کتاب هنر خواندن نمودار

روش مطالعه تاریخ باید به گونه‌ای اجرا شود که وقایع تاریخی به چشم یک داستان دیده شوند. با این کار شیوه خواندن درس تاریخ کنکور از حالت حفظی خارج شده و مطالب درسی بهتر در ذهن داوطلب ماندگار می‌شوند.

بهترین روش مطالعه تاریخ کنکور انسانی

با وجود این که تمام کتاب تاریخ با مطالب حفظی پر شده، خواندن آن برای گروهی از داوطلبان کنکور سخت نیست! فکر می‌کنید چه چیزی باعث می‌شود که یک داوطلب به راحتی از پس حفظ مطالب کتاب تاریخ بربیاید اما دیگری تمام مطالب را فراموش کند؟! اگر بتوانید با استفاده از بهترین روش مطالعه تاریخ کنکور، خودتان را برای پاسخ دادن به تست‌های تاریخ آماده کنید، قطعاً شما هم جزو گروه اول خواهید بود. برای پیدا کردن شیوه خواندن تاریخ کنکور در این مقاله با ما همراه باشید:

روش مطالعه تاریخ باید به گونه‌ای اجرا شود که وقایع تاریخی به چشم یک داستان دیده شوند. با این کار شیوه خواندن درس تاریخ کنکور از حالت حفظی خارج شده و مطالب درسی بهتر در ذهن داوطلب ماندگار می‌شوند.

فهرست عناوین

اهمیت انتخاب تکنیک صحیح مطالعه تاریخ کنکور

آیا به دنبال بهترین روش برای مطالعه تاریخ به صورت کنکوری هستید؟ این موضوع را با یک مثال بهتر برای شما توضیح خواهیم داد: برای رسیدن به یک مقصد ثابت می‌توانید از چند مسیر مختلف استفاده کنید؛ هر کدام از این مسیرها به یک وسیله نقلیه خاص و زمانی مشخص برای رسیدن نیاز دارند. حالا این شما هستید که انتخاب می‌کنید از چه مسیری، با چه وسیله‌ای و در چه ساعتی حرکت کنید.

مطالعه درس تاریخ یا هر کدام از درس‌های دیگر کنکور هم همینطور است؛ اگر از تکنیک‌های صحیح مطالعه تاریخ کنکور استفاده کنید، می‌توانید در کمترین زمان ممکن به بالاترین سطح از بهره‌وری در این درس برسید. در ادامه این مقاله در مورد روش‌ها و تکنیک‌های خاص مطالعه درس تاریخ با هم صحبت می‌کنیم.

اهمیت درس تاریخ در کنکور رشته علوم انسانی

مطالعه درس تاریخ برای داوطلبانی که قصد تحصیل در رشته‌های زیرگروه 4 انسانی را دارند، اهمیت زیادی دارد. مثلاً اگر هدف شما از شرکت در کنکور انسانی، قبولی در رشته‌هایی مثل آمار، باستان‌شناسی، علوم سیاسی، تاریخ و … باشد، باید درس تاریخ را با دقت بیشتری مطالعه کنید.

این درس در کنکور برای زیرگروه 4 ضریب 3 دارد اما برای سایر زیرگروه‌ها با ضریب 1 لحاظ می‌شود. البته یادتان باشد به خاطر ضریب 1 درس تاریخ نباید آن را از دایره دروس مطالعاتی کنکور خود حذف کنید! حذف کردن هیچ کدام از درس‌ها از برنامه‌ریزی کنکور به داوطلبان این آزمون بزرگ پیشنهاد نمی‌شود.

مباحث و بودجه‌بندی تاریخ در کنکور انسانی

درس تاریخ و جغرافیا به عنوان یکی از دروس تخصصی داوطلبان رشته انسانی، با 30 سوال در دفترچه اختصاصی کنکور حضور دارد. شما برای پاسخ دادن به این 30 سوال، 25 دقیقه زمان در اختیار دارید. البته 15 مورد از این سوالات به درس تاریخ و 15 مورد دیگر مربوط به درس جغرافیا می‌شود.

خیلی از داوطلبان کنکور انسانی مطالعه این درس را به روزهای نزدیک به کنکور واگذار می‌کنند. برای این که بتوانید تمام مطالب کتاب‌های تاریخ را بخوانید و به نتیجه هم برسید، باید شیوه خواندن تاریخ کنکور را بر اساس برنامه و اصول خاصی پیش ببرید؛ اطلاع از بودجه‌بندی درس تاریخ در کنکور مطالعه این درس را خیلی ساده‌تر از قبل خواهد کرد.

