معاملات آتی
توافقنامه ای است مبتنی بر خرید یا فروش دارایی مشخص در زمان معین در آینده، با قیمت مشخص. در این قرارداد خریدار متعهد می گردد کالای مورد نظر را در تاریخ تعیین شده تحویل گرفته و مبلغ مشخصی را بابت هر واحد از آن پرداخت نماید و فروشنده نیز متعهد میگردد درتاریخ موردنظر درازای دریافت وجه مشخصی کالای مورد نظر را تحویل نماید. برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به صورت شرط ضمن عقد متعهد می شوند مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بگذارند و متعهد می شوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند و اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات قیمت، بخشی از وجه تضمین هریک از طرفین را به عنوان اباحه تصرف در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید باهم تسویه کنند. هم اکنون زعفران رشته ای بریده ممتاز نگین ،زعفران رشته ای پوشال درجه یک ، زیره سبز و پسته فندقی داراییهای پایه پذیرفته شده به عنوان دارایی پایه قراردادهای آتی بورس کالا می باشد.
مهمترین مزایای قراردادهای آتی
گواهی سپرده کالایی
گواهی سپرده کالایی اوراق بهاداری است که نشان دهنده مالکیت دارنده ی آن بر مقدار معینی کالاست و پشتوانه آن قبض انبار استانداری است که توسط انبارهای موردتایید بورس صادر می گردد از کاربردهای مهم قبوض انبار در تامین مالی، ابزار تحویل در قراردهای آتی می باشد.
تمام اشخاص حقیقی و حقوقی که کد معاملات اوراق بهادار دارند، میتوانند اقدام به معامله گواهی سپرده کالایی هر کالایی نمایند. برای تحویل گرفتن کالا از انبار ( در صورت داشتن گواهی سپرده در کد بورسی و پرتفوی سپرده گذاری ) باید مدارک لازم شامل معرفی نامه برای انبار از کارگزاری دریافت شود و با ارائه مدارک به انبار و واریز هزینه های انباردار کالا به خریدار تحویل داده می شود.در حال حاضرگواهی سپرده های سکه طلا ، زعفران نگین و پوشال ، زیره سبز ،پسته و اخیرا کشمش در بورس کالا معامله میشود .
اختیار معامله (Option)
اوراق بهاداری است که به موجب آن فروشنده اوراق متعهد می شود در صورت درخواست خریدار، تعداد مشخصی از دارایی پایه را به قیمت اعمال ( قیمتی که هنگام بستن قرارداد تعیین شده است) معامله کند. خریدار اوراق می تواند در زمان یا زمان های معینی در آینده طبق قرارداد، معامله را انجام دهد. فروشنده ی اوراق اختیار معامله در قبال این تعهد، مبلغ معینی از خریدار اوراق دریافت می کند. برای جلوگیری از امتناع فروشنده اوراق از انجام قرارداد، فروشنده ضمن عقد قرارداد متعهد می شود مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد کارگزار بورس یا اتاق پایاپای قرار دهد و متناسب با تغییرات قیمت اوراق اختیار معامله، آن را تعدیل کند. هر یک از خریدار و فروشنده می توانند در مقابل مبلغی معین، اختیار یا تعهد خود را به شخص ثالثی واگذار کنندکه وی جایگزین آنها خواهد بود.
از مزایای قراردادهای اختیار معامله اهرمی بودن، کاهش ریسک سرمایه گذاری، متنوع سازی سبد سرمایه گذاری می باشد.
نوعی از صندوق های سرمایه گذاری می باشند که در کالاهای خاص سرمایه گذاری می کنند . سرمایه گذاری در این صندوق ها امکان بهره بردن از بازدهی همانند یک دارایی یا شاخص خاص را فراهم میکند. در حال حاضر چهار صندوق کالایی با دارایی پایه راه اندازی شده است و همانند سهام بصورت سیستم عرضه و تقاضا قابل معامله می باشند نمادهای این صندوق ها شامل طلا، عیار، گوهر و زر می باشد نحوه اعمال اختیار معاملات و از ساعات 12:30 الی 15:00 قابلیت معامله دارد. وجود بازار ثانویه شفاف، داشتن پشتوانه قوی، امکان جذب سرمایه های خرد و نیز کاهش هزینه ها از مزایای سرمایه گذاری در این صندوق ها می باشد.
اختیار معامله یا معاملات آپشن (Option contract) چیست؟
قرارداد اختیار معامله یا آپشن امکان جالبی را برای تریدرها فراهم میکند. در واقع شما با خریداری این قرارداد اختیار استفاده از آن را خریداری میکنید. این نوع قرارداد بسیار قدیمی است و گویا به زمان یونان باستان باز میگردد. در این مقاله میکوشیم تا مفهوم و اجزاء آن را بررسی کرده و همچنین مزایا و معایب آن را برشمریم.
قرارداد اختیار معامله یا معاملات آپشن (Option contract) چیست؟
قرارداد اختیار معامله توافقی است که طی آن حق خرید و فروش یک دارایی در قیمتی از پیش تعیین شده و در تاریخی مشخص به تریدر واگذار میشود. با اینکه این قرارداد شبیه به قرارداد آتی (Futures Option) است اما تریدرهایی که قرارداد اختیار معامله خریداری میکنند مجبور نیستند مواضع خود را تسویه کنند.
قرارداد اختیار معامله نوعی ابزار مشتقه است که میتواند مبتنی بر طیف وسیعی از داراییهای پایه از قبیل سهام و رمزارزها باشد. این قرارداد همچنین میتواند از شاخصهای مالی مشتق شود. قرارداد اختیار معامله معمولا جهت پوشش ریسک در مواضع موجود و معاملات سفتهبازی (Speculative Trading) به کار میرود.
حجم روزانه معاملات آپشن بیت کوین در صرافی های مختلف
نحوه کارکرد اختیار معامله
دو نوع اختیار معامله وجود دارد که به اختیار فروش و خرید (Puts and Calls) مشهور است. اختیار خرید (Call options) حق خرید دارایی پایه و اختیار فروش (Put options) نیز حق فروش دارایی را به صاحب قرارداد اعطا میکند. بدین ترتیب معاملهگران هنگامی اختیار خرید را انتخاب میکنند که انتظار داشته باشند قیمت دارایی افزایش یابد و متقابلا زمانی اختیار فروش را بر میگزینند که انتظار کاهش قیمت داشته باشند. همچنین ممکن است معاملهگران با امید به ثبات قیمتها از اختیار خرید و فروش جهت شرطبندی در نوسانات بازار استفاده کنند.
