ترس بورس از نگاه دستوری
بازار جهانی محرک رشد کالایی‌ها شد؛ سهام ریالی درجا زدند
به نقل از دنیای اقتصاد : نماگرهای بورسی که در ابتدای دادوستدهای روز شنبه با رشد مناسبی همراه شده بودند، در ادامه از سقف روزانه خود عقب نشستند تا رشد شاخص کل به ۳/ ۰درصد محدود شود و نماگر هموزن نیز کاملا تغییر جهت دهد. به این ترتیب هر چند رشد روز جمعه قیمت فلزات در بازار جهانی زمینه‌ساز افزایش تقاضا برای سهام کالایی شده بود، اما سخنان اخیر وزرای اقتصادی دولت که از علاقه آنها به قیمت‌گذاری دستوری در اقتصاد حکایت داشت، سبب ترس و ناامیدی بورس‌بازان و تشدید فشار عرضه در تالار شیشه‌ای شد.
محمد امین خدابخش: بازار سهام روز گذشته شاهد رشد‌اندک شاخص کل بورس بود. رشدی که بیش از هر چیز به‌دلیل وجود برخی اظهارنظرها در مورد لزوم کاهش قیمت سیمان به‌کیسه‌ای ۲۵ هزار تومان و لزوم کنترل سایر نهاده‌ها، محدود شد. در‌این روز شاخص‌بورس در حالی تنها به‌رشدی ۳/ ۰درصدی بسنده کرد که شاخص هموزن به‌سبب افزایش عرضه و تشکیل صف‌فروش نسبت به‌روز چهارشنبه عقب‌نشینی کرد. به‌نظر می‌رسد که در شرایطی که رشد قابل‌توجه قیمت‌ها طی روزهای پایانی هفته اخیر در بازارهای جهانی مشاهده شده و قیمت ارز به‌سبب افزایش انتظارات تورمی ناشی از کسری بودجه دولت دلیلی برای کاهش یافتن ندارند، بازار سهام بیش از هر چیز از بازگشت نگاه دستوری به‌هراس افتاده و سایر عوامل مثبت بنیادی را در نظر نمی‌گیرد.
زیر تیغ دستوری
روز گذشته بازار سهام مجددا حرکتی نوسانی را از خود به‌نمایش گذاشت و در حالی که تا همین چند هفته قبل شاهد صعود نماگرهای بورس و فرابورس بودیم به‌مانند الگوی مشاهده‌شده در هفته گذشته شاخص کل در محدوده‌های تکراری نوسان داشت. در‌این روز شاخص بورس تهران که عملکرد خود را از سطوح بالاتری آغاز کرده بود، رفته‌رفته مسیر کاهشی را پی گرفت و در نهایت فعالیت روزانه خود را در شرایطی به‌اتمام رساند که جایگاهی بهتر از سطح یک میلیون و ۵۳۰ هزار واحد نیافت. بر‌این اساس طی روز یاد شده میانگین وزنی قیمت سهام در‌این بازار تنها به‌میزان سه دهم‌درصد رشد کرد که‌این رقم حکایت از پیشروی ۴۵۰۰ واحدی شاخص‌کل داشت. تمامی ارقام در شرایطی به‌ثبت رسید که طی همین روز شاخص‌کل هموزن ۵۹/ ۰درصد نسبت به‌روز چهارشنبه کوچک‌تر شد. این شاخص به‌سبب افزایش عرضه در نمادهای کوچک حرکت نزولی را به‌ثبت رساند. اینطور که از بررسی تغییرات رخ داده در شاخص‌کل و به‌طور کلی قیمت‌های به‌ثبت رسیده در بورس و فرابورس تا روز گذشته به‌نظر می‌آید، به‌رغم آنکه انتظار می‌رفت پس از یک دوره چهار ساله در دولت دوم روحانی از تجارب به‌ثبت رسیده در آزمودن خطای قیمت‌گذاری دستوری درس گرفته شده باشد با‌این حال شاهد آن هستیم که مجددا برخی از مقامات دولتی نظراتی را درباره قیمت‌های موجود در اقتصاد‌ایران ارائه کردند که نه‌تنها دست‌‌کمی از جهت‌گیری‌های اقتصادی دولت قبلی ندارد، بلکه بیش از گذشته می‌تواند باعث کمبود کالاهای خاص در بازار آزاد و افزایش قابل‌توجه ترس بورس از صعود قیمت آنها شود.