اگر بدانید کدام فصل‌های درس تاریخ در کنکور سال‌های گذشته بیشتر مورد توجه بوده یا برعکس، زمانبندی خود را برای شروع مطالعه را جور دیگری تنظیم می‌کنید. طبیعی است که برای خواندن فصل‌های تست‌خیز درس تاریخ، زمان بیشتری صرف کنید. در ادامه بودجه‌بندی این درس را خواهید دید:

بودجه‌بندی تاریخ 3 کنکور انسانی 1400
مباحث اصلی	مباحث فرعی	تعداد سوالات
تاریخ‌شناسی	تاریخ‌نگاری و منابع دوره معاصر	1
ایران و جهان در دوران معاصر	ایران و جهان در آستانه دوره معاصر	1
	سیاست و حکومت در عصر قاجار (از آغاز تا پایان سلطنت ناصرالدین شاه)	–
	اوضاع اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی عصر قاجار	1
	انقلاب مشروطه ایران	1
	جنگ جهانی اول و ایران	–
	ایران در دوره حکومت رضا شاه	–
	جنگ جهانی دوم و جهان پس از آن	1
	نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران	–
انقلاب اسلامی	انقلاب اسلامی	–
	استقرار و تثبیت نظام جمهوری اسلامی	–
	جنگ تحمیلی و دفاع مقدس	–
مجموع	–	5

اصولی‌ترین روش مطالعه تاریخ برای کنکور

آن دسته از داوطلبان رشته انسانی که به دنبال پیدا کردن بهترین روش مطالعه درس تاریخ برای کنکور هستند، باید به این قسمت از مقاله خوب توجه کنند. تعداد زیادی از داوطلبان کنکور انسانی از درس‌های حفظی بیزار هستند ولی باید برای رسیدن به رشته و دانشگاه مورد علاقه خود با این نوع از درس‌ها هم دست و پنجه نرم کنند! استفاده کردن از تکنیک‌های صحیح مطالعه تاریخ کنکور، خواندن این درس را برای شما ساده‌تر خواهد کرد. در ادامه روش‌های خاصی که به کیفیت مطالعه تاریخ کنکور کمک خواهد کرد را به شما توضیح خواهیم داد:

استفاده از روند کلی حوادث تاریخی برای یادگیری آن‌ها

درک مسیر کلی وقایع تاریخی به یاد آوردن آن‌ها را برای شما ساده‌تر می‌کند؛ سعی کنید ابتدا سیر کلی حادثه‌های تاریخی را به خاطر بسپارید و سپس به دنبال یاد گرفتن جزئیات آن‌ها بروید. با این کار به درک کلی از آن واقعه تاریخی می‌رسید؛ در قدم بعدی جزئیات مهم مثل اسامی، عددها و زمان دقیق وقوع آن‌ها را حفظ کنید. حالا تصور کنید قرار است که این واقعه تاریخی را برای شخصی توضیح دهید؛ آن را با صدای بلند و بدون نگاه کردن به کتاب توضیح دهید.

حفظ کردن با کمک ریشه وقایع تاریخی

وقایع تاریخی را به چشم داستان‌ها و اتفاقاتی که در یک خانواده رخ می‌دهد نگاه کنید. تصور کنید درس‌هایی که در کتاب تاریخ می‌خوانید، بین اقوام شما رخ می‌دهد و دوست دارید که از جزئیات آن‌ها با خبر باشید! در چنین حالتی به دنبال آگاهی از دلیل وقوع هر حادثه، زمان آن و کسانی که در آن زمان حضور داشتند، کنجکاو خواهید شد. پس مطالب را بهتر درک خواهید کرد و حفظ کردن آن‌ها برای شما ساده‌تر می‌شود.

اولویت اول کتاب درسی است!

یادتان باشد که قبل از هر چیزی باید متن کتاب‌های درسی تاریخ را بهتر از همیشه مطالعه کنید. بعد از مطالعه هر درس تعدادی تست برای یادگیری بیشتر حل کنید؛ چند روز بعد از مطالعه هم باید سراغ تست زدن بروید تا قدرت حافظه خود را محک بزنید. به درس‌هایی که در کنکور سال‌های قبل بیشتر مورد توجه قرار گرفته‌اند، توجه ویژه‌ای داشته باشید. این درس‌ها را می‌توانید از طریق بودجه‌بندی تاریخ در کنکور به راحتی شناسایی کنید.