قرارداد اختیار معامله حداقل شامل چهار جزء است: مقدار، تاریخ انقضا، قیمت اِعمال (Strike price) و قیمت قرارداد اختیار معامله (Premium). مقدار سفارش به تعداد قراردادهایی که معامله میشود اشاره دارد. تاریخ انقضا، تاریخی است که پس از سررسید آن تریدر نمیتواند از اختیار معامله استفاده کند. قیمت اِعمال، قیمتی است که دارایی در آن فروخته و یا خریده خواهد شد. و پرمیوم یا قیمت قرارداد نیز قیمت معاملاتی قرارداد اختیار معامله است. این قیمت نمایانگر مبلغی است که که سرمایهگذار برای به دست آوردن قدرت انتخاب باید بپردازد. در نتیجه خریداران قرارداد را بر اساس قیمت قرارداد از فروشندگان خریداری میکنند. قیمت پرمیوم دائم در حال تغییر است زیرا هر چه میگذرد به تاریخ انقضا نزدیکتر میشود.
اگر قیمت اِعمال از قیمت بازار کمتر باشد، تریدر میتواند دارایی را با تخفیف خریده و بعد از احتساب قیمت قرارداد از اختیار معامله استفاده کرده و کسب سود کند. اما اگر قیمت اِعمال بیشتر از قیمت بازار باشد، تریدر هیچ دلیلی برای استفاده از اختیار معامله ندارد و قرارداد بلا استفاده محسوب میگردد. اگر از اختیار معامله استفاده نشود تریدر صرفا به اندازه قیمت قرارداد ضرر میکند.
توجه به این نکته حائز اهمیت است که گرچه خریداران قادرند تا بین استفاده کردن و یا استفاده نکردن از اختیار خرید و فروش انتخاب کنند اما این مساله در مورد فروشندگان به تصمیم خریداران بستگی دارد.
پس اگر خریدار قرارداد اختیار خرید بخواهد از اختیار خود استفاده کند، فروشنده مجبور است دارایی را به فروش رساند. این یعنی فروشندگان نسبت به خریداران در معرض ریسک بیشتری قرار دارند. در حالی که زیان خریداران صرفا به مبلغ پرداختی قیمت قرارداد محدود میشود، فروشندگان بسته به قیمت بازاری دارایی مستعد مقدار زیان بیشتری هستند.
برخی از قراردادهای اختیار معامله (Option contract) حق استفاده از آن را پیش از تاریخ انقضا به معاملهگران اعطا میکند. این نوع قرارداد معمولا به قرارداد اختیار معامله آمریکایی مربوط میشود. نمونه اروپایی اختیار معامله تنها میتواند در تاریخ انقضا استفاده شود. لازم به ذکر است که این عناوین ارتباطی با مکان جغرافیایی آنها ندارد.
عوامل موثر در قیمت قرارداد اختیار
مبلغ قیمت قراداد تحت تاثیر چند عامل قرار دارد. برای سادهسازی فرض میکنیم که قیمت قرارداد اختیار حداقل به 4 مولفه بستگی دارد: قیمت دارایی پایه (underlying asset’s price)، قیمت اِعمال (strike price)، مدت زمان باقی مانده تا تاریخ انقضا، بیثباتی (volatility) یا تلاطم بازار (یا شاخص). این چهار جزء هر کدام تاثیرات متفاوتی بر قیمت قرارداد اختیار خرید و فروش دارند که در جدول زیر نمایان است.
قیمت قرارداد اختیار فروش | قیمت قرارداد اختیار خرید | |
کاهش مییابد | افزایش مییابد | افزایش قیمت دارایی |
افزایش مییابد | کاهش مییابد | قیمت اِعمال بالاتر |
کاهش مییابد | کاهش مییابد | کاهش زمان |
افزایش مییابد | افزایش مییابد | بیثباتی |
طبیعتا قیمت دارایی و قیمت اِعمال تاثیر معکوسی بر قیمت قرارداد اختیار خرید و فروش دارند. در مقابل زمان کمتر به معنی قیمت پایینتر برای هر دو نوع قرارداد اختیار معامله است. دلیل اصلی آن این است که با کمتر شدن زمان باقی مانده و نزدیک شدن به زمان انقضا، احتمال اینکه تریدرها بتوانند از قرارداد به نفع خود بهره گیرند کمتر میشود. از طرفی دیگر، افزایش سطح بیثباتی معمولا باعث افزایش قیمت قرارداد اختیار معامله میشود. به نحوه اعمال اختیار معاملات همین جهت، قیمت قرارداد نتیجه ترکیب عوامل و فاکتورهای فوق است.
اختیار معامله یونانی
اختیار معامله یونانی ابزاری است که برای اندازهگیری برخی از عوامل موثر بر قیمت قرارداد طراحی شده است. این حروف مقادیری آماری هستند که جهت اندازهگیری ریسک یک قرارداد خاص به کار رفته و بر اساس متغیرهای مبنایی متفاوتی طرح ریزی شده اند. در پایین برخی از این حروف یونانی به همراه شرح مختصری از آنچه اندازهگیری میکنند، آمده است:
- دلتا (δ): مقدار تغییر قیمت قرارداد اختیار معامله را در ارتباط با قیمت دارایی پایه اندازهگیری میکند. برای مثال دلتای 0.6 اشاره دارد به اینکه قیمت قرارداد به ازای هر 1 دلار تغییر قیمت دارایی به اندازه 0.6 دلار تغییر خواهد کرد.
- گاما (γ): نرخ تغییر دلتا در طول زمان را اندازهگیری میکند. در نتیجه اگر دلتا از 0.6 به 0.45 تغییر کند، مقدار گاما 0.15 خواهد شد.
- تتا (θ): تغییر قیمت را در رابطه با هر روزی که از مدت قرار داد میگذرد اندازهگیری میکند. این حرف نشان میدهد که با نزدیک شدن به تاریخ انقضا، قیمت قرارداد چه مقدار تغییر میکند.
