بستر انحرافی در بورس تهران.
تبعات اتفاقاتی که در سال ۱۳۹۲ در بورس تهران رخ داد، همچنان گریبان تالار شیشه‌ای را رها نکرده است. بورس تهران در آن سال با شکل‌گیری هیجان مثبت ناشی از روی کار آمدن دولت حسن روحانی با رشدهای قابل توجهی مواجه شد. در بهمن ماه ۱۳۹۲ شاخص کل بورس قله تاریخی خود را تجربه کرد و از آن زمان تاکنون هنوز ارقامی بالاتر از شاخص ۸۹ هزار و ۵۰۰ واحدی تجربه نشده است. در سال ۹۲ این تنها هیجان مثبت نبود که قیمت‌ها را در بورس تهران تحت تاثیر قرار داد، بلکه در آن برهه زمانی، شرکت‌ها رفته‌رفته تأثیر افزایش تورم و رشد جهشی نرخ دلار را در سودآوری خود احساس می‌کردند. اما پس از آن، دوره کنترل تورم، انضباط و انقباض پولی و مالی، کاهش درآمدهای نفتی دولت و کنترل نقدینگی آغاز شد و بورس تهران نتوانست صعودهای کم‌سابقه خود را در سال ۱۳۹۲ تکرار کند. از همان زمان اصلاح قیمت‌ها در بورس تهران آغاز شد. بعدها در سال ۱۳۹۴ شاخص کل تا محدوده ۶۱ هزار واحدی هم عقب نشست و سرانجام با اجرایی شدن برنامه جامع اقدام مشترک و لغو تحریم‌های هسته‌ای، دوباره شاهد صعود شاخص‌ها در بورس تهران بودیم؛ اما همان‌طور که اشاره شد، شاخص بورس تهران پس از بهمن ماه ۱۳۹۲، هیچگاه به رقم ۸۹ هزار و ۵۰۰ واحدی نرسید. با وجود اینکه سایه برخی ریسک‌های سیستماتیک از سر بازار سهام برداشته شد، اما با توجه به عملکرد شرکت‌ها و افت سودآوری شرکت‌های بورسی، هنوز با گذشت ۴ سال از جهش تاریخی بورس در سال ۱۳۹۲، همچنان می‌توان ادعا کرد که بورس تهران دچار حباب قیمتی است. در نتیجه در سال‌های اخیر میانگین ارزش روزانه معاملات در بورس در سطوح پایینی به سر برده است. حالا به نظر می‌رسد رکود بازار سهام با دستورالعمل‌های جدید صندوق‌های سرمایه‌گذاری و همچنین مداخلات نهاد ناظر در حال گسترش است. سهام شناور آزاد و عمق ناچیز بازار حباب‌های قیمتی همیشه به دلیل بیش‌واکنشی یا کم‌واکنشی فعالان بازار به وجود نمی‌آید. در بورس تهران روش‌های منحصر به فردی برای ایجاد حباب قیمتی به‌صورت پنهان وجود دارد. برای تشریح این روش‌های منحصر به فرد، ابتدا لازم است توضیحاتی درباره سهام آزاد شناور موجود در بازار ارائه شود. در حال حاضر متوسط سهام آزاد شناور موجود در بورس تهران، حدودا ۲۰ تا ۲۱ درصد کل سهام شرکت‌هاست. ارزش کل بورس تهران در حال حاضر تقریبا ۳۲۰ هزار میلیارد تومان است. با این حساب ارزش کل سهام شناوری که در بازار وجود دارد رقمی حدود ۶۴ هزار میلیارد تومان است. این میزان از سهام آزاد شناور، نسبت به اندازه اقتصاد ایران، حقیقتا عدد کوچکی به حساب می‌آید. در حال حاضر خالص ارزش دارایی‌های صندوق سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت گنجینه آرمان شهر، به‌عنوان بزرگ‌ترین صندوق سرمایه‌گذاری کشور در نوع خود، تقریبا ۳۰ هزار میلیارد تومان است. به عبارت بهتر این صندوق سرمایه‌گذاری این توانایی را دارد که با قیمت‌های موجود، نیمی از سهام شناور آزاد موجود در بورس تهران را خریداری کند. البته سازوکار این صندوق‌ها به گونه‌ای نیست که چنین اتفاقی ممکن باشد و این مقایسه صرفا برای روشن شدن کوچکی بورس تهران و به ویژه اندک بودن سهام آزاد شناور موجود در بورس تهران است. شکل‌گیری حباب پنهان در چنین شرایطی، می‌توان ادعا کرد که بورس تهران عمق چندانی ندارد و این امکان وجود دارد که قیمت‌ها در نمادهای مختلف، توسط بنگاه‌های قدرتمند اقتصادی قابل دستکاری باشند. در اینجا منظور از دستکاری، صرفا دستکاری قیمت برای ایجاد انحراف‌های فاحش و کسب سودهای مقطعی نیست. دستکاری قیمتی می‌تواند با نیت‌های خیرخواهانه صورت بگیرد؛ هرچند که نتیجه غایی این دو نوع دستکاری قیمتی چندان متفاوت نیست. نتیجه پایین بودن سهام شناور