نحوه خرید اوراق تبعی

اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟

برخی شرکت‌ها برای افزایش معاملات سهام خود، اقدام به بیمه کردن سهام منتشر شده می‌کنند که به موجب آن، شرکت‌های منتشرکننده سهام متعهد می‌کنند تعداد معینی از سهام شرکت را در تاریخی مشخص و به قیمتی مشخص، خریداری کنند. اوراقی که شرکت‌ها به عنوان بیمه سهام خود منتشر می‌کنند، اوراق اختیار فروش تبعی نامیده می‌شود. اوراق اختیار فروش تبعی به نوعی تضمین می‌کند در صورتی که قیمت سهام کاهش یابد این کاهش قیمت تا حدودی جبران می‎‌شود. در این نوشتار در خصوص اوراق اختیار فروش تبعی بیشتر خواهیم خواند.

خریدار اوراق اختیار فروش تبعی چه اختیاراتی دارد؟

در مقاله « بازار مشتقه چیست؟ » دانستیم که یکی از ابزارهای مشتقه، اوراق اختیار است. اوراق اختیاری که به موجب آن اختیار خرید یا فروش سهام در اختیار خریدار قرار می‌گیرد. در قرارداد اختیار خرید، خریدار اختیار فروش می‌تواند کالا یا خدمات مشخص با قیمت مشخص را در صورت تمایل، به فروشنده اختیار بفروشد. بر همین مبنا، خریدار اوراق اختیار فروش تبعی نیز می‌تواند در تاریخ سررسید نسبت به فروش اوراق خریداری شده خود اقدام کند.

در این معامله اگر خریدار اختیار فروش نحوه خرید اوراق تبعی نحوه خرید اوراق تبعی به دنبال ادامه دادن معامله خود باشد، فروشنده باید تعهد خود را اجرا کند، در غیر اینصورت اگر خریدار به دنبال حق خریداری خود نباشد فروشنده ملزم به اجرای تعهدات خود نیست. براساس قانون، فروشنده اوراق اختیار فروش تبعی، شرکت عرضه‌کننده اوراق است.

چرا اوراق اختیار فروش تبعی را بیمه سهام می‌دانند؟

سرمایه‌گذاران بازار سرمایه به دنبال سود و افزایش سرمایه خود هستند. برخی اوقات سرمایه‌گذاران نسبت به شرایط بازار سهام در آینده، دچار بیم و نگرانی بوده و نمی‌دانند آیا این سهام ارزش خرید دارد یا خیر؟ برای رشد معاملات سهام و افزایش گردش نقدینگی، شرکت عرضه‌کننده سهام به نوعی سهام قابل عرضه خود را بیمه کرده و تضمین می‌کند در صورت پایین آمدن قیمت سهام نیز، آن‌ها را به قیمتی که تعهد کرده خریداری کند. تعهدی که به نوعی بیمه شدن سهام از طرف شرکت عرضه‌کننده سهام خوانده می‌شود. در چنین شرایطی اگر قیمت سهام تا زمان موعد کاهش داشته باشد، خریدار سهام می‌تواند بدون نگرانی و با قیمت مشخص شده، سهام را به خود شرکت بفروشد.

اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی شامل چه مواردی می‌شود؟

خریدار این مدل از اوراق اختیار قبل از خرید لازم است اطلاعیه عرضه اوراق را مطالعه کند. این اطلاعیه به صورت کلی شامل موارد زیر می‌شود:

• سهم پایه: فروش اوراق اختیار فروش تبعی بر مبنای تعداد سهام خاصی صورت می‌گیرد؛ تعداد سهامی که به آن سهام پایه گفته می‌شود.
• قیمت نحوه خرید اوراق تبعی اعمال: فروشنده یا شرکت عرضه کننده سهام متعهد می‌شود در تاریخ اعمال، سهام پایه اوراق اختیار فروش تبعی را بر مبنای قیمت اعلام شده در اطلاعیه عرضه تسویه کند.
• تاریخ اعمال: تاریخی که بر مبنای آن فروشنده یا شرکت عرضه‌کننده سهام موظف به اجرای تعهدات خود در خصوص خرید سهام خریداران است.
• دوره معاملاتی: از روز اول عرضه سهام تا روزی که فروشنده یا همان شرکت منتشرکننده سهام اقدام به خرید سهام می‌کند، دوره معاملاتی برای اوراق اختیار فروش تبعی آن سهم است.
• سقف خرید: خریداران حقیقی یا حقوقی تا تعداد مشخصی اجازه خرید سهام شرکت مذکور را خواهند داشت که در اطلاعیه عرضه به آن اشاره می‌شود.
• کل حجم عرضه: عرضه‌کننده طی دوره معاملاتی عرضه تا سقف مشخصی امکان عرضه اوراق اختیار فروش تبعی را دارد.
• حداقل حجم عرضه روزانه: حداقل عرضه اوراق اختیار فروش تبعی که توسط عرضه‌کننده در یک روز می‌تواند معامله شود.
• قیمت عرضه اوراق تبعی: بر مبنای فرمول مشخصی، قیمت اوراق تبعی منتشر شده در بازار مشخص می‌شود.