- وگا (𝛎): نرخ تغییر قیمت قرارداد نحوه اعمال اختیار معاملات را بر حسب 1 درصد تغییر بیثباتی دارایی پایه اندازهگیری میکند. افزایش در مقدار وگا نمایانگر افزایش قیمت قرارداد خرید و فروش است.
- رو (ρ): تغییرات قیمت قرارداد را در رابطه با نوسانات نرخ بهره اندازه میگیرد. افزایش نرخ بهره معمولا سبب افزایش اختیار خرید و کاهش اختیار فروش میشود. به همین جهت «رو» برای اختیار خرید عددی مثبت و برای اختیار فروش عددی منفی است.
چگونه و کجا از اختیار معامله استفاده کنیم؟
پوشش ریسک (Hedging)
قرارداد اختیار معامله به صورت گستردهای به عنوان ابزار پوشش ریسک (Hedging) مورد استفاده قرار میگیرد. نمونه بارز استفاده از استراتژی پوشش ریسک برای تریدرها خرید اختیار فروش ارز دیجیتالی است که نگهداری میکنند. اگر ارزش کلی ارزدیجیتالی که نگهداری میشود به سبب کاهش قیمت تنزل پیدا کند، استفاده از اختیار فروش میتواند زیان وارد شده را کاهش دهد.
برای مثال فرض کنید آلیس با امید به افزایش قیمت بازار، 100 اتریوم خریداری میکند، هر کدام به قیمت 500 دلار. علاوه بر آن آلیس برای پوشش ریسک ناشی از احتمال سقوط قیمت تصمیم میگیرد با پرداخت 480 دلار به عنوان قیمت اِعمال و پرداخت 20 دلار به ازای هر اتریوم به عنوان قیمت قرارداد، اختیار فروش خریداری کند. اگر بازار نزولی شود و قیمت اتریوم به 350 دلار کاهش یابد، میتواند از اختیار فروش خود برای کاهش زیان حاصل شده استفاده کرده و هر اتریوم خود را به جای 350 دلار به قیمت 480 دلار بفروشد. اما اگر بازار صعودی شود نیازی به استفاده از قرارداد اختیار نخواهد داشت و تنها به اندازه قیمت قرارداد زیان خواهد کرد.
در این سناریو، آلیس در قیمت 520 دلار (500 دلار + 20 دلار به ازای هر اتریوم) به نقطه سر به سر میرسد (هزینه و درآمد برابر است و سود و زیانی وجود ندارد)، در حالی که زیان وی به 4000 دلار محدود میشود (2000 دلار بابت قیمت قرارداد اختیار فروش و 2000 دلار نیز بابت فروش اتریوم در قیمت 48 دلار )
معاملات سفتهبازی (Speculative trading)
قرارداد اختیار معامله (Option contract) به صورت گستردهای در معاملات سفتهبازی (Speculative trading) هم به کار میرود. برای مثال تریدری که باور دارد قیمت یک دارایی افزایش مییابد، میتواند اختیار خرید خریداری کند. اگر قیمت دارایی از قیمت اِعمال پیشی گیرد، تریدر میتواند از اختیار خرید استفاده کرده و آن را با تخفیف بخرد. هنگامی که قیمت دارایی بیشتر یا کمتر از قیمت اِعمال است، سبب میشود قرارداد سودآور باشد و گفته میشود که قرارداد اختیار معامله در سود قرار دارد (in-the-Money). همچنین اگر در زیان باشد گفته میشود که اختیار معامله خارج از سود است(out-of-the-Money).
استراتژیهای اصلی
تریدر میتواند حین معاملات آپشن طیف وسیعی از استراتژیها را بر مبنای چهار موضع اصلی به کار گیرد. در مقام خریدار میتواند اختیار خرید یا اختیار فروش خریداری کند. و به عنوان فروشنده نیز میتواند اختیار خرید یا اختیار فروش بفروشد. همان طور که اشاره شد، فروشندگان مجبورند هنگامی که نگهدارنده قرارداد تصمیم دارد تا از آن استفاده کند، دارایی را بخرند و یا بفروشند.
استراتژیهای معاملاتی متفاوت آپشن بر اساس ترکیبات متنوع اختیار خرید و فروش وضع شدهاند. اختیار فروش حمایتی (Protective Puts)، اختیار خرید تامینی (Covered call)، اختیار معامله دو لنگه (Straddle) و اختیار معامله مسدود (Strangle) نمونههای اصلی این استراتژیها هستند.
- اختیار فروش حمایتی (Protective Puts): عبارت است از خرید قرارداد اختیار فروش یک دارایی در حالتی که فرد از قبل مالک دارایی است. این استراتژی در مثال قبل توسط آلیس استفاده شد. این استراتژی به بیمه سبد (Portfolio Insurance) نیز معروف است زیرا سرمایهگذار را در برابر روند نزولی بازار محافظت میکند و در عین حال در صورتی که قیمت دارایی افزایش یابد از پهنه ریسک محافظت میکند.
- اختیار خرید تامینی (Covered call): عبارت است از فروش قرارداد اختیار خرید یک دارایی که فرد از پیش مالک آن است. این استراتژی برای ایجاد درآمد اضافی ناشی از نگهدارای دارایی، توسط سرمایهگذاران مورد استفاده قرار میگیرد. اگر قرارداد استفاده نشود، سرمایهگذاران از قیمت قرارداد کسب عایدی میکنند. اگر به خاطر افزایش قیمت بازار از قرارداد استفاده شود، سرمایهگذاران مجبور میَشوند تا مواضع خود را ترک کنند.
- اختیار معامله دو لنگه (Straddle): عبارت است از خرید یک اختیار خرید و یک اختیار فروش یک دارایی واحد با قیمت اِعمال و تاریخ انقضا یکسان. این استراتژی به تریدر اجازه میدهد که به اندازه حرکت قیمت دارایی سود برد. به عبارتی ساده در این حالت تریدر بروی نوسانات و بیثباتی بازار شرطبندی میکند.