آزاد، خود را بیشتر در سمت عرضه سهام نشان می‌دهد. هر زمان که بنگاه‌های بزرگی مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری اطلاعات نهان در بورس تصمیم به خرید سهام می‌گیرند، عرضه بالقوه سهام آن قدر نیست که جوابگوی تقاضای ایجاد شده باشد. در چنین شرایطی یا قیمت‌ها صعودی می‌شوند، یا از کاهش آنها در میان‌مدت جلوگیری می‌شود. به تبع این دو اتفاق، یا باید شاهد شکل‌گیری حباب قیمتی یا حبابی پنهان در بازار باشیم. فرض کنید سودآوری شرکت‌های بورس در حال نزول باشد، در این حالت احتمالا قیمت سهام شرکت‌ها نیز نزولی خواهد شد. اما اگر فعالان بزرگ بازار اقدام به خرید سهام کنند، این امکان وجود دارد که نه تنها افت قیمت سهام رخ ندهد، بلکه شاهد افزایش قیمت سهام باشیم. حال اگر این بازیگران بزرگ بازار، به مرور و در طول چند روز به‌صورت مرحله به مرحله اقدام به خرید سهام کنند، شاید شاهد افزایش قیمت سهام نباشیم. ثبات قیمت سهام در چنین شرایطی به گونه‌ای شکل‌گیری حباب قیمتی را تداعی می‌کند که چندان عیان نیست. صندوق‌ها و تشدید حباب پنهان بورس با این تفاسیر، دستکاری قیمت‌ها در بورس تهران توسط بنگاه‌های بزرگ اقتصادی بسیار راحت خواهد بود. در چنین شرایطی فرض کنید سازمان بورس، نه تنها به بنگاه‌های بزرگ اجازه ورود به بورس را بدهد، بلکه صندوق‌های سرمایه‌گذاری را ملزم به تزریق بخشی از نقدینگی خود به بازار سهام کند. موضوع تغییردر حدنصاب ترکیب دارایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار از اواسط تابستان سال گذشته از سوی سازمان بورس مطرح شد. در اولین اقدام سازمان بورس با الزام صندوق‌ها به تغییر سقف سپرده‌ها خواستار کوچ نقدینگی معینی از بازار پول به بازار سهام شد. این موضوع که طی ماه‌های بعد با بی‌اعتنایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مواجه شد، سازمان بورس را برآن داشت که طی اطلاعیه‌ای الزام سقف و کف ترکیب دارایی‌ها را در بهمن‌ماه سال گذشته مشخص کند. از آن پس قرار شد که صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت، دست کم ۵ درصد و حداکثر ۲۰ درصد از دارایی‌های خود را به‌صورت سهام نگهداری کنند. این صندوق‌ها که در حال حاضر بیش از ۱۳۰ هزار میلیارد تومان دارایی دارند، حالا باید حداقل ۵ درصد از دارایی خود را به‌صورت سهام نگهداری کنند. بزرگ‌ترین این صندوق‌ها، صندوق گنجینه آرمان شهر است که در حال حاضر تقریبا ۶ درصد از دارایی خود را (معادل هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان) به‌صورت سهام نگهداری می‌کند. ضمنا می‌تواند این میزان را تا ۶ هزار میلیارد تومان نیز افزایش دهد. چراکه خالص ارزش دارایی‌های این صندوق در حال حاضر تقریبا ۳۰ هزار میلیارد تومان است. سایر صندوق‌های بزرگ سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت نیز هنوز به حدنصاب قانونی کف سهام از پرتفوی خود نرسیده‌اند. در این میان صندوق گنجینه آرمان شهر از سال گذشته تا کنون به شدت در بازار سهام اقدام به خرید کرده است. اما نکته اینجاست که این صندوق سرمایه‌گذاری خریدهای خود را از نمادهای عادی انجام داده است. در واقع با این رفتار، هرچه این صندوق‌ها بیشتر در بازار سهام فعال می‌شوند، از سهام آزاد شناور بازار کاسته می‌شود. اگرچه تا اینجا، با خریدهای صندوق گنجینه آرمان‌شهر، این صندوق سرمایه‌گذاری جزو سهامداران راهبردی شرکت‌ها قرار نگرفته است، اما با شتابی که این صندوق از بازار سهام خرید می‌کند، بعید به نظر می‌رسد که به این زودی‌ها فروشنده باشد. ارزش معاملات بورس نیز روز به روز کاهش می‌یابد. به عبارتی با ورود پول‌های تازه صندوق‌های سرمایه‌گذاری، اشخاص حقیقی دارایی خود را از بازار خارج میکنند. نه تنها بازار