این مساله دقیقا توانست در خلال معاملات روز شنبه در بازار سهام خودنمایی کند و جلوی رشد بیشتر شاخص بورس را در طول داد و ستدهای روز اخیر بگیرد. از آنجا که قیمت‌گذاری دستوری هر بار که اجرا شده عمدتا سود به‌جیب دلالان و فعالان بازار سیاه سرازیر کرده و در نتیجه دست سهامداران را از دسترسی به‌سود سهام خود کوتاه کرده، بازار سهام در روز گذشته واکنشی تند به‌این اظهارنظر نشان داد. بر‌این اساس طی روزهای اخیر شاهد آن بودیم که لزوم تامین وسایل و مواد موردنیاز برای تحقق وعده مسکن یک میلیونی برخی از مقامات را بر آن داشت تا درباره کاهش قیمت نهاده‌هایی نظیر سیمان یا لزوم دسترسی به‌فولاد ارزان‌قیمت سخن بگویند. شاید بتوان مهم‌ترین این جهت‌گیری‌ها را به علی نیکزاد نایب رئیس اول مجلس نسبت داد که در روزهای گذشته تحرکات متعددی را درباره پافشاری و کاهش قیمت و آن هم با بخشنامه و عتاب و خطاب دولتی در پیش گرفته است. یکی از مهم‌ترین اظهارنظرهای ایراد شده در‌این خصوص توییتی است که در روزهای گذشته به‌منظور لزوم کاهش قیمت سیمان و کنترل قیمت محصولات فولادی از سوی او در شبکه‌های اجتماعی دست به‌دست شد. آنطور که در‌این توییت آمده: «پیش از‌این دو سرپرست و یک وزیر دولت دوازدهم قول ساماندهی بازار فولاد و سیمان داده بودند که متاسفانه نتوانستند عمل کنند؛ در نشستی که با وزیر جدید صمت داشتیم، قول دادند قیمت هر پاکت سیمان ظرف ۱۵ روز به۲۵هزار تومان برسد و قیمت میلگرد هم در ۳ مقطع یک ماهه به‌طور کامل ساماندهی شود.» اینطور که به‌نظر می‌رسد آقای نیکزاد در نظر دارد تا هر طور که شده زمینه را برای اجرای موفق طرح یک میلیون واحدی مسکن در یک سال فراهم کند با‌این حال به‌نظر می‌آید ترس بورس از صعود که جهت‌گیری‌های وی درباره رسیدن به‌این هدف از منطق کافی و متناسب با شرایط بازار برخوردار نیست. روز گذشته صنعت سیمان رکورددار خروج پول حقیقی بود. در‌این روز افزایش فشار فروش منجر به‌شکل‌گیری صف‌فروش در بیشتر نمادهای این گروه شد. خالص فروش حقیقی در‌این صنعت به ۷/ ترس بورس از صعود ۹۷ میلیارد تومان رسید که بیشترین خروج پول حقیقی را در مقایسه با سایر صنایع نشان می‌دهد. در‌این روز خالص خرید حقوقی در بازار به‌حدود ۳۱۲ میلیارد تومان رسید.
فقدان کارشناسی
برای تحلیل بهتر چرایی این داده‌ها باید به‌این امر اشاره کنیم که سوای رشد قیمت‌های جهانی که بر قیمت واقعی‌این کالاها اثر می‌گذارد آنچه که در ماه‌های گذشته سبب افزایش قیمت قابل‌توجه به‌ویژه در صنایعی نظیر سیمان شد‌این بود که به‌دلیل کمبود برق دسترسی صنایع به‌این عامل حیاتی برای تداوم فعالیت آنها محدود شد و همین امر به‌کمبود کالای موجود در بازارها انجامید. در نتیجه رویداد یاد شده قیمت سیمان در هر پاکت به‌بیش از ۱۰۰ هزار تومان رسید. این در حالی است که در ماه‌های قبل از آن بسیاری از فعالان حوزه ساختمان سیمان را پاکتی ۴۵ هزار تومان می‌خریدند. اگر همین تغییر یکباره قیمت را در نظر بگیریم بدیهی خواهد بود که بدانیم بخش عمده‌ای از افزایش قیمت سیمان نه به‌دلیل گران کردن اختیاری‌این نهاده مهم در صنعت ساختمان از سوی تولیدکنندگان، بلکه به‌دلیل نبود برق و کسری موجودی آن در مقایسه با تقاضا بوده است. از این‌رو مشخص نیست که چرا نماینده‌ای در سطح آقای ترس بورس از صعود ترس بورس از صعود نیکزاد که طبیعتا از امکانات مشاوره‌ای بالایی در مجلس برخوردار است، با اصرار بر نرخ سیمان ۲۵ هزار تومانی پافشاری می‌کند؛ آن هم نرخی که بدون شک تضییع‌کننده منافع سهامداران بوده و می‌تواند در ماه‌های آتی منجر به‌زیانده‌شدن بسیاری از شرکت‌های فعال در‌این صنعت شود.