- اختیار معامله مسدود (Strangle): عبارت است از خرید یک اختیار خرید و یک اختیار فروش که هر دو خارج از سود قرار دارند (مثلا قیمت اِعمال برای اختیار خرید بالاتر از قیمت بازار و برای اختیار فروش پایینتر از قیمت بازار است). اساسا اختیار معامله مسدود شبیه به اختیار معامله دو لنگه است اما هزینه کمتری نسبت به آن دارد. به هر حال برای آنکه اختیار معامله مسدود سودآور باشد، به سطح بالایی از بیثباتی و تلاطم نیاز است.
مزایا و معایب قراردادهای اختیار
مزایا:
- مناسب برای پوشش دادن ریسکهای بازار
- انعطاف بیشتر در معاملات سفتهبازی
- لحاظ کردن چندین ترکیب و استراتژی معاملاتی، به همراه الگوهای منحصر به فرد ریسک به پاداش
- مستعد برای کسب سود از تمامی روندها از جمله صعودی، نزولی و خنثی (رنج)
- میتواند هنگام اتخاذ موضع در کاهش هزینهها به کار رود.
- امکان استفاده همزمان در چندین معامله
معایب:
- درک نحوه سازوکار و محاسبه قیمت آپشن همیشه آسان نیست.
- ریسک بالایی دارد به خصوص برای فروشندگان قرارداد
- در مقایسه با گزینههای متعارف استراتژیهای معاملاتی پیچیدهتری دارد.
- بازار معاملات آپشن اغلب سطح نقدینگی پایینی دارند و این امر باعث میشود که جذابیت کمی برای اکثر تریدرها داشته باشد.
- قیمت قرارداد اختیار معامله به شدت بیثبات است و هر چه به تاریخ انقضا نزدیک شود بیشتر کاهش مییابد.
قرارداد اختیار چه تفاوتهایی با قرارداد آتی دارد؟
قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله هر دو از ابزار مشتقه هستند و از این رو موارد استفاده مشترکی دارند. علیرغم شباهت شان به یکدیگر، یک تفاوت عمده در تسویه سازوکار آنها وجود دارد.
بر خلاف اختیار معامله، قرارداد آتی هنگامی اجرا میشود که تاریخ انقضا آن سپری شده باشد، به این معنی که طرفین قرارداد از لحاظ قانونی مجبورند داراییهای پایه را با هم مبادله کنند. از طرفی دیگر، قرارداد اختیار معامله یا آپشن (Option contract) نحوه اعمال اختیار معاملات صرفا به اختیار و صلاحدید تریدر نگهدارنده قرارداد استفاده میشود. اگر خریدار قرارداد بخواهد از اختیار خود استفاده کند، فروشنده مجبور است تا دارایی پایه را معامله کند.
سخن پایانی
قرارداد اختیار معامله یا آپشن (Option contract) نوعی ابزاره مشتقه است که با استفاده از آن حق خرید و فروش یک دارای پایه در قیمتی مشخص و تاریخ انقضایی معین به تریدر داده میشود. در واقع وقتی تریدر احساس کند که قیمت یک دارایی در آینده افزایش پیدا میکند میتواند از اختیار خرید کسب سود کند و هنگامی که انتظار دارد که قیمت کاهش مییابد از اختیار فروش استفاده میکند. این قرارداد دو نوع دارد: اختیار خرید و اختیار فروش.
قرارداد آپشن حداقل دارای 4 جزء میباشد: مقدار، قیمت اِعمال، قیمت قرارداد و تاریخ انقضا. اختیار معامله که در مواردی از قبیل پوشش ریسک، معاملات سفتهبازی و استراتژیهای معاملاتی به کار میرود.
قرارداد آتی شبیه به آپشن است با این تفاوت که زمان استفاده از آتی بعد از تاریخ انقضاست ولی در آپشن تا پیش از سررسید قابل استفاده است. علاوه بر این در قرارداد آتی اختیاری وجود ندارد و در سررسید طرفین قرارداد مجبور به مبادله هستند.
در حال حاضر معاملات مشتقه ارزهای دیجیتال در صرافی های آنلاین زیادی قابل انجام است. مانند صرافی بایننس، Huobi Global، صرافی Bybit، صرافی اوکی اکس، صرافی بیت مکس و … البته بیشترین معاملات آپشن بیت کوین تا سال 2020 در صرافی Deribit انجام شده است.
اختیار خرید و فروش سهم به چه معناست؟ استراتژی استرادل در قرارداد اختیار معامله
معامله گران در بازار سرمایه همواره به دنبال راهی هستند که ریسک را در معاملاتشان به حداقل برسانند. یکی از روشهایی که می توان از طریق آن ریسک معاملات را کاهش داد، اختیار معاملات است. اختیار معامله به دو صورت اختیار فروش و اختیار خرید در دسترس است. سهامداران می توانند با استفاده از اختیار خرید از ریسک معاملات خود بکاهند و با خیال آسوده تری به سرمایه گذاری در بازار بورس بپردازند. با ما همراه باشید تا در ادامه به طور مفصل به تمامی ابعاد اختیار معامله بپردازیم.
تعریف اختیار معامله
اختیار معامله، قراردادی است بین خریدار و فروشنده که در آن، خریدار مبلغ معینی را پرداخت کرده و در قبال آن این اختیار را دارد که در زمان مشخص با قیمت توافق شده، کالای مشخصی را در آینده با فروشنده معامله نماید. در این صورت فروشنده موظف است زمانی که خریدار درخواست می دهد، قرارداد را اجرا نماید.
اختیار معامله، توافقی برای آینده
به طور کلی، قرارداد اختیار معامله قراردادی دوطرفه بین خریدار و فروشنده بوده که تعیین کنندهی اختیار معاملات در سهام شرکتهای مختلف بورسی، بورس اوراق بهادار است.
براساس اختیار معامله، خریدار به عنوان دارنده ی قرارداد، برای اجرای قرارداد کاملا مختار (بدون اجبار و یا تعهدی) است. چنانچه از قرارداد خود منصرف شود، تنها مبلغی که بابت قرارداد پرداخت نموده است را از دست می دهد. از طرفی فروشنده در صورتی که خریدار درخواست نماید، ملزم است قرارداد را اجرا نماید.
اختیار خرید
اختیار خرید در انگلیسی Call Option نامیده می شود، در لغت به معنای خرید به شرط اختیار است. اختیار خرید، قراردادی است که در آن خریدار کالای مشخصی را با قیمت مشخص قبل از موعد تاریخ سررسید حق دارد بخرد ولی اجباری برای خرید نیست.