رونق نمی‌یابد، بلکه سهام آزاد شناور واقعی نیز رو به نزول می‌گذارد. مهم‌تر از کاهش سهام شناور واقعی، روندی است که در قیمت‌ها مشاهده می‌شود. در حالی که اوضاع شرکت‌ها چندان چنگی به دل نمی‌زند، قیمت‌ها یا ثابت‌اند یا در حال افزایش. فرض کنید قیمت جهانی محصولات یک شرکت بورسی با افت مواجه شود. اما صندوق‌های سرمایه‌گذاری به دلیل الزامات بورس در حال خرید سهام آن شرکت باشند. در چنین حالتی نه تنها قیمت سهم افت نمی‌کند، بلکه افزایش نیز خواهد یافت. در نتیجه از یک طرف تحلیل‌پذیری بازار کاهش می‌یابد و از طرف دیگر خریداران بالقوه خرد، دیگر تمایلی برای خرید سهام نشان نمی‌دهند. قیمت‌ها ثابت می‌ماند و ارزش معاملات به شدت کاهش می‌یابد. همین اتفاق در ماه‌های اخیر برای بورس تهران کاملا اطلاعات نهان در بورس حس شده است. برای مثال در نماد «فملی» متعلق به شرکت ملی مس ایران، عملا بازار دیگر به نوسان قیمت‌های جهانی مس واکنشی نشان نمی‌دهد؛ چراکه صندوق سرمایه‌گذاری گنجینه آرمان‌شهر از ابتدای خرداد ماه تاکنون بیش از ۱۴ میلیون سهم این شرکت را خریداری کرده است. ضمنا با ورود این صندوق به سهامداران بیش از یک درصدی ملی مس ایران، از نوسان منفی «فملی» جلوگیری شده است. مشابه همین اتفاق در نمادهای «شبندر»، «فولاد» و «کگل» نیز مشاهده شده است. به نظر می‌رسد با چنین رفتارهایی، تا چند سال دیگر، چیزی از بورس تهران برای معاملات خرد باقی نماند؛ چراکه خالص دارایی‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری با آهنگ قابل توجهی در حال رشد است. برای مثال صندوق سرمایه‌گذاری گنجینه آرمان‌شهر از سال گذشته تا کنون تقریبا ۵۰ درصد رشد خالص دارایی داشته است. ضمنا قیمت‌ها به حدی رسیده‌اند که فعالان خرد بازار دیگر تمایلی به ورود به بازار سهام ندارند. در واقع به دلایل فوق یک حباب قیمتی پنهان در بورس تهران شکل گرفته است. حال اگر واقعا ضروری است که صندوق‌های سرمایه‌گذاری (که اغلب وابسته به بانک‌ها هستند و سود تضمین شده به سپرده‌گزاران پرداخت میکنند) به این شکل وارد بازار سهام شوند، شاید بهتر باشد که این صندوق‌ها سهم‌های مورد علاقه خود را از نمادهای بلوکی و عمده خریداری کنند تا اخلالی در روند عادی معاملات خرد سهام ایجاد نشود.
دانلود و خرید کتاب ریسک و عدم اطمینان در بورس اوراق بهادار
برای خرید و دانلود کتاب ریسک و عدم اطمینان در بورس اوراق بهادار نوشته رامین رضاپور و خواندن و شنیدن هزاران کتاب الکترونیکی و صوتی دیگر، اپلیکیشن طاقچه را رایگان نصب کنید.
دیگران دریافت کرده‌اند
معرفی کتاب ریسک و عدم اطمینان در بورس اوراق بهادار
کتاب ریسک و عدم اطمینان در بورس اوراق بهادار نوشته رامین رضاپور است. این کتاب کمک می‌کند بتوانید در بازار بورس منطقی تصمیم بگیرید.
درباره کتاب ریسک و عدم اطمینان در بورس اوراق بهادار
این کتاب سعی دارد تا با معرفی کلیات ریسک‌های مالی، با هدف فراهم کردن دانش عمومی ریسک و سرمایه‌گذاری و بیان اهمیت و ضرورت توجه اساسی به سرمایه‌گذاری با ریسک مطلوب از سوی سرمایه‌گذاران، پژوهشگران و دانشجویان در رشته‌های مختلف دانشگاهی و مراکز آموزشی را به خود معطوف دارد و گامی در جهت پایه‌ریزی زیرساخت‌های لازم، به منظور مهیاسازی بستر فرهنگی برای حرکت به سمت بازار سرمایه‌ای، کارا و اثربخش بردارد.
مطالب در پنج فصل طبقه‌بندی شده است. در فصل اول، به تعاریف ریسک و مدیریت ریسک پرداخته شده است. در فصل دوم مدل‌های مدیریت ریسک بیان شده است. ریسک‌های مالی، اقتصادی و سرمایه‌گذاری در فصل سوم بررسی می‌شود. فصل چهارم به مرور مطالبی در خصوص سرمایه‌گذاری و ریسک می‌پردازیم و در فصل پنجم سهام و بورس اوراق بهادار را مطرح و تعاریف و مبانی مربوطه را بررسی می‌کنیم.