طی روزهای اخیر رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی طی سخنانی که درباره طرح یک میلیونی مسکن داشته در مورد لزوم پایین بودن قیمت، وعده‌هایی داده است. او روز جمعه در جمع مردم طبس با تکرار چنین وعده‌هایی گفته بود که مردم نباید دیگر نگران مساله مسکن باشند. وی پیشتر نیز درباره لزوم اجرای موفق طرح مسکن یک میلیونی با توجه به‌توان داخلی و قیمت تمام‌شده پایین محصولات فولادی و سیمانی اشاره کرده بود. بر‌این اساس می‌توان گفت که در شرایطی که دلار به‌محدوده ۲۸هزار تومان رسیده و همچنان عوامل شکل‌دهنده به‌کسری بودجه بیش از ۴۰۰هزار میلیارد تومانی دولت به‌قوت خود پابرجاست، به‌نظر نمی‌رسد که بورس تهران به‌جز ترس از فشار قیمت‌گذاری دستوری و قربانی شدن سرمایه‌گذاران در بازار سهام دلیل دیگری برای کاهش تقاضا و افزایش ارز طی روز معاملاتی قبل داشته باشد. مضاف بر‌اینکه حالا عامل بازارهای جهانی نیز وارد عمل شده‌اند و اگر دیروز یک روز عادی در بازار سهام بود به‌تنهایی می‌توانستند منجر به‌افزایش بیش از یک درصدی در میانگین قیمت سهام شوند. دلایلی از این دست سبب شد تا جمعی از فعالان بازار سرمایه ضمن نگارش نامه‌ای در نکوهش مداخله در قیمت‌ها به رئیس‌جمهور هشدار دهند. در ترس بورس از صعود این‌نامه درباره مسائلی نظیر وجود رانت برای عده‌ای معدود و مصائبی که قیمت‌گذاری دستوری در شرایط تحریم به‌مردم تحمیل می‌کند سخن به‌میان آمده است.
پیشرانه‌های خارجی صعود
در گزارش‌های قبلی نیز بارها به‌کرات این مساله مطرح شده که نمادهای مورد معامله در بورس و فرابورس تاثیرپذیری بالایی از قیمت دلار و تغییرات بهای آن در بازارهای جهانی دارند. از آنجاکه نزدیک به۷۰ درصد ارزش بازار در بورس تهران به‌نمادهای دلاری (نمادهایی که یا به‌طور مستقیم محصولات خود را به‌قیمت جهانی و با ارز خارجی به‌فروش می‌رسانند یا در داخل برمبنای آن قیمت‌ها بهای روی کالاهای خود را تعیین می‌کنند) وابسته است، هر تغییری در بازارهای جهانی می‌تواند منجر به‌افزایش و یا کاهش قیمت سهام و متعاقبا شاخص بورس و فرابورس شود. همانطور که پیشتر نیز اشاره شد اتفاقات روی داده در پایان هفته گذشته در بازارهای جهانی از جنسی بود که می‌توانست در یک روز عادی تقاضا برای سهام را به‌شدت افزایش دهد. از سرگیری مکالمات میان روسای‌جمهور ایالات‌متحده آمریکا و جمهوری خلق چین پس از هفت‌ماه و تاکید آنها بر رفع موانع تجاری و اقتصادی سبب شد تا افزایش تقاضا در بازارهای جهانی قیمت کامودیتی‌ها را به‌شدت افزایش دهد. افزایش قیمت در میان کالاهایی همچون مس که از سقف تاریخی خود عبور کرد و پس از مدت‌ها توانست به‌فراتر از قیمت ۹ هزار و ۷۰۰ دلار برود بیش از سایر کالاها مشهود بود. با‌این حال‌این مساله به‌اینجا محدود نشد و قیمت نفت نیز در کنار بهای کالاهایی نظیر سرب و روی با افزایش جدی همراه شد.این گفت‌وگوها همچنین توانست استنباط فعالان بازارهای جهانی درباره سطح ریسک موجود در اقتصاد بین‌الملل را به‌حدی جدی کاهش دهد و بار دیگر قیمت طلا را به‌زیر ۱۸۰۰ دلار در هر اونس ببرد. خبر‌این گفت‌وگو اگرچه جزئیات تجاری عمده‌ای را در بر نداشته با‌این حال در شرایطی که دریچه گفت‌وگو میان‌این دو قدرت مهم اقتصاد جهانی بسته شده بود و اختلاف‌نظرها هر روز بیشتر و بیشتر می‌شد توانسته تاثیر عمده‌ای بر تقویت انتظارات مثبت در اقتصاد بین‌الملل داشته باشد و به‌افزایش تقاضا بینجامد. نمی‌توان انتظار داشت که در صورت نبود مشکلات داخلی و تهدید‌کننده برای درآمد‌زایی شرکتها روند صعودی بلندمدت در بازار جهانی برای بسیاری از کامودیتی‌ها تسریع شود و از‌این منظر شاهد رشد قابل‌توجه تقاضا برای بسیاری از کالاهای تولیدی داخل در بازارهای خارجی باشیم. تمامی اینها در حالی اتفاق افتاده که ترس بورس از صعود مساله برجام و از سرگیری گفت‌وگوهای احیای آن، همچنان در‌هاله‌ای از ابهام است و اگرچه هیچ‌یک از طرفین هنوز به‌طور رسمی میز مذاکره را ترک نکرده‌اند با‌این حال نه طرف‌ایرانی از خود تمایلی برای تداوم‌این مذاکرات نشان داد و نه آنطور که وزیر خارجه آمریکا در روزهای پایانی