در شکل زیر می‌توانید اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی سهام شرکت فجر انرژی خلیج فارس با نماد هفجر را مشاهده کنید.

خرید اوراق اختیار فروش تبعی سودآور است؟

نکته‌ای که در خصوص اوراق اختیار فروش تبعی باید مورد توجه قرار گیرد آن است که اگر در تاریخ اعمال، قیمت سهام پایه مساوی یا بیشتر از قیمت اعمال باشد، نحوه خرید اوراق تبعی این اوراق قابل اعمال نیست و خریدار با همان قیمت روز می‌تواند نسبت به خرید یا فروش اوراق اقدام کند.

در واقع خریدار سهام اگر سهمی را 1900 تومان خریده باشد و شرکت متعهد شده باشد در زمان سررسید آن را به قیمت 2000 تومان بخرد اما در زمان مذکور قیمت هر سهم بالاتر از 2000 تومان باشد، خریدار می‌تواند سهام خود را با قیمت روز بفروشد و خواهان خرید از سوی شرکت نباشد. در چنین شرایطی سرمایه‌گذار تنها مبلغ پرداخت شده بابت خرید اوراق را از دست خواهد داد که در برابر ارزش سهام ناچیز است.

در غیر این صورت و در صورتی که قیمت اعمال از قیمت روز سهام کمتر باشد، برای نمونه قیمت سهام در مثال بالا به 1600 تومان برسد، فروشنده یا عرضه‌کننده سهام نسبت به ایفای تعهدات خود و پرداخت نقدی یا سهامی مابه‌التفاوت قیمتی سهام مذکور اقدام می‌کند. بر همین مبنا در تاریخ اعمال، اوراق اختیار فروش تبعی از دارنده به عرضه کننده آن منتقل می‌شود و مابه‌التفاوت قیمت اعمال و قیمت پایانی سهم پایه به دارنده اوراق اختیار فروش تبعی پرداخت می‌شود. پرداخت مابه‌التفاوت می‌تواند به صورت نقدی یا از طریق واگذاری سهام پایه صورت گیرد. در واقع باید گفت اوراق فروش تبعی به انتظارات سرمایه‌گذاران پاسخ مناسب خواهد داد.

7 نکته که در خصوص اوراق اختیار فروش تبعی باید دانست

همانند سایر اوراق موجود در بازار بورس، اوراق اختیار فروش تبعی نیز قوانین مخصوص به خود را دارد از جمله:

1. اوراق تبعی تنها یک بار در زمان عرض معامله شده و قابلیت معامله مجدد را ندارد.
2. امکان خریداری بیش از تعداد سهام پایه وجود ندارد.
3. اوراق اختیار فروش‌ تبعی مازاد (تعداد سهام بیشتر از تعداد سهم پایه) باطل می‌شود.
4. سقف خرید، حداکثر مجاز خرید برای هر کد سهامداری است.
5. مبلغ پرداختی بابت خرید اوراق تبعی قابل برگشت نیست.
6. تنها در تاریخ اعمال، امکان اعمال کردن اختیار فروش اوراق تبعی امکان‌پذیر است.
7. اگر قیمت پایانی سهم در روز سررسید، بیشتر یا مساوی قیمت اعمال باشد، نیاز به ثبت درخواست نیست و به صورت خودکار اوراق اعتبار خود را از دست خواهند داد.

از کجا اوراق فروش تبعی بخریم؟

در سایت بورس اوراق بهادار تهران، نام و شرایط شرکت‌هایی که اوراق فروش تبعی عرضه می‌کنند، بروزرسانی می‌شود. با مراجعه به این سایت می‌توان شرایط فروش اوراق از سوی شرکت‌های مختلف را بررسی و نسبت به سرمایه‌گذاری در شرکت‌های مذکور اقدام کرد. اگر برای سرمایه‌گذاری دچار تردید هستید و نمی‌دانید بهتر است پول خود را برای چه سهامی کنار بگذارید، پیشنهاد می‌کنیم این کار را به افراد با تجربه و خبره بسپارید.

برای مشاهده فهرست اوراق اختیار فروش تبعی که تاکنون در بازار بورس منتشر شده است می‌توانید به بخش بازار تبعی در سایت شرکت بورس که در شکل زیر مشخص است، مراجعه کنید.