خواندن کتاب ریسک و عدم اطمینان در بورس اوراق بهادار را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم
این کتاب را به تمام علاقه‌مندان به حوزه سرمایه‌گذاری بورس پیشنهاد می‌کنیم.
بخشی از کتاب ریسک و عدم اطمینان در بورس اوراق بهادار
این دو عنصر از اشتراکات تعاریف ارائه شده می‌باشد؛ اما در ادامه به تعریف نسبتا جامعی از ریسک پرداخته می‌شود. ریسک، شرایطی است که در آن احتمال انحراف از پیامد مطلوب که انتظار رخ دادن آن می‌رود، وجود دارد.
ریسک و عدم اطمینان محیطی
بر اساس تفکر اولیه مدرنیست، عدم اطمینان نوعی خاصیت محیط تصور می‌شد که از دو نیروی قدرتمند نشأت می‌گرفت: پیچیدگی و میزان تغییر. پیچیدگی اشاره به تعداد و تنوع عناصر در یک محیط دارد. میزان تغییر به چگونگی تغییر پرشتاب عناصر اشاره دارد. مشکل موجود در نگاه عدم اطمینان محیطی آن بود که فرض می‌گردد شرایط محیطی به طور یکسان توسط افراد تجربه می‌شود. در عین حال، با گذشت زمان مطالعات تجربی نشان داد که این پیش فرض، پیش فرض مناسب و خوبی نیست. محیطی مشابه ممکن است به وسیله مجموعه‌هایی از مدیران مطمئن و از جانب برخی دیگر از مدیران نامطمئن تصور شود. در نتیجه واژه عدم اطمینان محیطی به واژه‌ای کاملا گمراه کننده تبدیل شد: زیرا محیط عدم اطمینان را احساس نمی‌کند، بلکه افراد احساس عدم اطمینان میکنند. علاوه بر این، مشخص شد که آنچه بر سازمان‌ها تأثیر می‌گذارد، شرایط محیطی نیست، بلکه بیشتر برداشت‌های تصمیم‌گیرندگان سازمانی در مورد عدم اطمینان محیط است. امروزه نظریه پردازان سازمان تأیید میکنند که عدم اطمینان در محیط نهفته نیست؛ بلکه در افرادی نهفته است که در زمان تصمیم‌گیری‌های سازمانی محیط را در نظر می‌گیرند. این دیدگاه در پیوند با "نگاه اطلاعات" در تئوری سازمان مطرح شده است.
نگاه اطلاعات مدعی است وقتی مدیران تصور میکنند محیط غیر قابل پیش‌بینی است، احساس عدم اطمینان میکنند و این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که احساس کنند فاقد اطلاعات مورد نیاز برای تصمیم گیری صحیح هستند. شکل ۱-۱، کمک می‌کند تا روابط بین شرایط محیطی درک شده و عدم اطمینان و اطلاعات محسوس‌تر شود. شکل مذکور نشان می‌دهد زمانی که مدیران محیط‌ها را با ثبات و با حداقل پیچیدگی احساس میکنند، در می‌یابند که اطلاعات مورد نیازشان مشخص و موجود است و بنابراین سطوح پیچیدگی کمتری را تجربه میکنند.
واکنش سازمان بورس به ادعای پورابراهیمی
بورسان : اخیرا محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در اظهارنظری به معضلات سامانه‌های نرم افزاری در بورس اوراق بهادار اشاره کرده و گفته بود: «گزارش‌های کارشناسی حاکی از آن است که بخشی از سامانه‌ها یا اساسا از حوزه تصمیم‌گیری خارج شده‌اند و یا کمترین میزان تأثیرگذاری را در نظارت بر بازار ایفا کرده‌اند که گزارش رسمی در این موضوع نیز به‌زودی در اختیار مردم قرار داده می‌شود.»
نازنین محمدی‌استخری، مدیر نظارت بر بازار بورس‌های اوراق بهادار سازمان بورس اوراق بهادار با حضور در برنامه «شمارش معکوس» نسبت به سخنان پورابراهیمی واکنش نشان داد و اعلام کرد که احتمالا نرم‌افزارهای قدیمی مدنظر آقای پورابراهیمی بودند و در حال حاضر به جدیدترین نرم‌افزارهای نظارت در بازار سرمایه مجهز هستیم که نیاز به نرم‌افزارهای قدیمی را از بین برده و اشراف کاملی از حیطه نظارت بر بازار سرمایه داریم.