هفته گذشته گفت، خارج نشدن‌این کشور از مذاکرات امری دور از دسترس است. آنطور که آنتونی بلینکن در روزهای اخیر اعلام کرده ایالات‌متحده به‌نقطه‌ای نزدیک می‌شود که بازگشت به‌برجام برای آنها سودی در بر نخواهد داشت. خبرها حکایت از آن دارد که مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی روز جاری وارد ایران خواهد شد تا درباره حواشی روی‌داده پیرامون برنامه هسته‌ای‌ایران به‌گفت‌وگو بنشیند. این مساله در کنار افزایش قیمت‌های جهانی که پیشتر به‌آن اشاره شد از جمله عواملی است که می‌تواند در روزهای پیش‌رو بر تقاضا برای سهام کالایی بیفزاید. چنین امری اگرچه به‌نفع اقتصاد‌ایران نیست با‌این حال سبب می‌شود که انتظارات آتی درباره افزایش ارزش ریالی سود شرکت‌های دلاری تقویت شود و بنابراین استفاده از سهام به‌عنوان سپری در مقابل حفظ ارزش پول بار دیگر در دستور کار بیشتر مردم قرار گیرد. حال باید صبر کرد و دید که تیغ تیز قیمت‌گذاری دستوری می‌تواند راه را برای استفاده بازار سهام از فرصت‌های کنونی مسدود کند یا دولت ابراهیم رئیسی خواهد توانست جلوی مداخله در ساز و کار بازار را که این روزها مورد توجه بسیاری از سیاستمداران و دولتمردان است، بگیرد. گفتنی است امیدواری به‌این مساله چندان هم ترس بورس از صعود بیراه نیست. روز گذشته لغو قیمت‌گذاری دستوری شن و ماسه از سوی دیوان عدالت اداری نشان داد که سطوح بالاتر حاکمیت همچنان علاقه چندانی به‌مداخله در بازار کالاها ندارند.
بورس با ترس و لرز صعود می‌کند
کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی، تداوم سقوط بیت کوین در بازارهای جهانی، تمرکز معامله گران بر سهام خرد، تغییرات قیمت 11 گروه کالایی در روزهای پایانی آبان ماه، افزایش قیمت سهام شرکت‌های بزرگ بورس و رشد 642 واحدی شاخص بورس اختصاص داشت.
به گزارش تلنگر؛ در این روز مهم‌ترین اخباری که از گوشه و کنار بازارهای مالی شنیده شد و بر روند معاملاتی این بازارها تأثیر گذاشت به ترتیب به افت قیمت دلار در صرافی‌های شهر، ارزش 4 میلیون و 150 هزار تومان برای سکه طلا، عدم ابلاغ مصوبه مبنی بر افزایش قیمت شیر خام، کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی، تداوم سقوط بیت کوین در بازارهای جهانی، تمرکز معامله گران بر سهام خرد، تغییرات قیمت 11 گروه کالایی در روزهای پایانی آبان ماه، افزایش قیمت سهام شرکت‌های بزرگ بورس و رشد 642 واحدی شاخص بورس اختصاص داشت.
خیز لرزان بازار
بازار بورس در میانه هفته با رشد اندک شاخص روبرو شد و این امر منجر به تقویت 642 واحدی نماگر این بازار شد. شاخص بورس در نهایت بر سکوی 176 هزار و 458 واحد ایستاد که این تغییرات در نتیجه رشد نمادهایی نظیر رمپنا، مبین و فارس رقم زده شد.
حجم معاملات این بازار در این روز کاری به یک میلیارد و 678 میلیون سهم رسید که ارزش این میزان سهام معامله شده 5 هزار و 362 میلیارد ریال برآورد شد.
در این روز به ترتیب نمادهای بفجر، رمپنا و کمند بیشترین تقاضا را به خود اختصاص دادند و در مقابل نمادهای قشرین، کمند و زپارس بیشترین عرضه‌ها را به خود اختصاص دادند.
بیشترین حجم دادوستدها به ترتیب از آن نمادهای وتجارت، وبملت و خساپا شد و در این میان رشد ارزش سهام در نمادهای رمپنا|، مبین و فارس بیشترین ارزش بازار را رقم زد.
در مقابل سه نماد خساپا، وامید و خودرو نیز به واسطه رشد عرضه‌ها در این روز بیشترین افت ارزش بازار را موجب شدند.
معاملات گروه بانکی با افزایش اندک ارزش سهام در برخی نمادهای وبملت، وبصادر و وسینا فعالیت خود را در این روز به پایان رساند. این در حالی بود که نمادهای وپارس و وخاور در داد ستدهای پایانی بخشی از ارزش سهام خود را از دست دادند.
خودرویی‌ها سراسر منفی معامله شدند و یکی پس از دیگری در درصدهای منفی جای گرفتند. در این میان می‌توان به نمادهای خساپا و خودرو اشاره کرد. در بخش قطعه ساز تک سهم‌هایی دیده شدند که ترس بورس از صعود با جو مثبت بازار هم‌راستا شدند.
در گروه کانه‌های فلزی نیز نمادهای کگهر، کگل و کمنگنز با تقویت ارزش سهام خود روبرو شدند و روند رو به رشدی را طی کردند.