اوراق اختیار فروش نحوه خرید اوراق تبعی تبعی چیست و چگونه کار می‌کند؟

سرمایه‌گذاری در بازار بورس به صورت مستقیم به دلیل نوسانات بازار با ریسک توام خواهد بود؛ از این‌رو سرمایه‌گذاران باید در انتخاب سهم و روش‌های سرمایه‌گذاری دقت بیشتری به خرج دهند و با کسب دانش و تخصص لازم به مدیریت سرمایه بپردازند. حال سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز برای دریافت بازدهی مناسب با کمترین میزان ریسک، می‌توانند از ابزاری به نام اوراق اختیار فروش تبعی بهره ببرند تا از ضرر و زیان سنگین جلوگیری کنند.

اختیار فروش تبعی در واقع اوراقی هستند که در آن عرضه‌ کننده تعهد می‌دهد تا تعداد مشخصی از دارایی درج شده در قرارداد را از سهامدار با قیمت معین در تاریخ مشخص خریداری کند. در حقیقت اوراق تبعی به عنوان بیمه سهم عمل می‌کند تا فعالان بازار سرمایه بتوانند به سودی معقول با حداقل ریسک دست پیدا کنند. فرم اطلاعیه فروش سهام و اوراق تبعی حداقل یک روز کاری قبل از عرضه توسط سازمان بورس منتشر خواهد شد تا سرمایه‌گذاران از ویژگی‌ها و شرایط عرضه به صورت کامل مطلع شوند.

در اینجا تلاش خواهیم کرد تا اطلاعات مفیدی در ارتباط با اوراق اختیار فروش تبعی به عنوان ابزاری برای بیمه سهام و کسب سود با ریسک کم در اختیارتان قرار دهیم؛ بنابراین پیشنهاد می‌کنیم مطالعه این مطلب را از دست ندهید.

اختیار فروش چیست؟

اختیار فروش نوعی ابزار بازار مشتقات به‌حساب می‌آید که برای پوشش ریسک به‌ کار می‌رود. در بازارهای مالی، اختیار فروش به دارنده این حق و نه تعهد را می‌دهد که تعداد مشخصی از سهم را در تاریخ معین (تاریخ اعمال) در آینده به قیمت مشخص (قیمت اعمال) اعمال کند. حال چنانچه خریدار اوراق بخواهد از این ابزار استفاده کند، بایستی دارایی پایه (دارایی که سرمایه‌گذار جهت پوشش ریسک در آن اختیار فروش را خریداری کرده است) را از بازار خریداری کند و به قیمت اعمال بفروشد.

اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟

اوراق اختیار فروش تبعی در واقع نوعی قرارداد است که در آن شرکت‌های فعال در بورس به عنوان فروشنده و عرضه ‌کننده متعهد می‌شوند تا تعداد مشخصی از سهام شرکت را به قیمت معین (قیمت اعمال) در تاریخ مشخص (تاریخ اعمال) از سهامدار خریداری کنند. اوراق تبعی به عنوان بیمه سهام عمل می‌کند و سودی مناسب را با کمترین میزان ریسک برای سرمایه‌گذاران به ارمغان می‌آورد.

شرکت‌های عرضه‌ کننده سهام برای ارائه اطلاعات بیشتر در ارتباط با اوراق، اطلاعیه عرضه را جهت اعلام عمومی توسط سازمان بورس و بهادار کشور عرضه می‌کنند تا افراد بتوانند با ویژگی‌های آن آشنا شوند. سهامداران با خرید اوراق تبعی، سهم مورد نظر را در برابر کاهش قیمت بیمه کرده و از ضرر و زیان سنگین جلوگیری خواهند کرد. به‌طور کلی اوراق اختیار فروش تبعی با سه هدف زیر ارائه می‌شوند:

• کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه (بورس)
• اطمینان‌بخشی به سهامداران در قبال ارزندگی سهم مورد نظر
• حفظ منابع مالی نحوه خرید اوراق تبعی سرمایه‌گذاران

فرم اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی

فرم اطلاعیه عرضه که توسط سازمان بورس کشور حداقل یک روز کاری قبل از عرضه سهام منتشر می‌شود تا عموم مردم و فعالان بازار با ویژگی‌های سهام مورد نظر آشنا شوند، مشتمل بر اطلاعات زیر است:

• عرضه کننده: نام شرکت ناشر که مجوز عرضه را با شرایط معین اخذ کرده است.
• سهم پایه: سهمی که اوراق اختیار فروش تبعی مبتنی بر آن است.
• تاریخ اعمال: تاریخی که برای اعمال اوراق تبعی تعیین می‌شود.
• قیمت اعمال: قیمتی که عرضه کننده متعهد می‌شود تا سهام پایه اوراق تبعی را در تاریخ اعمال، با آن قیمت تسویه کند.
• دوره معاملاتی: به فاصله بین اولین و آخرین روز معاملاتی اوراق تبعی اطلاق می‌شود.
• سقف خرید: حداکثر تعداد اوراق تبعی که اشخاص حقیقی یا حقیقی، می‌توانند خریداری کنند.
• کل حجم عرضه: سقف اوراق اختیار فروش تبعی که از طرف عرضه کننده طی یک دوره معاملاتی عرضه خواهد شد.
• حداقل حجم عرضه روزانه: به حداقل عرضه اوراق تبعی توسط عرضه کننده در یک روز اشاره دارد.
• قیمت عرضه اوراق تبعی: قیمتی که این اوراق در بازار سرمایه توسط شرکت عرضه کننده فروخته می‌شود.
• سررسید: آخرین روز دوره معاملاتی که پس از پایان جلسه معاملاتی آن روز، اوراق تبعی قابلیت اعمال پیدا می‌کنند.