محمدی‌استخری واکنش به اظهارنظر رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در مورد نقص عملکرد دستگاه‌های نظارتی بازار سرمایه گفت: «نرم‌افزارهای نظارتی که در حال حاضر، مورد استفاده مجموعه سازمان، شرکت بورس اوراق بهادار و فرابورس به‌عنوان ناظرین بازار سرمایه قرار می‌گیرد، چندین نرم افزار داخلی و خارجی است. احتمالا نرم‌افزاری که مدنظر آقای پورابراهیمی بوده، نرم‌افزاری با نام «سمپا» و «سمپاپرو» است که چند سالی است از رده نظارتی خارج شده است، زیرا زمانی که سیستم معاملات جدید در اواخر دهه 80 خریداری شد، آن نرم‌افزار نظارتی نتوانست با سامانه معاملات جدید تطبیق پیدا کند و به همین دلیل به مرور از دستور کار خارج شد. البته این بدان معنا نبود که مجموعه بازار سرمایه هیچ نرم‌افزار نظارتی نداشته باشد.»
مدیر نظارت بر بازار بورس‌های اوراق بهادار سازمان بورس اوراق بهادار با اشاره به تاریخچه نرم‌افزارهای بازار سرمایه، گفت: «از اوایل دهه 90، نرم‌افزارهایی به کمک متخصصین داخلی و مهندسین شرکت مدیریت فناوری بورس تهران طراحی و نوشته شد و در کنار آن، یک نرم‌افزار هم همراه با هسته معاملات خریداری شد. یکی از نرم‌افزارها غیربومی است که مورد استفاده ناطرین قرار می‌گیرد، اما بعد اصلی نظارت توسط دو نرم‌افزار داخلی انجام می‌شود. نرم‌افزاری با نام «نهان» داریم که مخفف «نرم‌افزار هوشمند اقدامات نظارتی» است که بومی است. ویژگی اصلی این نرم افزار، آنلاین و لحظه‌ای بودن آن است که تمامی آمار معاملات، تراکنش‌ها و سفارشات اشخاص، نمادها و کارگزاران را نمایش می‌دهد. مدیریت اصلی این نرم‌افزار آن است که قابلیت طراحی هشدار دارد. یعنی براساس نیاز ناظرین، هشدارهای نظارتی، الگوی تشخیص این هشدارها تعریف می‌شود و بعد براساس پارامترهایی روی این الگوها تنظیم شده و خروجی آن، مورد استفاده ناظرین قرار می‌گیرد. نرم‌افزار دیگری که از حدود سال 92 وارد چرخه نظارت شده، نرم‌افزاری به نام «بیدار» است که مخفف «بستر یکپارچه دسترسی به اطلاعات راهبردی» است. این نرم‌افزار هم بومی است و ویژگی اصلی آن، این است که گزارش‌ساز است و قابلیت طراحی و پیاده‌سازی انواع گزارش‌های مورد نیاز ناظرین را دارد. این نرم‌افزار از دو بخش اطلاعات آنلاین و تاریخی برخوردار است. به این معنا که هم می‌توانید در لحظه انواع و اقسام گزارش‌ها را دریافت کنید و هم بخش تاریخی که اطلاعات بازار سرمایه ایران را از ابتدای معاملات تاکنون در خود جای داده است.»
او با اشاره به ویژگی‌های نرم‌افزار بیدار افزود: «یکی از گزارش‌های اصلی که روزانه روی این نرم افزار، اجرا می‌شود، گزارش‌های پیشدستی در معاملات (Front Running) است. گزارش‌های تشخیص رفتار معاملاتی سهامداران است؛ افرادی که با هم تشابه یا تقابل رفتار دارند؛ نحوه فعالیت حقوقی‌ها به‌طور خاص و . نیز در آن گزارش‌دهی می‌شود. همچنین بخشی با عنوان فرار از معامله در این نرم‌افزار وجود دارد که افرادی که قصد معامله ندارند اما طوری عمل میکنند که به معنای دستکاری یا اغوای سهامداران است. این نرم‌افزار، سود غیرعادی را شناسایی اطلاعات نهان در بورس می‌کند. بیس این نرم‌افزار بر هوش مصنوعی استوار است و هر زمان که بخواهیم هر داده‌ها را می‌توانیم اتخاذ کرده و در اختیار کاربر قرار دهیم.»
نرم‌افزار رصد اخبار و فضای مجازی به نرم‌افزارهای بورس متصل نیست
محمدی‌استخری با بیان اینکه آنچه این نرم‌افزارها به ما نشان می‌دهند، آن چیزی است که در معاملات و سفارش‌چینی‌ها می‌بینیم، ادامه داد: «بخشی از اطلاعات در حوزه اخبار و فضای مجازی است که این بخش هم به مرور به این نرم‌افزارها وصل می‌شود، زیرا اکنون نرم‌افزارهای آنها جداست و ناظر جداگانه آنها را رصد می‌کند و ارتباط می‌دهد. آنچه اطلاعات نهان در بورس که در جهان پیشرفته وجود دارد آن است که این نرم‌افزارهای به هم لینک باشند تا ناظر در کنار هم آنها را ببیند و بتواند به درستی تصمیم بگیرد.»
