشنبه انتخابات آمریکا به صحنه رقابت شانه‌به‌شانه دو کاندیدا بدل شد و همه نگاه‌ها به چند ایالت کلیدی باقی‌مانده برای تعیین رئیس‌جمهوری بعدی آمریکا دوخته شده است. نگرانی‌هایی از بروز چالش‌های مربوط به نتایج آرا نیز وجود دارند.
جیمز نایتلی، اقتصاددان ارشد بین‌الملل در موسسه مالی «آی‌ان‌جی» نیویورک می‌گوید: «این نتیجه خوبی برای اقتصاد نیست، اقتصادی که از زمان رشد موارد کرونا با ناآرامی‌هایی مواجه بوده است، بودجه‌های دولت و دولت‌های ایالتی به مشکل برخورده‌اند و درآمد‌ها نیز به‌دلیل انقضای مهلت پرداخت مستمری بیکاری کاهش یافته‌اند.»
او ادامه داد: «افزایش خصومت و تهدید چالش‌های حقوقی در برابر بسته‌های مالی حمایتی سریع قرار دارند که این موضوع درحالی‌که فعالیت‌ها به‌طور فزاینده‌ای محدود می‌شوند، یک نگرانی خواهد بود.»
گزارش اشتغال ملی موسسه «ای‌دی‌پی» نشان می‌دهد لیست حقوق‌بگیران خصوصی در ماه اکتبر با رشد ۳۶۵ هزار شغلی مواجه شد درحالی‌که این افزایش در ماه سپتامبر برابر با ۷۵۳ هزار شغل بود. در نظرسنجی که پیش‌تر رویترز از چند اقتصاددان به عمل آورده بود، پیش‌بینی شد تا این لیست با رشد ۶۵۰ هزار شغلی در اکتبر بیم و امیدهای معامله‌گران مواجه شود.
رشد مشاغل ماه گذشته گسترده بود، بااین‌حال این مشاغل جدید در صنایعی متمرکز بودند که به‌طور مستقیم توسط پاندمی کرونا تحت‌تاثیر قرار گرفته بودند ازجمله بخش پذیرایی و اوقات فراغت صنعت گردشگری. رشد موارد ابتلای کرونا در سراسر ایالات‌متحده می‌تواند منجر به ازسرگیری محدودیت‌ها برای کندسازی شیوع این بیماری واگیردار در آستانه زمستان شود.
حتی در نبود محدودیت‌های جدید نیز، احتمالا آمریکایی‌ها از سفر‌های هوایی، مراجعه به هتل‌ها، باشگاه‌های ورزشی، رستوران‌ها و دیگر کسب‌و‌کار‌های با محور حضور فیزیکی مصرف‌کننده خودداری کنند. این وضعیت می‌تواند به وخیم‌تر شدن تقاضای اندک کنونی منتهی شود که شاهد تقلای بازار کار برای جبران همه ۲/ ۲۲ میلیون شغل ازدست‌رفته در دوران پاندمی کرونا بوده است.
گزارش ای‌دی‌پی که به‌طور مشترک با مودیز آنالیتیکس تنظیم و ارائه شده است، اگرچه احتساب لیست حقوق‌بگیران خصوصی دولت را از ماه مه به‌دلیل تفاوت‌ها در روش شامل نمی‌شود، اما همچنان به‌عنوان سرنخ‌های پیگیری سلامت بازار کار شناخته می‌شود.
این گزارش اندکی پیش از گزارش جامع و ماهانه اشتغال که توسط دولت به‌دقت مورد نظارت قرار دارد، منتشر شد. براساس یک نظرسنجی رویترز از اقتصاددانان، لیست حقوق‌بگیران بخش‌های غیرکشاورزی احتمالا در ماه اکتبر با رشد ۷۰۰ هزار شغل روبه‌رو شد پس‌ازآنکه در سپتامبر با افزایش ۸۷۷ هزار شغلی مواجه شده بود.
با توجه به مرخص شدن کارکنان موقتی سرشماری‌ها و درگیری دولت‌های محلی ایالتی با کمبود بودجه، انتظار می‌رود تا تعداد کل حقوق‌بگیران غیر کشاورزی با رشد ۶۰۰ هزار شغلی پس از افزایش ۶۶۱ هزار شغل ماه سپتامبر مواجه شود. این روند موجب می‌شود نرخ اشتغال حدود ۱/ ۱۰ میلیون شغل کمتر از اوج خود در فوریه و پیش از آغاز کرونا در ایالات‌متحده باشد.