در قرارداد اختیار خرید، خریدار زمانی که قیمت کالا تا قبل از زمان سررسید بالاتر از قیمت توافق شده در قراداد باشد به سود خواهد رسید. در این زمان است که شخص (خریدار) نسبت به خرید کالا اقدام می نماید. در قرارداد ذکر شده، فروشنده هر زمانی که خریدار تصمیم گیرد که قرارداد را اجرا نماید، موظف است که قرارداد را اجرا کرده و کالای موردنظر را بفروشد.
به مثال زیر توجه کنید:
سرمایه گذاری میخواهد قرارداد اختیار خرید شرکت y را خریداری نماید. هر سهم شرکت y در حال حاضر 1100 ریال است. همچنین قیمت سهام در قرارداد برابر با 1300 ریال و زمان سررسید 31 اردیبهشت ماه باشد و ارزش سهام قبل از 31 اردیبهشت ماه به 1650 می رسد. خریدار در این حالت می تواند از حق خود استفاده کرده و سهام را با مبلغ قید شده در قرارداد (1300 ریال) خریداری نماید. در این صورت، خریدار به ازای هر سهم 350 ریال سود می کند. بیایید حالت عکس این قضیه را در نظر بگیریم. زمان سررسید قرارداد فرا می رسد و ارزش سهام هنوز از 1300 ریال بالاتر نرفته است. در این حالت خریدار نه تنها سود نمی کند، بلکه ضرر هم می کند (مثلا هم سهم 1200 ریال باشد، خریدار باید هر سهم را بر اساس قرارداد 1300 ریال خریداری نماید. در این صورت او به ازای هر سهم 100 ریال ضرر خواهد کرد). در این مواقع خریدار از حق خود استفاده نکرده و در موعد قرارداد، باطل خواهد شد.
نماد اختیار معامله خرید
نماد قرارداد اختیار معامله سهام در بورس تهران به روش زیر تعیین می شود:
اختیار فروش
اختیار فروش در انگلیسی Put Option نامیده می شود، در لغت به معنای فروش به شرط اختیار است. اختیار فروش یعنی شخص حق فروش (بدون الزام و حتمی) تعداد معلومی از کالایی را مانند سهام یک شرکت در یک قیمت و زمان معین داشته باشد. درواقع اختیار فروش در مقابل اختیار خرید قرار دارد و شخصی که قرارداد اختیار فروش را خریداری می کند، وضعیت بازار را به سمت کاهش قیمت پیش بینی کرده است.
به مثال زیر توجه کنید:
سرمایه گذاری سهام ایران خودرو را به ارزش 7265 ریال خریداری نموده است. او بر اساس بررسی هایی که بر روس هام انجام داده است، پیش بینی می کند که تا 3 ماه آینده ارزش هر سهم این شرکت به 7150 کاهش پیدا خواهد کرد و به ازای هر سهم 115 ریال سود خواهد کرد. در این شرایط، سرمایه گذار با پرداخت 90 تومان، اختیار فروش سهام ایران خودرو را خریداری می نماید.
چند اصطلاح که در اختیار فروش به کار می رود:
“با قیمت” زمانی به کار برده می شود که قیمت سهام کمتر از قیمت اعمال باشد. در این مواقع پیشنهاد می شود اختیار فروش قبل از انقضا اعمال شود.
“بی قیمت” به زمانی گفته می شود که قیمت اعمال کمتر از قیمت سهام باشد. در این شرایط بهتر است اختیار فروش اصلا اعمال نشود.
“به قیمت” زمانی کاربرد دارد که قیمت سهام برابر با قیمت اعمال باشد.
مزایای قرارداد اختیار معامله
آموزش گام به گام تحلیل بنیادی برای انتخاب سهم مناسب
برای دانلود کتاب آموزش گام به گام تحلیل بنیادی روی لینک زیر کلیک کنید.
آیا میخواهید در بورس به موفقیت برسید؟ آیا نمیدانید چگونه یک سهم را از منظر بنیادی تحلیل کنید؟ نبود منبع آموزشی مناسب در زمینه تحلیل بنیادی انگیزه ای شد تا در یک کتاب آموزشی به زبانی کاملا ساده و کاربردی، به کمک تصاویر گویا و آموزش گام به گام، روش انتخاب یک سهم را بر اساس نکات بنیادی آموزش داده ایم. قطعا این روش آموزشی را در هیچ کجا پیدا نخواهید کرد! این کتاب الکترونیکی را به تمام کسانی که می خواهند در بازار بورس به موفقیت مستمر برسند توصیه میکنیم .
اختیار معامله مزایای زیادی دارد. در این بخش به تعدادی از این مزایا اشاره خواهیم کرد.
1– کاهش ریسک: با خرید قراردادهای اختیار معامله یک کالا در عوض خود کالا، ریسک آن معامله کاهش خواهد یافت. درواقع در این نوع معاملات تنها ضرری که معامله گر می تواند داشته باشد، مبلغی است که بابت خرید اختیار معامله پرداخت می کند. به عبارت دیگر، اختیار معامله به عنوان وسیله برای مدیریت ریسک بکار برده می شود تا در مقابل نوسانات نامطلوب قیمتی، ریسک معامله کاهش یابد.
2- کسب درآمد: سرمایه گذار با فروش قراردادهای اختیار معامله خود می تواند درآمد خود را فراتر از بازدهی سهام و سود تقسیمی ببرد. درواقع یکی از ساده ترین راهکارهای معاملاتی همان فروش اختیار معامله است.
3- اهرم مالی: قراردادهای اختیار معامله باعث می شود که سرمایه گذار در قبال نقدینگی کمتر، سود یا زیان چند برابر مبلغ پرداختی داشته باشد.
4- تنوع در پرتفوی:اختیار معامله به عنوان یک کالای مشتقه، می تواند باعث تنوع در سبد سرمایه گذاری سهامدار شود.
5- بکارگیری زمان به منظور تصمیمات آتی: در قراردادهای اختیار معامله، سرمایه گذار می تواند با پرداخت بخشی از قیمت سهم، جریان نقدی خرید و یا فروش خود را ثابت کرده و تا زمان سررسید تاریخ قراداد، تصمیمات درستی را بگیرد.