مجلس لیستی را به‌عنوان متخلفان بازار سرمایه معرفی می‌کند و از آن طرف می‌بینیم که از سال 98 به این سو، پروژه کردن سهام را به‌صورت جدی شاهد هستیم و دیگر قبح آن نیز در بین فعالان بازار سرمایه نیز ریخته است. یکسری نمادها نیز با همین ظن، بسته شده است. سوال این است که آیا افرادی شناسایی و معرفی شده‌اند؟ آیا تخلفات عطف به ماسبق داده می‌شوند؟ چطور مجلس زودتر از سازمان بورس اوراق بهادار، دسترسی به متخلفان پیدا می‌کند؟
عدم اعلام نام متخلفان به معنای عدم برخورد با آنها نیست
این پرسش‌هایی است که محمدی به آنها چنین پاسخ می‌دهد: «توقف نمادها از حیث ظن به دستکاری به این ترتیب است که مواردی از سوی بورس‌ها اعلام می‌شود و خود بورسی‌ها می‌توانند آنها را در یک روز معاملاتی ببینند یا با اعلام به سازمان و موافقت، این توقف را تا پنج روز ادامه دهند. اینکه بعد از این بازه زمانی، نماد گشایش شده اما خبری منتشر نمی‌شود بدان معنی نیست که ناظر مربوطه به نتیجه نرسیده است، بلکه روند تشخیص و کشف تخلف به‌ویژه تخلفاتی که ابعاد گسترده‌ای دارند یا پروژه شده‌اند، کار ساده‌ای نیست و نیازمند همکاری چندین دستگاه برون‌سازمانی است. در بحث پروژه شدن، قسمت اصلی‌اش در ایسستاگرام و کانال‌ها و گروه‌های تلگرامی است. در این بخش نیازمند همکاری سازمان بورس اوراق بهادار و پلیس فتا برای شناسایی ذینفع نهایی هستیم. این چیزی نیست که ظرف یک یا پنج روز میسر شود. قطعا این موارد پرونده شده و به مسیر قانونی و حقوقی پیگیری خواهد شد و قطعا اعلام آن در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نیست، زیرا باید روند حقوقی آن طی شود.»
مسئولیت مدنی استفاده کنندگان از اطلاعات نهانی در معاملات بورسی مقالة
در خرید و فروش با اطلاعات نهانی، دسترسی به اطلاعاتی درباره بازار وجود دارد که تمام معامله‌گران از آن آگاه نیستند. گروه‌های مختلفی تحت عنوان گروه‌های اطلاعات نهان در بورس اولیه و گروه‌های ثانویه دارای این اطلاعات هستند. دارندگان اولیه اطلاعات نهانی را عموما، مدیران، اعضا هیئت مدیره، نمایندگان شرکت و غیره تشکیل می‌دهند و دارندگان ثانویه اطلاعات نهانی را اشخاص ثالث و کسانی که به طور اتفاقی مطلع گشته‌اند، دربرمی‌گیرند. هر دو گروه دارای مسئولیت مدنی هستند. در واقع سوال اصلی پژوهش حاضر نیز اینست که مسئولیت مدنی استفاده کنندگان از اطلاعات نهانی در معاملات بورسی به چه صورت می‌باشد؟ روش انجام پژوهش کتابخانه-ای بوده و سعی شده تا با درنظر گرفتن مسئولیت افشای اطلاعات در معاملات بورسی، ارکان سه گانه مسئولیت مدنی ناشی از استفاده از اطلاعات نهان نیز مورد بررسی قرار گیرد. نتایج حاکی از آن بود که افشای اطلاعات نهانی به تنهایی برای تحقق مسئولیت مدنی کافی نمی‌باشد و وجود سه عنصر تقصیر، ضرر و رابطه سببیت نیز لازم است. با جمع این شرایط، زیان دیدگان می‌توانند با ارائه دادخواست، جبران خسارات خود را قانونی به صورت مطالبه نمایند.
In dealing with confidential information, there is access to market information that most traders are not aware of. Different groups, such as primary groups and secondary groups, have this information. The primary holders of confidential information generally consist of managers, members of the board of directors, company representatives, etc, and those who were accidentally informed. Both groups have civil liability. In fact, the main question of the present study is what is the civil liability of users of confidential information in stock exchange transactions? The research method is library and it is been tried to examine the three pillars of civil liability resulting from the use of confidential information by considering the responsibility of disclosing information in stock exchange transactions. The results showed that the disclosure of confidential information alone is not enough to fulfill civil liability and the existence of three elements of fault, detriment and Causality is also necessary. With the addition of these conditions, the victims can file a lawsuit to legally claim compensation.