فرایند اعمال اوراق اختیار فروش تبعی به چه صورت است؟

پس از اینکه اطلاعیه اوراق تبعی توسط سازمان بورس منتشر شد، اعمال اوراق تحت شرایط مشخص و معین امکان‌پذیر خواهد بود که در ادامه به فرایند و شرایط اعمال اوراق اشاره می‌کنیم:

• قیمت پایانی سهم پایه در روز اعمال نباید بزرگتر یا مساوی قیمت اعمال باشد.
• اگر قیمت پایانی سهم پایه در روز اعمال کمتر از قیمت اعمال باشد، اوراق بر اساس درخواست سهامدار و از طریق کارگزار وی به بورس حداکثر تا ساعت 13 آن روز اعمال خواهد شد.
• در صورت درخواست اعمال اوراق در زمان معین به سازمان بورس، باید انتقال سهم به قیمت اعمال از دارنده اوراق به عرضه کننده آن صورت پذیرد و در صورت وجود اختلاف میان قیمت اعمال و قیمت پایانی سهم، مابه‌التفاوت باید به دارنده اوراق به صورت نقدی یا واگذاری سهم پایه انجام شود.

نکات مهم در ارتباط با اوراق اختیار فروش تبعی

اگر به دنبال بیمه سهام از طریق اوراق تبعی هستید تا بازدهی مناسب را با ریسک کم به‌دست آورید، باید به نکات تکمیلی در ارتباط با اوراق اختیار فروش تبعی توجه کنید که در ادامه به برخی از مهمترین نکات اشاره می‌کنیم:

• اوراق تبعی از نوع اختیار فروش اروپایی هستند؛ یعنی تنها در تاریخ سررسید قابلیت اعمال دارند.
• این اوراق قابلیت معامله در بازار ثانویه را غیر از هماهنگی شرکت بورس و اوراق بهادار ندارند و تنها در یک مرحله (زمان عرضه توسط ناشر) قابل معامله هستند.
• درصد سود و زیان با توجه به نوسانات قیمتی سهام تا تاریخ سررسید و قیمت خرید سهام پایه متفاوت است.
• سهام پایه هم مانند اوراق تبعی تا زمان پایان معاملات قابلیت معامله ندارند.
• اوراق اختیار فروش تبعی فقط در تاریخ سررسید قابل تسویه خواهند بود.
• امکان خرید اوراق تبعی بیش از تعداد سهام پایه در اختیار سهامدار و سقف خرید مندرج در اطلاعیه وجود ندارد و در صورت بیشتر بودن اوراق تحت مالکیت سهامدار، اوراق مازاد باطل شده و عرضه کننده تعهدی نخواهد داشت.
• مبلغ پرداختی توسط سهامدار بابت خرید اوراق قابل عودت نخواهد بود.
• امکان اعمال اختیار فروش توسط خریداران اوراق تبعی تنها در تاریخ اعمال امکان‌پذیر خواهد بود.

اوراق اختیار فروش تبعی به عنوان ابزار پوشش ریسک در بازار سرمایه مورد استفاده قرار می‌گیرد تا افراد بتوانند سهام خریداری شده را بیمه کنند و بازدهی مناسب را با کمترین میزان ریسک در دوره مشخص به‌دست آورند. در واقع با خرید اوراق تبعی، شرکت عرضه کننده سهام تعهد می‌دهد تا تعدادی از سهام را به قیمت مشخص و در زمان معین از سهامدار خریداری کند تا فرد با ضرر و زیان سنگین ناشی از نوسانات بازار مواجه نشود

نحوه اعمال اوراق اختیار فروش تبعی در فرابورس اعلام شد

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، رییس اداره بازار مشتقات شرکت فرابورس با صدور اطلاعیه‌ای نحوه اعمال اوراق اختیار فروش تبعی با هدف حمایت از سهام را اعلام کرد.

براین اساس، طبق ماده 24 دستورالعمل معاملات اوراق اختیار فروش تبعی در بورس تهران و فرابورس مصوب 14 شهریور سال 97، اعمال اوراق اختیار فروش تبعی برای درخواست اعمال از سوی دارنده اوراق اختیار فروش تبعی از طریق کارگزار وی یا بورس مربوطه به شرکت سپرده گذاری مرکزی طبق زمان بندی فرآیند اعمال و طبق فرمت و رویه اعلامی سپرده گذاری مرکزی در اطلاعیه عرضه است. در صورت عدم ارائه درخواست از سوی دارنده اوراق در مهلت مقرر، اوراق اختیار فروش تبعی، اعمال نشده تلقی می شود و عرضه کننده مسئولیت در خصوص عدم اعمال دارنده اوراق ندارد.