6- رسیدن به سود از طریق نوسانات قیمتی سهام: در این نوع از قرادادها، سرمایه گذار می تواند بدون خرید سهم پایه، از نوسانات قیمتی آن نفع ببرد.
تعریف مشتقه در اختیار معامله
“مشتقه” بودن یعنی قیمت کالایی به قیمت کالایی دیگر وابسته و یا از آن مشتق شده است. مانند آبمیوه که از میوه مشتق شده است. اختیار معامله هم از اوراق بهادار مالی مشتق شده است. یعنی قیمت آن به قیمت کالایی دیگر وابسته است. انواع مختلفی از اوراق بهادار به عنوان مشتق درنظر گرفته می شود. مانند پیمان های آتی و قرارداد های معاوضه.
چگونگی اعمال اختیار معاملات
نحوه اعمال اختیار معاملات به دو دسته کلی تقسیم می شوند:
- قرارداد اختیار معامله اروپایی: در این نوع از قراردادهای اختیار معامله، امکان اعمال توسط خریدار اختیار معامله تنها در زمان سررسید قرارداد وجود دارد.
- قرارداد اختیار معامله امریکایی: در قرارداد اختیار معامله امریکایی بر خلاف نوع اروپایی، امکان اعمال از سوی خریدار در هر زمانی از بازه ی زمانی قرارداد تا موعد سررسید وجود دارد.
استراتژی استرادل
در ابتدا به تعریفی کوتاه از استراتژی توجه نمایید. استراتژی در واقع به خرید یا فروش چند اختیار معامله به صورت هم زمان با یکدیگر و یا همراه با سهم پایه موضوع قرارداد گفته می شود. استراتژی در اختیار معامله به عنوان وسیله ای برای پوشاندن ریسک، تنوع بیشتر در پرتفوی و همچنین جهت افزایش سود دهی به کار برده می شود.
یکی از استراتژیهایی که در معاملات اختیار معامله به کار برده می شود، استراتژی های ترکیبی متقارن هستند. این نوع از استراتژیها شامل ترکیبی مختلفی از هر دو قرارداد خرید و فروش برای یک سهام خاص می باشد. یکی از رایج ترین استراتژی های ترکیبی متقارن که در این بازار مورد استفاده قرار می گیرد، «استراتژی استرادل» است.
انواع استراتژی استرادل
استراتژی استرادل به دو دسته تقسیم می شود:
1- استرادل خرید: خرید قراردادهای اختیار خرید و اختیار فروش از سهامی با قیمت توافقی و تاریخ پایان مهلت یکسان. در این استراتژی، چنانچه قیمت سهام به قیمت توافق شده نزدیک باشد، شخص ضرر زیادی را متحمل خواهد شد. در مقابل، درصورتی که ارزش سهام حول قیمت توافقی نوسانات شدیدی داشته باشد، سرمایه گذار سود بسیاری در این معامله خواهد داشت.
2- استرادل فروش: فروش قراردادهای اختیار خرید و اختیار فروش با قیمت توافقی و تاریخ پایان قرارداد یکسان. در این نوع استراتژی بر خلاف استراتژی استرادل خرید، درصورتی که ارزش سهام به قیمت توافقی نزدیک باشد، سرمایه گذار سود قابل توجهی به دست خواهد آورد. در مقابل، هرچه دامنه نوسانات سهام بیشتر باشد، میزان ضررهای شخص نیز به همان میزان افزایش خواهد یافت.
آموزش گام به گام تابلوخوانی پیشرفته در بورس
برای دانلود کتاب آموزش گام به گام تابلوخوانی پیشرفته روی لینک زیر کلیک کنید.
تابلوخوانی در کنار تحلیل بنیادی و تکنیکال، بعد سوم بورس است. همه چیز در تابلوی معاملات سهم وجود دارد، اطلاعاتی که شاید در نگاه اول کسی متوجه آنها نشود اما با یادگیری تکنیک های تابلو خوانی و بازار خوانی می توانید به اطلاعات زیادی دست پیدا کنید و بر این اساس معاملات پر سودتری داشته باشید. در کتاب آموزش تابلو خوانی پیشرفته به مطالبی خواهیم پرداخت که در هیچ کلاس یا کتابی به شما آموزش نمی دهند. تکنیک هایی که حاصل سالها تجربه در بازار سرمایه است.
قرارداد اختیار معامله (Option Contract) چیست
در این مقاله ابتدا به تعریف قرارداد اختیار معامله و نحوه کارکرد آنها در بازارهای مالی می پردازیم. سپس اجزاء اختیار معامله و همچنین سناریوهای مختلف خریدار و فروشنده اختیار را شرح می دهیم. پس از آن به انواع اختیار معامله و ریسکهای مربوط به آن می پردازیم. در نهایت نحوه معاملات اختیار معامله سهام در بازار بورس تهران را تشرح می کنیم.
اختیار معامله چیست؟
اختیار معامله یک توافق است بین خریدار و فروشنده که طی آن فروشنده در ازای دریافت مبلغ مشخصی از خریدار این حق را به او می دهد که بتواند تا تاریخ مشخصی یک دارایی معین را به قیمتی که در قرارداد مشخص می شود به فروشنده اختیار معامله، بفروشد یا از او خریداری کند. قرارداد اختیار شامل اطلاعاتی به شرح زیر می باشد.
دارایی پایه: به آن دارایی که خریدار طبق قرارداد، اختیار معامله آنرا بدست می آورد دارایی پایه می گویند. دارایی پایه ممکن است یک دارایی مالی مانند سهام یا دارایی های فیزیکی باشد.
اندازه قرارداد: هر اختیار معامله تعداد مشخصی از دارایی پایه را شامل می شود. برای مثال در اغلب بورسها هر قرارداد اختیار معامله شامل اختیار معامله 100 سهم می باشد.
نوع قرارداد: یک قرارداد اختیار معامله می تواند اختیار نحوه اعمال اختیار معاملات خرید(Call Option) یا اختیار فروش(Put Option) باشد. بنابراین برای یک شخص چهار حالت می تواند رخ دهد. یک معامله گر اختیار، می تواند خریدار یا فروشنده اختیار باشد. خریدار اختیار معامله می تواند اختیار خرید را خریداری کند یا اختیار فروش را خرید کند. همین طور فروشنده اختیار ممکن است اختیار فروش را بفروشد یا اختیار خرید را بفروشد.