در گروه فلزات نیز برخی نمادهای نظیر فولاد، فملی و فاسمین با جو مثبت بازار همراه شدند و در مقابل نمادهای دیگری نظیر ذوب، فنوال و فولای افت ارزش سهام خود را تجربه کردند.
در این میان در بخش معاملات فرابورس نیز رشد 4 واحدی شاخص مشاهده شد و در نهایت این نماگر بر سکوی یک هزار و 914 واحد ایستاد.
نوسان‌های بی هدف در بازار ارز
بازار صرافی‌های شهر در میانه هفته شاهد افت ارزش برخی ارزها بودند که این امر در پی کاهش تقاضا برای خرید این ارزها و تقویت بخش عرضه رقم زده شد.
هر دلار آمریکا در اواسط این هفته کاری با از دست دادن 300 تومان از ارزش خود بر سکوی 13 هزار و 300 تومان ایستاد.
یورو نیز معاملات خود را در همین مسیر به ثبت رساند و با کاهش 300 تومانی در این روز، به ارزش 15 هزار و 200 تومان رسید.
درهم دیگر ارز بازار صرافی‌ها بود که در مسیر نزولی قرار گرفت تا در نهایت به ارزش 3 هزار و 550 تومان دست یافت.
همانطور که از نحوه معاملات ارز در روزهای اخیر استنباط شده بود، حجم تقاضای ایجادی پاسخگوی عرضه ارز در بازار صرافی‌ها نبوده که این امر بار دیگر به افت قیمت‌ها منجر شد.
بازگشت قیمت سکه
سکه تمام بهار آزادی در بازار طلافروشی‌های شهر بار دیگر عقب‌گرد قیمتی را مشاهده کرد و با از دست دادن 50 هزار تومان از ارزش خود بر فراز قیمت 4 میلیون و 150 تومان ایستاد. نیم‌سکه نیز افت قیمت بیشتری را تجربه کرد تا در نهایت در پایان معاملات به عدد 2 میلیون و 100 هزار تومان رسید.
ربع‌سکه بهار آزادی نیز یک میلیون و 200 هزار تومانی شد که این امر در نتیجه تغییرات قیمتی 50 هزار تومانی این بخش در جهت منفی بود.
اصفهان زیبا
بعد از نماز مغرب مسیر آرام‌آرام خلوت می‌شود. صداهای آدم‌ها و نواهای مداحی‌های فارسی و عربی جایشان را به صدای کش‌کش کفش‌ها و دمپایی‌ها روی خاک می‌دهند؛ صدایی که فقط اینجا معنای خودش را پیدا کرده و در قلب آدم‌ها نشسته؛ آنها که روز را برای رفتن انتخاب کرده‌اند تا این ساعت محلی را برای استراحت و خواب پیدا کرده‌اند.
رژیم‌های غذایی سازگار با محیط‌زیست
غذایی که می‌خوریم، سیــاره ما را بـه‌شـدت تــحـــت‌تـــــأثیــــر قـــــرار می‌دهد.
ترس بورس از صعود
ترس و بی‌اعتمادی حاکم بر بازار سرمایه سبب شده تا کوچک‌ترین رخدادها نیز بر حجم و قدرت عرضه‌ها بیفزاید. درست برعکس چند ماه نخست سال 1399 که بازار درخصوص اخبار منفی ایزوله شده بود، اکنون اخبار منفی فارغ از اینکه تأثیری بر سودآوری و عملکردهای شرکت‌های بورسی داشته باشد، بازار سرمایه را قرمزپوش می‌کند.
تمرین، استقامت، استراتژی و چند خصوصیت دیگر
شاید شما اسم «هایله‌گبرسلاسی» را نشنیده باشید؛ اما این اسم در پس ذهن من حک شده است و شاید اگر آلزایمر هم بگیرم، این اسم از خاطرم نرود. برنده طلای دوی استقامت 10 هزار متر در المپیک 1996 آتلانتا و 2000 سیدنی فقط بخشی از عناوین قهرمانی این دونده اتیوپیایی است؛ کسی که توانست 20 بار رکورد جهان را بشکند و یکی از پرآوازه‌ترین دونده‌های استقامت لقب بگیرد. دونده‌های پرآوازه دیگری هم وجود دارند مثل اوسین بولت و کِنِنیسا بِکِلِه که ازقضا مدال‌های المپیک بیشتر و خوش‌رنگ‌تری هم دارند؛ اما شاید نام، چهره و جثه خاص گبرسلاسی باعث شده نام او برای من جایگاه دیگری داشته ترس بورس از صعود باشد.
مقصر وضعیت فعلی بورس کیست؟
به گزارش تجارت‌نیوز، چند هفته پیش یعنی ۱۸ تیر ماه شاخص کل بورس با افت ناچیز به کانال ۱٫۴ میلیونی سقوط کرد و در پایان معاملات همان روز به سطح یک میلیون و ۴۹۸ هزار واحد رسید.
این سقوط در یک هفته اخیر ادامه‌دار بود و باعث شد که سهامداران وارد صف‌های فروش شوند. این ورود به صف‌های فروش ناشی از ترس و هراس از ریزش بیشتر بود. به نوعی سهامداران می‌ترسند که بیش از این زیان کنند، درنتیجه ترجیح می‌دهند سهم‌های خود را بفروشند.