لذا کارگزاران باید درخواست های اعمال تجمیع شده مشتریان را در قالب یک فایل با فرمت اکسل و از طریق اتوماسیون اداری در روز سررسید و حداکثر تا ساعت 13 به معاونت نظارت بازار شرکت فرابورس ارسال کنند.

- طبق ماده 23 دستورالعمل، چنانچه مجموعه تعداد اوراق اختیار فروش تبعی تحت مالکیت هر شخص در فرآیند عرضه تا سررسید از مجموع تعداد دارایی پایه تحت مالکیت وی و سقف خرید اعلامی در اطلاعیه عرضه برای هر کد در پایان هر روز بیشتر باشد، اوراق اختیار فروش تبعی مازاد فاقد اعتبار است.

بنابراین چنانچه تعداد درخواست اعمال اعلام شده بیشتر از تعداد اوراق اختیار فروش تبعی معتبر در اختیار باشد، درخواست مازاد فاقد اعتبار خواهد بود و اعمال سقف اوراق اختیار فروش تبعی معتبر صورت خواهد گرفت. از سوی دیگر چنانچه تعداد درخواست اعلام ای از تعداد اوراق اختیار فروش تبعی معتبر در اختیار کمتر باشد، اعمال به میزان درخواست اعلام شده قابل انجام خواهد بود لذا مقتضی است در اعلام تعداد درخواست مشتریان، کارگزاران موارد فوق را مد نظر قرار دهند.

شایان ذکر است اوراق اختیار فروش تبعی در واقع نوعی از اختیار فروش است که در آن به خریدار این اوراق اجازه می‌دهد تا دارایی پایه اختیار که در واقع یکی از سهام پایه می‌باشد با توجه به قیمت سهام در زمان عرضه اوراق و قیمت اعمال بیمه کند و به‌نوعی کسب بازدهی برای سرمایه‌گذار تضمین می‌شود، در نتیجه این اوراق به‌نوعی بیمه سهام می‌باشند. لازم به ذکر است که عرضه‌کننده این اوراق شرکت (ناشر) و یا سهامدار عمده است که هدف آن‌ها ایجاد تضمین و اطمینان نسبت به سهام است.

تفاوت اختیار فروش و اختیار فروش تبعی

اختیار فروش نوعی روش ارائه حق به دارنده آن است که طبق آن امکان اعمال اوراق در تاریخ معینی در آینده به قیمت مشخص‌شده در برگه فراهم است. اگر خریدار بخواهد از این موقعیت استفاده کند، باید دارایی پایه را از بازار خریداری کند تا به قیمت مشخص‌شده در آینده آن را اعمال کند. دارایی پایه دارایی است که سرمایه‌گذار جهت پوشش ریسک در آن، اختیار فروش را خریداری کرده است. اما تفاوت اوراق اختیار فروش و اختیار فروش تبعی چیست؟

تعریف اوراق اختیار فروش تبعی

اوراق اختیار فروش تبعی یکی از ابزارهای کنترل ریسک برای سهامداران است. ابزاری که نه تنها برای سهامداران مفید واقع می‌شود، بلکه شرکت‌ها نیز می‌توانند از کاربردهای آن استفاده کنند. شرکت‌ها از این جهت از اوراق تبعی منتفع می‌شوند که با استفاده از اوراق اختیار تبعی می‌توانند ارزش سهام خود را حفظ کنند.

اوراق تبعی فروش سهم در یک قیمت عادلانه را عملا تضمین می‌کند که این مسئله نشانه‌ای از ارزندگی سهم به اهالی بازار ارائه می‌کند. در نتیجه این اتفاق منجر به تضمین سود سهامداران خواهد شد.

این اوراق نوعی اختیار فروش اروپایی برشمرده می‌شوند. در اوراق اختیار فروش تبعی به خریدار اجازه داده می‌شود تا دارایی پایه اختیار را با توجه به قیمت سهام در زمان عرضه اوراق و قیمت از قبل تعيين‌شده که به آن قیمت اعمال می‌گویند، بیمه کند. به این ترتیب بازدهی برای خریدار تضمین می‌شود. بنابراین این اوراق را می‌توان نوعی بیمه سهام در نظر گرفت. عرضه‌کننده یا ناشر اوراق اختیار تبعی شرکت و یا سهامدار عمده است که با هدف ایجاد اطمینان نسبت به آینده درخشان سهام به این کار اقدام می‌کند.