قیمت نحوه اعمال اختیار معاملات اعمال: قیمتی است که خریدار می تواند به آن نرخ، دارایی پایه را بخرد یا بفروشد.
تاریخ سررسید: تاریخ انقضای قرارداد اختیار معامله است. خریدار نهایتا می تواند تا تاریخ سررسید نسبت به خرید یا فروش دارایی پایه طبق قرارداد اقدام کند. بنابراین اختیار معامله پس از تاریخ انقضاء بدون ارزش است و معتبر نمی باشد.
همانگونه که قبلا نیز اشاره شد فروشنده اختیار معامله مبلغی را از خریدار دریافت می کند و به او این حق را می دهد تا تاریخ مشخصی طبق قرارداد با او معامله کند. پس خریدار الزامی به معامله ندارد اما اگر تصمیم به معامله گرفت فروشنده اختیار، موظف است که طبق قرارداد معامله را انجام دهد.
سود و زیان خریدار و فروشنده اختیار
برای درک بهتر موضوع اجازه دهید با یک مثال شروع کنیم. فرض کنید که قیمت سهم یک شرکت در حال حاضر 270 تومان است و یک معامله گر پیش بینی می کند که قیمتها رو به افزایش باشند. این شخص، اختیار فروش به میزان 100 سهم از سهام مذکور را منتشر می کند و همه اختیار فروش ها را به یک شخص دیگر می فروشد. فروشنده به ازای اختیار فروش هر سهم مبلغ 20 تومان از خریدار اختیار، دریافت می کند و به او این حق را می دهد که تا سه ماه دیگر هر زمان که تمایل داشت سهم مورد نظر را به مبلغ 270 تومان به او بفروشد. بنابراین اگر در طول این سه ماه قیمت سهم بیش از 270 تومان باشد خریدار اختیار فروش، از حق خود استفاده نمی کند. چرا که می تواند سهام خود را در بازار بیش از این مبلغ بفروش برساند. همچنین اگر قیمت پایین تر از قیمت اعمال یا همان 270 تومان باشد می تواند سهام مذکور را از بازار تهیه کرده و به فروشنده اختیار فروش، بفروشد.
در این مثال کل سود فروشنده اختیار 100 تا 20 تومان معادل 2000 تومان است. اما اگر قیمتها بر خلاف پیش بینی او نزول کنند حداکثر زیان او برابر با 270 تومان است. زیرا در بدترین حالت، قیمت سهم به صفر می رسد و خریدار اختیار، یک سهم بی ارزش را به قیمت 270 تومان به فروشنده اختیار می فروشد. سود و زیان خریدار و فروشنده اختیار معامله می تواند چهار حالت داشته باشد که در زیر آمده است.
زمانیکه یک شخص اختیار فروش را می فروشد. همانگونه که در مثال بالا مشاهده شد حداکثر سود فروشنده اختیار، مبلغ فروش ورقه اختیار است و حداکثر زیان او به میزان قیمت اعمال است. اما حداکثر سود خریدار اختیار فروش قیمت اعمال و حداکثر زیان او قیمت ورقه اختیار فروش است. همانگونه که مشاهده شد روابط سود و زیان فروشنده و خریدار کاملا برعکس یکدیگر هستند. این رابطه را در شکل زیر می بینید که در آن S قیمت اعمال و خط آبی رنگ، قیمت دارایی پایه می باشد.
دو حالت دیگر زمانی است که یک شخص اختیار خرید را می فروشد. در این حالت حداکثر سود فروشنده اختیار، مبلغ فروش ورقه اختیار و حداکثر زیان او بی نهایت است. زیرا قیمت یک سهم تا بی نهایت می تواند رشد کند و اگر خریدار اختیار، تصمیم به خرید بگیرد فروشده الزام دارد صرف نظر از اینکه قیمت بازار سهم چقدر است سهم را به قیمت اعمال به او واگذار کند. بنابراین حداکثر سود خریدار اختیار خرید، بی نهایت است و حداکثر زیان او به میزان مبلغی است که به فروشنده اختیار پرداخته است. این رابطه را در شکل زیر می بینیم.
پس اگر شخصی پیش بینی کند که قیمتها ممکن است نزولی باشند، دو موقعیت در بازار اختیار معامله اتخاذ می کند. او می تواند اختیار خرید را بفروشد یا اختیار فروش را بخرد. برعکس اگر پیش بینی او از قیمتها صعودی باشد ممکن است اختیار خرید را بخرد یا اختیار فروش را بفروشد.
انواع اختیار معامله
اختیار معامله انواع مختلفی دارند. از پر کاربردترین آنها می توان به اختیار معامله اروپایی و اختیار معامله آمریکایی اشاره کرد. در اختیار معامله اروپایی، خریدار اختیار تنها در سررسید می تواند اختیار خود را استفاده کند. اما در نوع آمریکایی خریدار اختیار می تواند هر زمان تا سررسید از اختیار خود استفاده کند. انواع دیگر اختیارها مانند اختیار معامله آسیایی و اختیار معامله برمودا نیز وجود دارند که ممکن است در بورسهای مختلف مورد معامله قرار گیرند. بر خلاف اختیار معامله آمریکایی و اروپایی که خریدار اختیار در قیمت مشخصی می تواند اختیار خود را اعمال کند در اختیار معامله آسیایی، قیمت اعمال میانگین قیمت دارایی پایه در دوره نگهداری اختیار معامله است. همچنین اختیار معامله برمودا ترکیبی از اختیار معامله آمریکایی و اروپایی است. در این نوع اختیار معامله، خریدار تا سررسید می تواند فقط در تاریخ های مشخصی که معمولا اولین روز هر ماه است اختیار خود را اعمال کند.
ریسک اختیار معامله
اختیار معامله ها ابزارهای پوشش ریسک هستند اما از آنجاییکه قیمت آنها در بازار بورس دائما در حال تغییر است خود این ابزار مالی نیز دارای ریسک می باشد. جهت انداره گیری ریسک اختیار معامله از مقیاس هایی استفاده می شود که با حروف یونانی نشان داده می شوند و معروف به Greeks هستند. این مقیاس های اندازه گیری به شرح زیر می باشند.