ریزش بورس از ۱۹ مردادماه سال ۹۹ آغاز شد و همچنان ادامه دارد. علت ریزش بورس در این سال‌ها را می‌توان دخالت‌های دولتی‌ها و ریسک‌های سیستماتیک دانست. در همان سال دولت دوازدهم برای جبران کسری بودجه خود تصمیم به برداشت پول از بورس گرفت که به واسطه همین معاملات تالار شیشه‌ای یکباره سقوط کرد.
این برداشت پول و سقوط بورس باعث بی‌اعتمادی سهامداران نسبت بازار سرمایه شد و همچنان سهامداران نسبت به عملکرد مسئولین در حوزه بورس بی‌اعتماد هستند.
خوش آمدگویی بازار به کانال جدید
بورس هفته اخیر وارد کانال یک میلیون و ۴۰۰ هزار واحدی شد و تحلیلگران بازار سرمایه علت این موضوع را کمبود نقدینگی می‌دانند. از سوی دیگر دلیل نبود پول در بازار عدم اعتماد و ترس سهامداران است. اگر پولی در بازار باشد، تالار شیشه‌ای روند صعودی به خود می‌گیرد.
همچنین تصمیمات خلق الساعه تاثیر منفی روی بورس داشته است و سهامداران نیز از ترس این موضوع نیز نمی‌توانند عملکردی در بازار داشته باشند.
علت ریزش بورس در سال ۹۹ چه بود؟
روند شاخص در سال ۹۹، در دوره‌ای که دوره طلایی بورس نامیده می‌شد، پس از یک دوره رشد تقریبا شش ماهه، از کانال دو میلیون عبور کرد. از نیمه مرداد ۹۹ روند نزولی بورس آغاز شد و بعد از مدت‌ها نزول در زمستان ۹۹، یک حرکات نوسانی را پشت‌سر گذاشت و بعد از یک دوره نزولی، از کانال یک میلیون و ۲۰۰ هزار عبور کرد.
شاخص بورس در نیمه دوم سال ۹۹، با افت حدود ۶۷ درصدی همراه ترس بورس از صعود بود. با توجه به این نکته که دوران نزولی بورس در سال ۹۹ حدود شش ماه، اما روند نزولی شاخص در سال ۹۲ به صورت نوسانی به مدت دو سال به طول انجامید. می‌توان امیدوار بود با در نظر گرفتن شرایط ثبات در بازار ارز و نبود ریسک سیاسی و بین‌المللی غیر منتظره، اصلاح بازار به آخر خط رسیده و شاخص کل می‌تواند مجددا به روند متعادل و صعودی بازگردد.
به عقیده کارشناسان، بازار سهام در سال ۹۹ بنا به دلایل مختلفی روند نزولی را تجربه کرد. از جمله عوامل نزول بورس در شش ماه دوم ۹۹ را می‌توان به خروج حجم زیادی از نقدینگی در مرداد ماه، اظهار نظر افرادی که تخصص کافی نداشتند. قیمت‌گذاری‌های دستوری، اعمال سیاست‌های مختلف پولی بانک مرکزی، رفتارهای هیجانی سهامدارن و رفته رفته کم شدن اعتماد سهامداران به بازار نام برد. عواملی که به وجود آمدن برخی از آنها شاید به دلیل طولانی شدن دوران نزولی بازار باشد.
به طور کلی و با وجود ابهامات به نظر می‌رسد که ریزش بورس در میان مدت ادامه‌دار باشد و پس از مشخص شدن ریسک‌های سیاسی و اقتصادی بازار سرمایه روند خود را پیدا می‌کند.
دلایل و پیامدهای ریزش بورس تهران ؛ افت شاخص بورس تا کجا ادامه دارد؟
همه‌گیری بورس تهران در اردیبهشت ماه 99، افراد بسیاری را به سمت بازار سرمایه سوق داد. این افراد برخلاف اشتیاق وصف نشدنی به هنگام ورود، فاقد ابتدایی‌ترین اطلاعات مورد نیاز بازار سرمایه بودند. با بررسی سوابق گذشته بورس و رشد شارپی شاخص کل در اوایل سال 99، تشخیص حباب بورس چندان مشکل نیست. حباب بورس در نتیجه تفاوت چشمگیر ارزش ذاتی و قیمت معامله سهام شرکتها شکل می‌گیرد. هرچه حباب بزرگتر باشد، عواقب ترکیدن آن وخیم‌تر است. حباب بورس در مرداد ماه به یکباره ترکید و ریزش تاریخی بورس رقم خورد. کمتر کسی را می‌توان یافت که از نوسانات شدید بازار سرمایه و ریزش اخیر آن مطلع نباشد. در ادامه به بررسی دلایل و پیامدهای ریزش بورس تهران خواهیم پرداخت.