ملخص الجهاز:
اما در قانون بازار اوراق بهادار ايران ، اطلاعات نهاني چنين تعريف شده است :" هرگونه اطلاعات منتشر نشده در بين مردم که به شکل واضح و يا ناواضح به اوراق بهادار، خريد و فروش کنندگان يا نشردهندگان مرتبط است ، و اگر منتشر گردد، روي قيمت ها و يا قصد سرمايه گذاران براي تجارت اوراق بهادار مربوط تأثيرگذار ميباشد. اما تنها موردي که در اين زمينه قابل استناد ميباشد ماده ٥٢ قانون بازار اوراق بهادار جمهوري اسلامي ايران ميباشد که چنين بيان دارد اگر مشکل و ضرري تحت اين جرم به افراد وارد گردد فرد متضرر براي جبران خسارات ميبايستي به سازمان هاي قضايي مراجعه و بر اساس قوانين دادخواست جبران خسارت کند. " بند ٣٢ ماده يک اين قانون نيز اطلاعات نهاني را هرگونه اطلاعات افشا نشده اي براي عموم ميداند که به صورت با واسطه يا بي واسطه به اوراق بهادار، تاجران يا منتشرکنندگان مرتبط باشد اطلاعات نهان در بورس و در صورت افشا، روي قيمت يا قصد سرمايه گذاران براي معامله اوراق بهادار مربوط موثر ميباشد ١٠- مسئوليت مدني استفاده کنندگان از اطلاعات نهاني به طور کلي براي مسئوليت مدني نظريات متفاوتي ارائه گشته و به مرور زمان معناي تقصير، ضرر و رابطه سببيت تغيير نموده است . در اين ميان تنها قانوني که در رابطه با حق اقامه دعواي مسئوليت مدني از سوي معامله کنندگان عليه افرادي که با استفاده از اطلاعات نهاني به خريد و فروش پرداخته اند، وجود دارد، قسمت پاياني ماده ٥٢ قانون بازار اوراق بهادار ايران ميباشد که بيان دارد:" .
اطلاعات نهان در بورس
چه سهامی بخریم؟
اگر به تازگی کد بورسی شما صادر شده است، اگر سرمایه در اختیار شما در حد کمتر از ۱۰ یا ۲۰ میلیون تومان است، اگر خودتان قصد خرید و فروش سهام را دارید و به افراد با تجربه بورس دسترسی ندارید حتما این چند توصیه را بخوانید.
پیش از خواندن این توصیه‌ها ابتدا باید بدانید طبق اعلام یکی از معاونان بورس، در حال حاضر هرچند نمی‌توان گفت کل بازار سهام حباب دارد اما بیش از ۷۵ درصد نمادهای بورسی (از نظر تعداد)، رشد قیمتی ناهمخوان با عملکرد واقعی خود دارند.
هرچند از نظر ارزشی سهم این نمادهای مورد اشاره ۵۵ درصد است و از نگاه شاهین چراغی، عضو شورای عالی بورس تکیه‌گاه‌های اصلی رشد شاخص بازار سهام این نمادهای کوچک حبابی نیستند اما به هرترتیب باید بدانید بازار سهام در مقطع فعلی نسبت به اطلاعات نهان در بورس دیگر مقاطع زمانی رشد قابل توجهی داشته و به همین دلیل تعدادی از کارشناسان نسبت به آینده آن نگران هستند.
با این حال کسی که قصد سرمایه‌گذاری در بازار سهام را دارد باید بداند که فعالیت در بورس به معنای این نیست که هر سال به مانند سال ۹۸ بتواند حدود ۲۰۰ درصد سود کند، باید بداند در این بازار هم نگاه بلندمدت داشتن، آشنا بودن با مهارت‌های فعالیت در آن و نگاه معقول داشتن به بازار اصل مهمی است.
هرکسی برای سرمایه‌گذاری در بورس باید بداند هدف اصلی حفظ ارزش سرمایه اوست نه اینکه حتما سود رویایی از بازار ببرد.
۱- استراتژی داشته باشید: هر سهامداری باید بداند که برای فعالیت در بازار سهام نیاز است که از یک استراتژی تبعیت کند. یعنی مثلا برای خود تعیین کند که چقدر امکان ریسک دارد و سپس براساس آن برای خریدهای خود برنامه‌ریزی کند و ضمن تعریف یک سری اصول برای خود، به آنها پایبند باشد.
۲- خرید سهام براساس ریسک: اگر شما مثلا ۱۰۰ واحد نقدینگی در اختیار دارید باید ارزیابی کنید که چه میزان از این سرمایه را می‌توانید صرف خرید باریسک بالا کنید و چه میزان را صرف خرید با ریسک پایین کنید. مثلا برای کسی که یک ماه دیگر می‌خواهد با آن پول بورس، خودرو یا مسکن یا کالای مصرفی دیگر بخرد چندان منطقی نیست که ۱۰۰ درصد سبد سهام خود را از نمادهای پرریسک پر کند.