در کشور ایران قوانين مربوط به اختیار فروش تبعی کمی متفاوت است. به ‌منظور خرید اوراق اختیار در ایران باید سهام پایه را که اختیار فروش تبعی بابت آن منتشر می‌شود، در اختیار داشته باشید. به عبارتی قبل از این‌که شما اقدام به خرید اوراق اختیار تبعی کنید، باید سهام اصلی را در سبد خود داشته باشید. این تفاوت اصلی بین اوراق اختیار در ایران و سایر کشورهای دنیا است.

تفاوت‌های اوراق اختیار فروش و اوراق اختیار فروش تبعی

تفاوت قرارداد اختیار فروش معمولی با اختیار فروش تبعی این است که در اوراق اختیار فروش معمولی، بعد از خرید و بستن قرارداد، در صورت عدم تمایل برای نگهداری اوراق تا زمان سررسید آن، می‌توانید آن را در بازار ثانویه برای فروش به دیگران بگذارید و آن را معامله کنید. ‏در صورتی که اختیار فروش‌ تبعی برای افراد حقیقی بازار ثانویه ندارد. به این ترتیب بعد از خرید این اوراق باید تا موعد سررسید آن، برای اعمال منتظر بمانید.

‏علاوه بر این اگر فردی قصد خرید اختیار فروش تبعی را داشته باشد، حتما باید سهم پایه را از قبل خریداری کند. سرمایه‌گذار نمی‌تواند بیشتر از تعداد سهام پایه‌ای که خريداری کرده است اوراق اختیار فروش تبعی خریداری کند. ‏اگر تعداد اوراق اختیار فروش تبعی از تعداد سهم پایه تحت مالکیت سرمایه‌گذار بیشتر باشد، اوراق اختیار فروش‌ تبعیِ اضافه، باطل می‌شود. این محدودیت در قراردادهای اختیار فروش معمولی اعمال نمی‌شود.

روش‌های تسویه اوراق اختیار فروش تبعی

تسویه این اوراق در بازار سرمایه ایران به 2 شکل تسویه فیزیکی و تسویه نقدی انجام می‌شود. در تسویه فیزیکی اختیار فروش تبعی، عرضه‌کننده اوراق باید سهام پایه خریدار را با قیمت مشخص در قرارداد، از دارنده آن خریداری کند.

به بیان دیگر سهام پایه به قیمت اعمال اوراق از سرمایه‌گذارِ دارنده اوراق خریداری می‌شود. وجه موردنظر به دارنده اوراق پرداخت شده و دارایی سهام پایه از پرتفوی او برداشته می‌شود.

اما در تسویه نقدی در سر‌رسید اوراق، تفاوت قیمتی بین قیمت اعمال و قیمت پایانی سهم پایه (در صورتی که کمتر از قیمت اعمال باشد)، به صورت نقدی به دارنده اوراق‌ پرداخت می‌شود. به این ترتیب در این روش مبلغ مابه‌التفاوت به دارنده اوراق پرداخت می‌شود و سهام پایه در پرتفوی دارنده اوراق باقی خواهد ماند.

نکاتی مهم در رابطه با اوراق اختیار فروش تبعی

این اوراق را تنها می‌توان در تاریخ سررسید آن اعمال کرد.

معمولا این اوراق قابلیت خرید و فروش در بازار ثانویه را ندارند. این اوراق تنها در یک مرحله در زمان عرضه مورد معامله قرار می‌گیرد.

درصد سود و زیان شما نسبت به نوسانات قیمتی سهام تا تاریخ سررسید و قیمتی که سهام پایه را در آن خریداری کرده‌اید، متفاوت است.

تا زمانی که قیمت روز سهام پایه در تاریخ سررسید، از قیمت اعمال اوراق اختیار کمتر نباشد، اوراقی که سررسید شده‌اند اعمال نخواهند شد.

زمانی که این اوراق توسط سهام‌دار خریداری می‌شود، او باید سهام پایه را در پرتفوی خود داشته باشد.

به دلیل این که اختیار فروش تبعی نوعی تضمین برای آینده سهام شرکت است، امکان ایجاد هیجانات مثبت قبل از تاریخ اعمال و افزایش قیمت سهام پایه وجود دارد.

در صورتی که سهامدار برای فروش سهام پایه درخواست خود را ثبت کند و تعداد سهام پایه او از تعداد اوراق اختیار فروش کمتر شود، اوراق اختیار فروش مازاد در پایان روز معاملاتی باطل خواهد شد.