افت شاخص بورس یعنی چه؟
نوسانات بازار سرمایه توسط پارامتری به نام شاخص کل قابل مشاهده و اندازه‌گیری می‌باشد. شاخص کل نشان‌دهنده عملکرد کل بازار در طی هر جلسه معاملاتی است. در هر جلسه معاملاتی این میزان می‌تواند مثبت و یا منفی باشد. مثبت بودن این میزان، نشان‌دهنده رشد میانگین ارزش سهام شرکتها و در نهایت رشد شاخص بورس بوده و منفی بودن آن، نشان دهنده کاهش میانگین ارزش سهام شرکتها و در نهایت افت شاخص بورس است. کاهش و یا ریزش شاخص بورس با اصلاح قیمت‌ها متفاوت است و ممکن است برخی این دو را اشتباه بگیرند. اصلاح قیمت در واقع توقف رشد ارزش سهام و استراحت کوتاه و موقت در روند گفته می‌شود تا سهام از روند اصلی خود فاصله نگیرد.
عوامل مؤثر در افت شاخص بورس
عوامل بسیاری در ریزش شاخص تاثیر گذارند. در واقع ریزش‌های ناگهانی شاخص نتیجه ترکیدن حباب قیمت سهام است. حباب بورس در صورت عدم وجود اطلاعات کامل، سفته بازی و ناکارآمدی بازار شکل می‌گیرد. ترس و طمع دو عامل هدایت کننده حباب قیمت در بورس هستند که طمع صعود ارزش را شدت می‌بخشد و ترس ریزش بازار را تشدید می‌نماید. به هنگام شکل‌گیری این معضل اقتصادی، قیمت مورد معامله سهام شرکتها به طور غیر منطقی شروع به رشد می‌نمایند. با مطالعه صورتهای مالی شرکتها افراد می‌توانند متوجه تفاوت قیمت ذاتی و قیمت مورد معامله شوند. از آنجایی‌که در نهایت قیمت‌ها به قیمت ذاتی خود برمی‌گردند لذا حباب قیمت در نهایت می‌ترکد و همانطور که رشد کرده شاهد ریزش آن خواهیم بود.
همچنین می‌توان اظهار نظر‌های متفاوت مسئولین دولتی در خصوص بازار سرمایه، افزایش نرخ سود بانکی، عرضه آبشاری حقوقی‌های بازار و یا انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را نیز از عوامل تاثیر گذار در افت شاخص بورس دانست. سیاست‌های ترامپ در خصوص مقابله ایران مبنی بر فشار حداکثری بود. این سیاست، رشد بی رویه ارزش شرکتها را به همراه داشت که پس از انتخابات و پیروزی بایدن این روند صعودی متوقف و اکثر بازارها روندی نزولی در پیش گرفته‌اند.
واکنش رئیس سازمان بورس در خصوص ریزش بی سابقه بازار سرمایه
حسن قالیباف اصل با سوابق و تحصیلات عالیه در حوزه بورس در تاریخ 19 فروردین 1399 پس از استعفای شاپور محمدی، به ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار منصوب گشت. وی با وجود فعالیت‌های فراوان و اقدامات گسترده نتوانست مانع ریزش تاریخی بورس در سال 99 گردد و این میزان تا 50 درصد نیز رسید. در نهایت وی اواخر دی ماه ناچار به استعفا شد. پس از استعفا قالیباف اصل، وزیر امور اقتصاد و دارایی (فرهاد دژپسند) دهقان دهنوی را جایگزین وی اعلام نمود. دهقان دهنوی از تاریخ 7 بهمن ماه 99 ریاست سازمان بورس را بر عهده گرفت.
چکیده‌ای از نظرات و ترس بورس از صعود واکنش‌های وی را در ادامه بیان نموده‌ایم.
اظهار نظر قالیباف اصل در خصوص ریزش‌های مداوم، بی‌اعتمادی مردم و خروج سرمایه از بازار به شرح زیر است. وی بازار را متاثر از عوامل مختلف دانست که قیمت‌ها در آن بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا تعیین می‌گردد. او همچنین اعلام نمود که متاسفانه برخی به علت کمبود نقدینگی، منابع مالی مورد نیاز خود را از بورس بدست می‌آورند که این امر موجب برهم زدن نظم بازار و متضرر شدن سهامداران خرد می‌گردد. با سرمایه‌گذاری در سهام ارزنده، می‌توانید بدون نگرانی از نوسانات کوتاه مدت عبور کنید.
نقش سهامداران خرد در افت شاخص بورس
در این مطلب سعی داریم نقش سهامداران خرد در افت اخیر شاخص بورس را بررسی نماییم. در واقع وجود و ورود سهامداران خرد برای بازار سرمایه مفید و حیاتی است. بازار سرمایه بستری برای جذب منابع مالی مورد نیاز جهت پرورش ایده‌ها و احیای فرصت‌های کسب سود می‌باشد. رشد بورس و جذب نقدینگی مورد نیاز شرکتها از طریق سرمایه گذاری افراد، منجر به رشد اقتصاد کشور می‌گردد و مانع از ورود افراد سودجو و دلال به عرصه می‌شود.