در کمال تعجب، بازارهای مالی آمریکا به‌رغم عدم اطمینان سیاسی، روند افزایشی داشته‌اند. سهام وال‌استریت افزایش را تجربه کرد. قیمت‌های وزارت خزانه‌داری بالاتر رفتند. دلار نیز در برابر طیفی از ارزها، ثبات خود را حفظ کرد.
کریس لو، اقتصاددان ارشد موسسه مالی اف‌ان‌اچ در نیویورک می‌گوید: «حس بیم و امیدهای معامله‌گران می‌کنم معامله‌گران به‌طور فزاینده‌ای با این موضوع راحت هستند که جمهوری‌خواهان اکثریت سنا را حفظ کنند و دموکرات‌ها اکثریت مجلس نمایندگان را. از دیدگاه بازار، معنای این وضعیت آن است که هریک از دو کاندیدا به کاخ‌سفید برسند، چه ترامپ و چه بایدن، کار چندان خاصی انجام نخواهد داد.»
نظرسنجی که از سوی موسسه مدیریت زنجیره تامین در روز چهارشنبه صورت گرفت نشان می‌دهد که شاخص فعالیت غیرتولیدی این موسسه به عدد ۶/ ۵۶ درصد در ماه اکتبر کاهش یافته است درحالی‌که این عدد در سپتامبر برابر با ۸/ ۵۷ بود؛ افتی کمتر از عدد ۳/ ۵۷ درصدی که در فوریه سال‌جاری شاهد آن بودیم.
سنجه نظرسنجی یادشده از اشتغال در صنعت خدماتی از عدد ۸/ ۵۱ درصد در سپتامبر به عدد ۱/ ۵۰ کاهش یافت؛ مطابق با همان دیدگاه‌هایی که می‌گویند رشد بازار کار پس از تقویت با بیش از سه تریلیون دلار بسته‌های حمایتی دولت در دوران کرونا که به کارگران و کسب‌و‌کار تخصیص داده شدند و اکنون به پایان رسیده‌اند، متوقف شده است.
این نتیجه در راستای انتظارات تحلیلگران برای تنزل رشد اقتصادی در فصل چهارم قرار دارد؛ پس از آنکه رشد تاریخی سالانه ۱/ ۳۳ درصدی در فصل سوم ۲۰۲۰ رقم خورد. این در حالی است که اقتصاد ایالات‌متحده بین آوریل و ژوئن با شتاب ۴/ ۳۱ درصدی کوچک شده بود.
گزارش سوم که توسط وزارت بازرگانی ایالات‌متحده منتشر شد نشان داد کسری تجاری به رقم ۷/ ۴ درصد به ارزش ۹/ ۶۳ میلیارد دلار در سپتامبر کاهش یافت چراکه صادرات خواربار به بیشترین حد خود از جولای ۲۰۱۲ رسید. در تقویت این رشد، صادرات سویا نقش مهمی ایفا کرد. اقتصاددانان پیش‌بینی کرده بودند که کسری تجاری به ۸/ ۶۳ میلیارد دلار در سپتامبر کاهش یابد.
صادرات کالا نیز با رشد ۱/ ۳ درصدی به ۸/ ۱۲۲ میلیارد دلار رسید و در این حوزه نیز تجهیزات مخابراتی، موتور‌های صنعتی و لوازم جانبی رایانه‌ای نقش مهمی داشتند. به‌علاوه صادرات به چین به بالاترین میزان خود از ماه مارس ۲۰۱۸ رسید. بااین‌حال، قرنطینه‌های جدید مربوط به شیوع کووید-۱۹ در اروپا می‌تواند رشد صادرات را کاهش دهد.
واردات کالا نیز با رشد ۳/ ۰ درصدی و ثبت عدد ۵/ ۲۰۳ میلیارد دلاری، به بالاترین میزان از دسامبر ۲۰۱۸ رسید. واردات خواربار در این بین، بیشترین عدد‌ها را به نام خود ثبت کرد. ایالات‌متحده همچنین کالا‌های سرمایه‌ای، وسایل نقلیه خودرویی، قطعات و موتور‌های بیشتری را وارد کرده است.
واردات از چین نیز بالاترین حد خود را از جولای ۲۰۱۹ تجربه کرد. ایالات‌متحده ۹/ ۱۵۷ میلیون بشکه نفت‌خام را در سپتامبر وارد کرده است که از فوریه ۱۹۹۲ کمترین میزان محسوب می‌شود.
دیدگاه شما