سخن آخر

استفاده از اوراق اختیار فروش تبعی، ریسک سرمایه گذاری در بورس را کاهش می‌دهد. اگر ارزش سهام شرکت به دلیل هیجانات منفی در بازار سرمایه کاهش پیدا کند، اوراق اختیار فروش تبعی با ماهیت خود شرایط امنی را برای سرمایه‌گذار آن سهام ایجاد می‌کند. در نتیجه می‌توان اوراق اختیار فروش تبعی را به نوعی معامله‌ای دو سر برد برای شرکت و سهامداران آن در نظر گرفت. با ایجاد چنین شرایطی علاوه بر این که تقاضا برای سهام پایه شرکتِ دارای اوراق اختیار فروش تبعی بیشتر می‌شود، سرمایه‌گذاران نیز اعتماد بیشتری به بازار سرمایه می‌کنند. این ابزار یکی از بهترین روش‌های مدیریت ریسک سرمایه‌گذاری در بورس است. اگر شما هم به مباحث بورسی علاقه دارید، می‌توانید از فیلم های آموزش رایگان بورس باشگاه مشتریان آگاه استفاده کنید.

اطلاعیه مهم | شرایط نحوه اعمال اوراق اختیار روش تبعی در فرابورس

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از فرابورس، مطابق با ماده ٢٤ دستورالعمل معاملات اوراق اختیار فروش تبعی در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران مصوب 14 شهریور سال 97 اعلام کرد: «اعمال اوراق اختیار فروش تبعی منوط به ارائه درخواست اعمال از سوی دارنده اوراق اختیار فروش تبعی از طریق کارگزار وی یا بورس مربوطه به شرکت سپرده گذاری مرکزی مطابق با زمان بندی فرآیند اعمال و طبق فرمت و رویه اعلامی شرکت سپرده گذاری مرکزی در اطلاعیه عرضه است. در صورت عدم ارائه درخواست از سوی دارنده اوراق در مهلت مقرر، اوراق اختیار فروش تبعی، اِعمال نشده تلقی می شود و عرضه کننده مسئولیتی در خصوص عدم اعمال دارنده اوراق ندارد.»

لذا کارگزاران باید درخواستهای اعمال تجمیع شده مشتریان خود را در قالب یک فایل با فرمت اکسل و از طریق اتوماسیون اداری، در روز سررسید و حداکثر تا ساعت ١٣ به معاونت نظارت بازار شرکت فرابورس ایران ارسال نمایند. قالب فایل اکسل یاد شده به شکل زیر است.

در این خصوص توجه به نکات ذیل ضروری است: فرآیند اعمال و تسویه تعهدات صرفاْ در خصوص اوراق اختیار فروش تبعی دارای اعتبار انجام میگردد.

مطابق با ماده ٢٣ دستورالعمل، چنانچه مجموع تعداد اوراق اختیار فروش تبعی تحت مالکیت هر شخص، در فرآیند عرضه تا سررسید، از مجموع تعداد دارایی پایه تحت مالکیت وی و یا سقف خرید اعلامی در اطلاعیه عرضه برای هر کد در پایان هر روز بیشتر باشد، اوراق اختیار فروش تبعی مازاد، فاقد اعتبار میباشد.

بنابراین چنانچه تعداد درخواست اعمال اعلام شده بیشتر از تعداد اوراق اختیار فروش تبعی معتبر در اختیار باشد، درخواست مازاد فاقد اعتبار خواهد بود و اعمال تا سقف اوراق اختیار فروش تبعی معتبر صورت خواهد گرفت. از سوی دیگر چنانچه تعداد درخواست اعلامی از تعداد اوراق اختیار فروش تبعی معتبر در اختیار، کمتر باشد، اعمال به میزان درخواست اعلام شده قابل انجام خواهد بود. لذا مقتضی است، در اعلام تعداد درخواست مشتریان، کارگزاران محترم موارد فوق را مدنظر قرار دهند.

نوع تسویه با توجه به اطلاعات دریافتی از کارگزاران محترم پس از تجمیع اطلاعات و بررسی برای هر مشتری تعیین میگردد.

ستون نوع تسویه در فایل اکسل ارسالی میتواند شامل دو گزینه باشد: «اول نقدی بعد فیزیکی»یا «فیزیکی». دارنده اوراق تبعی با انتخاب روش «اول نقدی بعد فیزیکی»، موافقت خود را با انجام تسویه نقدی اعلام نموده و در صورتی که عرضهکننده نیز با انجام تسویه نقدی موافقت نموده باشد تسویه به شکل نقدی انجام میشود. در صورت عدم موافقت عرضهکننده با انجام تسویه نقدی، تسویه به شکل فیزیکی انجام خواهد شد. همچنین در صورت درخواست تسویه فیزیکی توسط عرضهکننده، بدون درنظر گرفتن نوع تسویه درخواستی دارنده اوراق اختیار فروش تبعی، تسویه به شکل فیزیکی انجام خواهد شد.

مطابق با ماده ٢٥ دستورالعمل: در صورت ارائه درخواست اعمال طی مهلت مقرر، حسب مورد اقدامات ذیل صورت میگیرد:

در صورت تسویه نقدی: پرداخت مابهالتفاوت آخرین قیمت اعمال اعلامی توسط فرابورس و قیمت مبنای دارایی پایه در سررسید به صورت نقدی، از سوی عرضهکننده به دارنده اوراق اختیار فروش تبعی؛ باید توجه داشت این تسویه تنها در صورتی انجام میشود که قیمت اعمال بالاتر از قیمت مبنای دارایی پایه در سررسید باشد.