اما نمادهای پرریسک و در اطلاعات نهان در بورس مقابل نمادهای کم‌ریسک چیستند؟ در بازار سهام شرکت‌های بزرگ با بازیگرانی کمتر، نمادهای بنیادین با ریسک پایین محسوب می‌شوند. چرا که اولا میزان نوسانات آنها معمولا کمتر از بقیه است و دوما در شرایط ریزش شاخص احتمال حمایت از این شرکت‌ها بیشتر است و امکان نقدشوندگی سرمایه شما در شرایط ریزش شاخص مهیا خواهد بود. برای پیدا کردن آنها کار سختی پیش‌رو ندارید. فقط کافی است چند روزی با مراجعه به سایت بورس، موثرترین نمادهای بورسی هر روز بازار را رصد کنید. اما به هرترتیب رویای سودهای شارپی و جهشی با این نمادها کمتر به واقعیت نزدیک است. در مقابل این شرکت‌ها، نمادهای پرریسک و کوچکتری قرار دارند که دامنه نوسان آنها بیشتر از سهام بنیادین به نظر می‌رسد. بنابراین هر سهامداری باید مشخص کند که براساس ریسک خود چه میزان از سبد خود را می‌تواند صرف خرید نمادهای پرریسک و چه میزان را صرف خریدهای کم‌ریسک کند.
۳- خرید سهام برای متنوع کردن سبد بورسی: هرکسی برای اینکه نمادی را بخرد از طریق تحلیل تکنیکال یعنی بررسی عملکرد گذشته هر کدام از نمادها یا از طریق تحلیل بنیادی یعنی بررسی اخبار و اطلاعات آشکار و نهان اقدام می‌کند. شما برای اینکه ریسک کمتری در سبد خود متحمل شوید می‌توانید از گروه‌های صنایعی مختلف خرید انجام دهید. معمولا روند نمادهای هم‌خانواده تقریبا یکسان است. مثلا در دوره اوج کرونا شرکت‌های دارویی و غذایی برنده‌های خوبی بودند. بنابراین آنهایی که در سبد سهام خود یک سهم دارویی و یک سهم غذایی هم می‌داشتند در این برد سهمی داشتند. حال نیز مثلا کسی پیش‌بینی رونق بازار مسکن یا بازار فلزات یا بازار پتروشیمی یا بازار کاغذ و … را دارد می‌تواند براساس پیش‌بینی خود در سبد سهامی‌اش از هرکدام از این گروه‌ها یک نماد را انتخاب کند. بنابراین اینکه در سبد شما مثلا سه نماد خودرویی یا سه نماد بانکی یا چهار پنج نماد صنعت بیمه باشد ریسک سرمایه‌گذاری شما را افزایش می‌دهد.
۴- پایبندی به اصول مرتبط با سود و زیان: هر نمادی در بازار سهام روزانه ممکن است مثبت یا منفی پنج درصد نوسان داشته باشد. یعنی ممکن است یک نماد بورسی در طول یک هفته مثلا ۲۵ درصد منفی شود. چه باید کرد؟ شما با توجه به ریسک و برنامه زمانی خودتان برای سرمایه خود که نگاه کوتاه‌مدت یا بلندمدتی دارید می‌توانید یک سقف ضرر یا سود را برای خود تعیین کنید. مثلا با خود عهد ببندید چون نگاه بلندمدت دارید تا منفی ۱۰ یا ۱۵ یا ۲۰ درصد را می‌پذیرید اما بیشتر از آن را اقتصادی نمی‌دانید یا در سود کردن نیز به همین شکل. مثلا با خود عهد می‌بندید چون اهل ریسک زیادی نیستید هر نمادی بیشتر از ۲۰ یا ۳۰ یا ۴۰ درصد یا حتی بیشتر سود کرد را دیگر می‌فروشید و سراغ نمادهای جدید می‌روید.
۵- چه نمادی بخرید؟: برای پاسخ به این سوال همان‌طور که در بالا اشاره شد شما باید پیش از خرید هر نماد تحلیل تکنیکال یا بنیادی داشته باشید. مثلا نام نمادی را از دوستی یا یکی از نزدیکان یا آشنایان یا در گروه یا در کانال تلگرامی می‌بینید و سپس با توجه به پیش‌بینی از آینده اقتصاد فکر می‌کنید آینده خوبی خواهد داشت اما برای اطمینان خاطر بیشتر روند گذشته آن نماد را هم بررسی می‌کنید. نکته مهم در این مورد این است که هیچگاه به یک منبع توصیه‌کننده و یک روش بررسی نماد، اکتفا نکنید و حتما همیشه چند نماد را برای خرید در ذهن داشته باشید تا در روز مناسب خرید و هنگامی که آن نمادها کمی عقب‌نشینی کرده‌اند کار خرید را انجام دهید. زمان خرید در بازار سهام خیلی اهمیت دارد و مهم است که شما در ساعات معاملات یعنی ۹ تا ۱۲٫۵ زمان خوب خرید را کشف کنید.
توصیه آخر: قدر سرمایه خود را بدانید و آن اطلاعات نهان در بورس را به حال خود نه‌تنها در بازار سهام بلکه در هیچ بازار دیگری رها نکنید. بهترین حالت این است که هرکدام از سهام خود را در اوج قیمت بفروشید و کف قیمت خرید کنید. برنده نهایی کسی است که بتواند پیش‌بینی کند بهترین زمان معامله کی است.
دیدگاه شما