از آنجایی‌که این بازار پر ریسک است و نیاز به کسب دانش و آموزش دارد تبلیغ آن در رسانه جمعی و تضمین سودآوری آن امری اشتباه بود. اما این بدان معنا نیست که مسئول ریزش شاخص کل بورس، دولت و یا سهامداران خرد میباشند زیرا دولتها کوچیکتر از بورس‌ها هستند و نمی‌توان به طور قطع گفت که افت شاخص بعلت دستکاری دولت بوده است اما تشویق به حضور افراد بدون آگاه ساختن آنان از شرایط بازار و ریسک‌های آن امری اشتباه تلقی می‌شود.
تاثیر معاملات کلان حقوقی ها در شدت و تداوم ریزش تاریخی بورس
معامله‌گران حقوقی به علت در دست داشتن مبالغ هنگفت، با معاملات خود تاثیرات به مراتب بیشتری بر روند ارزش سهام می‌گذارند. حال ممکن است برخی از آنان، معاملات و سرمایه خود را در جهتی خاص بکار گیرند و موجب برهم زدن روند کلی بازار گردند. در ادامه به بررسی رفتار حقوقی‌های بازار سرمایه می‌پردازیم.
حقوقی‌ها با دید بلند مدت در بازار سهامداری می‌کنند لذا این دسته از فعالین به دنبال سرمایه‌گذاری در شرکت‌هایی میباشند که سود تقسیمی (DPS) بالاتری داشته باشند. حقوقی‌ها معمولا در خلاف جهت بازار معامله می‌کنند یعنی در زمان کاهش قیمت، سهم خریده و در زمانی که قیمت‌ها به اندازه کافی رشد نمود و یا وجود حباب را حس نمودند از سهم خارج می‌گردند. اما هر زمان که این دسته از فعالین بازار سرمایه، مانند حقیقی‌ها معامله نمایند بازار در شرایط بحرانی قرار می‌گیرد.
بیشترین ریزش مختص کدام نماد است؟
سقوط شاخص کل بورس، از 20 مرداد ماه 99 آغاز شد. این ریزش تا امروز (11 فروردین 1400) حدود 40 درصد ریزش داشته است. این ریزش تا 45 درصد نیز رسید و تا ماه‌ها بازار را قرمز پوش کرده بود. در این میان برخی شرکتها افت شدید ارزش داشته اند که سهامداران آنان ضررهای سنگین و جبران ناپذیری متحمل شدند. شتران، خپارس، خمحرکه، خگستر و حکشتی 5 نماد بازار سرمایه میباشند که در این مدت بیشترین ریزش را داشته‌اند. شتران نماد شرکت پالایشگاه نفت تهران می‌باشد که با ریزش 81 درصدی بیشترین ریزش در بازار را داشته است. در نمودار قیمت زمان نماد شتران، وجود حباب و ترکیدن آن به یکباره قابل مشاهده است. بالاترین قیمت خرید ثبت شده 5131 تومان و پایین ترین قیمت فروش ثبت شده 974 تومان بوده است.
علل ریزش بورس در مرداد 99
- دستکاری در صورتهای مالی شرکتها
- سفته بازی
- تشویق حضور در بورس و تضمین سوددهی آن از طرف دولت در حالی که نوسانات و ریسک جز لاینفک بازار سرمایه است.
- عدم وجود برنامه‌ریزی بلندمدت برای گذر از تاثیرات منفی ریزش شاخص کل
- تاثیرات انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در تداوم ریزش
- ورود سهامداران ناوارد و مبتدی بدون کسب اطلاعات مورد نیاز بازار سرمایه
- اظهار نظر افراد غیر متخصص
ریزش شاخص بورس تا کی ادامه دارد؟
این سوالی است که ذهن تمامی فعالین بازار را به خود مشغول کرده و عده‌ای در انتظار آن هستند. با وجود انتشار خبرهای مثبت، بورس کماکان روند نزولی دارد و نتوانسته بر جو منفی بازار غلبه نماید و مجدد اعتماد سهامداران را جلب کند. توقف روند نزولی نیازمند حمایت دولت می‌باشد. دولت با تلاش در راستای سرمایه محور نمودن اقتصاد از طریق کاهش بهره سپرده‌های بانکی، واگذاری شرکت‌های دولتی به مردم از طریق بورس و همچنین وضع قوانین مناسب در جهت انگیزه دادن به سهامداران برای شرکت در بازار سرمایه می‌تواند مداخله‌ای موثر و مفید در اقتصاد داشته باشد.
جمع‌بندی و توصیه به سرمایه‌گذاران
در سال 99 بارها پیش‌بینی توقف ریزش بورس مطرح شد اما بازار کماکان ریزشی باقی ماند. اینطور که به نظر می‌رسد این کاهش ارزش‌ها تا مدت‌ها و حتی در دوره ریاست جمهوری آینده نیز ادامه دار خواهد بود. امید به بازگشت به برجام و مذاکره با ریاست جمهوری جدید آمریکا، نیز جز جو روانی مثبت چیزی در بر ندارد. از این رو تا مشخص شدن استراتژی معاملاتی خود و یافتن سهم‌های ارزنده، با احتیاط کامل معامله کنید.
دیدگاه شما