دلتا: نشان دهنده میزان تغییر قیمت اختیار معامله نسبت به تغییر یک واحد از قیمت دارایی پایه است. در واقع دلتا حساسیت اختیار را نسبت به دارایی پایه می سنجد. در محاسبه دلتا برای اختیار خرید عددی بین صفر تا یک و در اختیار فروش عددی بین صفر و منفی یک حاصل می شود.
تتا: این مقیاس نسبت کاهش قیمت اختیار معامله را به کاهش زمان تا سررسید محاسبه می کند. هر چه سررسید اختیار بیشتر باشد ارزش اختیار نیز بیشتر است. بنابراین هر روز که به سررسید اختیار نزدیکتر می شویم از ارزش اختیار معامله کاسته می شود. زمانیکه اختیار معامله در سود است تتا افزایش می یابد و زمانی که در زیان است تتا کاهشی است. معمولا تتا برای موقعیت های خرید اختیار خرید و خرید اختیار فروش، منفی و برای فروش اختیار خرید و فروش اختیار فروش، مثبت است.
گاما: نشان دهنده نرخ تغییر بین دلتا و قیمت دارایی پایه است. گاما به ما می گوید اگر یک واحد، قیمت دارایی پایه تغییر کند دلتا چقدر تغییر خواهد کرد. هر چقدر گاما بیشتر باشد تغییرات دلتا برای یک دارایی بیشتر خواهد بود.
وگا: نشان دهنده میزان تغییرات قیمت اختیار معامله به میزان نوسان دارایی پایه است.
رو: این مقیاس، میزان تغییر قیمت اختیار نسبت به یک درصد تغییر در نرخ بهره را نشان می دهد.
چگونه وارد بازار اختیار معامله بورس تهران شویم؟
در بورس تهران اختیار معامله سهام بیش از 10 شرکت بورسی با سررسیدهای مختلف منتشر شده است. انداره هر قرارداد اختیار معامله 1000 سهم است. گر چه معمولا اختیار معامله ها گران هستند اما با توجه به نوسان بالای قیمت سهام در بورس تهران اتخاذ موقعیت خرید در اختیار معامله ها راهکار بسیار معقولی بنظر می رسد. با این وجود در حال حاضر معاملات اختیارها بسیار جزئی می باشند و غیر از یکی دو مورد مابقی سررسیدها بدون معامله هستند. با این حال اگر تمایل دارید معاملات حرفه ای تری نسبت به سایرین داشته باشید و سرمایه گذاری خود را بهتر مدیریت کنید می توانید وارد معاملات این نوع ابزار مالی شوید. برای مثال بعنوان یک استراتژی ساده می توانید اختیار فروش سهامی را که دارید خریداری کنید. بدین صورت ریسک خود را بر روی قیمت اعمال منهای قیمت خرید اختیار، ثابت نگه داشته اید.
جهت معامله اختیار ابتدا بایستی کد بورسی خود را بصورت آنلاین دریافت کنید. این همان کد بورسی می باشد که با آن می توانید سهام خرید و فروش کنید. بنابراین اگر قبلا کد بورسی سهام را دریافت کرده اید نیازی به دریافت کد معاملاتی دیگری ندارید. اما از آنجاییکه بایستی بیانیه ریسک نحوه اعمال اختیار معاملات را امضا کنید تنها یکبار نیاز است تا بصورت حضوری به دفاتر کارگزاری مراجعه کنید.
اختیار معاملات را نیز می توان مانند سهام بصورت آنلاین معامله کرد. اما معاملات آنها در پلتفرمی غیر از پلتفرم آنلاین سهام انجام می شود. بنابراین باید نام کاربری و کلمه عبور دیگری از کارگزار دریافت کنید.
قراردادهای اختیار معامله (Option) و هنر مدیریت ریسک سرمایهگذاری (مقدماتی و پیشرفته)
تاریخ دوره: از ۳۱ فروردین ۱۴۰۰ مدت دوره: ۱۶ ساعت / یکشنبه و سهشنبهها / ۱۷:۰۰ الی ۲۱:۰۰
انصراف و عودت وجه تا یک هفته پیش از آغاز دوره، با کسر ۳۰% از مبلغ ثبتنام و پس از آن، با معرفی فرد جایگزین امکانپذیر است.
توضیحات
مقدمه
قرارداد اختیار معامله (Option) یکی از انواع ابزار مشتقه میباشد. ابزار مشتقه ابزاری است که مبتنی بر دارایی پایه میباشد و در واقع قراردادی است که ارزش آن نشات گرفته از ارزش دارایی پایه آن است. در حال حاضر ابزار مشتقه کاربردهای فراوانی پیدا نموده به گونهای که بسیاری از پیشبینی سرمایهگذاران در بازارهای مالی بر اساس معاملات این ابزار اتفاق میافتد. یکی از انواع مشتقهها، اختیار معامله میباشد که به دلیل ایجاد انعطافپذیری در سرمایهگذاری به طور نحوه اعمال اختیار معاملات گستردهای مورد معامله قرار میگیرد. از این انعطافپذیریها میتوان به پوشش ریسک اشاره نمود، همینطور خود اختیار میتواند به عنوان یک سرمایهگذاری ریسکی مورد معامله قرار گیرد. این قراردادها، میتواند مزایای زیادی برای معاملات ایجاد نماید، از هزینههای پایین معاملاتی در مقایسه با معاملات دارایی پایه گرفته تا وجود اهرم برای معاملات اینگونه قراردادها.
یکی دیگر از این مزایا، ایجاد سود در زمان ریزش قیمت دارایی پایه میباشد. همچنین استراتژیهای بسیار زیادی برای این ابزار وجود دارد که متناسب با روند دارایی پایه میتوان استراتژی مناسب را اتخاذ نمود. از این دست، میتوان انتظار آن را داشت که اختیار معامله در آینده در کشور ما نیز از محبوبیت خوبی برخوردار گردد و به همین جهت آموزشهایی در این زمینه میتواند موقعیت را برای بروز شرایط بهینه آماده نماید.
دیدگاه شما