در این نوع تسویه، سهام پایه همچنان در کد دارنده اختیار فروش تبعی باقی خواهد ماند و انتقال سهام انجام نمیشود.

در صورت تسویه فیزیکی: انتقال دارایی پایه با آخرین قیمت اعمال اعلامی توسط فرابورس از دارنده اوراق اختیار فروش تبعی به عرضه کننده؛ تسویه به روش فیزیکی در صورت بالاتر بودن قیمت دارایی پایه از قیمت اعمال (در زیان بودن قرارداد) نیز قابل انجام است، لذا موجب زیان دارنده اوراق اختیار فروش تبعی خواهد شد که مقتضی است سرمایهگذاران و کارگزاران محترم در ارسال درخواست خود به این موضوع توجه نمایند.

در صورت عدم ارائه درخواست اعمال از سوی دارنده اوراق و یا عدم ارسال درخواست اعمال مشتریان توسط کارگزار به شرکت فرابورس ایران در مهلت مقرر، اوراق اختیار فروش تبعی اِعمال نشده تلقی میگردد. یادآور میگردد به مکاتباتی که به صورت موردی و جداگانه ارسال شود، ترتیب اثر داده نخواهد شد.

٢ .مطابق با ماده٣١ دسـتورالعمل: درصـورتیکه در سـررسـید، نماد معاملاتی دارایی پایه متوقف باشـد، اعمال اوراق اختیار فروش تبعی به روش زیر صورت میگیرد؛

الف: چنـانچـه تســـویـه تعهـدات بـه صـــورت پرداخـت مـابـهالتفـاوت قیمـت اعمـال و قیمـت مبنـای دارایی پـایـه بـه صـــورت نقـدی از ســـوی عرضــه کننده به دارنده اوراق اختیار فروش تبعی باشــد، تســویه براســاس آخرین قیمت اعمال اعلامی فرابورس و آخرین قیمت مبنای دارایی پایه، انجام میشود .

ب: چنانچه تسـویه تعهدات اوراق اختیار فروش تبعی به صـورت انتقال دارایی پایه به قیمت اعمال از دارنده اوراق اختیار فروش تبعی به عرضهکننده باشد، براساس آخرین قیمت اعمال اعلامی توسط فرابورس، تسویه میشود.

٤ .مطابق با ماده ٣٢ دسـتورالعمل: در صـورتیکه به دلیل توقیف و یا توثیق، امکان نقل و انتقال دارایی پایه در سـررسـید ممکن نباشـد، اوراق اختیار فروش تبعی مربوطه غیرقابل اعمال بوده و مســئولیت این موضــوع برعهده دارنده اوراق اختیار فروش تبعی مطابق با شــرایط مقرر در فرم بیانیه نحوه خرید اوراق تبعی ریسک است.

جرایم عرضه کننده:

٥ .مطابق با ماده ٢٦ دستورالعمل: در صورتی که عرضهکننده تعهدات خود را ایفا نکند، مشمول پرداخت خساراتی به شرح زیر میشود:

الف: برای آن دسته از دارندگان اوراق اختیار فروش تبعی که دارایی پایه اوراق را تا پایان جلسه معاملاتی روز سررسید در کد معاملاتی خود داشتهاند، مبلغی مطابق با خسارات تعیین شده در اطلاعیه عرضه محاسبه شده و به دارنده اوراق اختیار فروش تبعی پرداخت میشود .

ب: به ازای روزهای تقویمی بین زمان سررسید تا زمان ایفای تعهدات عرضهکننده حسب مورد از محل واریز وجه به حساب شرکت سپردهگذاری مرکزی و یا تضامین، خسارتی به صورت روزانه و متناسب با تعداد دارایی پایه موجود در کد مالکیت آن دسته از دارندگان اوراق اختیار فروش تبعی که درخواست اعمال خود را طی مهلت مقرر ارسال کرده و دارایی پایه را در کد مالکیت خود داشته باشند، مطابق با خسارات تعیین شده در اطلاعیه عرضه محاسبه و به آنها پرداخت میشود .

٦ .مطابق با ماده ٢٧ دستورالعمل: در صورتی که حداکثر تا پنج روز کاری پس از سررسید، عرضه کننده به طور کامل اقدام به تسویه تعهدات خود نکند، شرکت سپردهگذاری مرکزی موظف است از محل تضامین و وثائق اخذشده نسبت به تسویه با آن دسته از دارندگان اوراق اختیار فروش تبعی که درخواست اعمال خود را طی مهلت مقرر ارسال کرده و دارایی پایه را در کد مالکیت خود داشته باشند، اقدام نماید.