تکنیک‌های صحیح مطالعه تاریخ کنکور

مشکل اصلی داوطلبان کنکور برای یادگیری درس‌های حفظی این است که زمان مطالعه فکر می‌کنند همه چیز را کامل آموزش دیده‌اند، اما بعد از گذشت یکی دو روز بیشتر مطالب را فراموش می‌کنند! این اتفاق آن‌ها را از مطالعه مطالب باقیمانده درس دل‌زده می‌کند و امیدشان را ناامید می‌کند.

برای جلوگیری از چنین اتفاقی باید از درست‌ترین روش مطالعه تاریخ استفاده کنید که در ادامه با آن‌ها آشنا خواهید شد:

کلمات کلیدی

درست است که درس تاریخ را با عنوان یکی از درس‌های حفظی می‌شناسید اما در حقیقت تاریخ حفظی نیست! اگر وقایع تاریخی را داستان‌وار یاد بگیرید و به خاطر بسپارید، دیگر نیازی به حفظ کردن ندارید. این کار را با استفاده از کلمات کلیدی هم می‌توانید انجام دهید. در بین جملات کلمات مهم را انتخاب کرده و با کمک آن‌ها درس را یاد بگیرید.

نمودار توالی رویداد

وقایع تاریخی که در کتاب درسی مطالعه می‌کنید به هم ارتباط دارند؛ شاید این ارتباط به چشم شما خیلی پررنگ نباشد اما وجود دارد و می‌تواند برای یادگیری درس‌ها هم کارآمد باشد. پیدا کردن این ارتباط، به خاطر سپردن درس‌های تاریخ را برای شما ساده‌تر می‌کند. این مسئله را با مثالی از درس 4 کتاب تاریخ یازدهم به شما توضیح خواهیم داد:

با توجه به این قسمت از درس، ارتباط بین رویدادها به صورت زیر خواهد بود:

نزول آیات جهاد – تشکیل نیروی نظامی – انجام عملیات نظامی و اطلاعاتی مسلمانان در خارج از مدینه – بروز جنگ بدر در سال دوم هجری – پیروزی 300 مسلمان بر 950 قریشی در این جنگ

استفاده از این شیوه خواندن تاریخ کنکور ممکن است زمان‌بر باشد اما تاثیرگذار است. پس اگر مطالعه درس تاریخ برای کنکور را به موقع شروع کرده‌اید، حتماً از این روش استفاده کنید.

نمودار درختی

کشیدن نمودار درختی در مقایسه با نمودار توالی رویدادها بسیار ساده‌تر است. مطالبی که مطالعه کرده‌اید با کمک نمودار درختی به بهترین نحو ممکن دسته‌بندی می‌شوند؛ این دسته‌بندی‌ها در ذهن شما هم هک می‌شوند و مطالعات‌تان را ماندگارتر از همیشه می‌کنند. مثال زیر این روش را به صورت ملموس‌تر برای شما توضیح خواهد داد:

خلاصه‌نویسی

حجم کتاب درسی تاریخ آنقدر زیاد است که مرور کردن آن زمان زیادی از شما می‌گیرد. خلاصه‌نویسی کنکور هم در زمان مطالعه باعث یادگیری بهتر شما می‌شود و هم در دوران مرور کردن باعث جلوگیری از اتلاف وقت شما می‌شود.

برای خلاصه‌نویسی کردن استفاده از فلش کارت، دفترچه یا حتی برگه‌های ساده را به شما پیشنهاد می‌کنیم. مثلاً بعد از پایان هر درس، اسامی و نکات مهم موجود در آن درس را در یک کاغذ بنویسید و در پایان درس بچسبانید. وقتی به دوره مرور کردن رسیدید، اول سراغ این برگه بیایید؛ اگر احساس کردید نکات خلاصه‌نویسی شده مطالب را به یاد شما نمی‌آورند، سراغ کل متن درس بروید و آن را کامل بخوانید.

منبع مناسب

گاهی اوقات استفاده از یک منبع کمک درسی مناسب خودبه‌خود تمام مشکلات شما را رفع می‌کند. درسنامه کتاب‌های کمک‌آموزشی می‌توانند به شکل‌گیری مسیر ذهنی داوطلب کمک کنند؛ همین مسئله روند وقایع تاریخی را به طور ناخودآگاه در ذهن داوطلب شکل می‌دهد و یادآوری آن‌ها را سر جلسه کنکور ساده‌تر می‌کند.

بسته آموزشی کنکور انسانی پرش می‌تواند به شما در یادگیری این درس کمک کند. قرار گرفتن تست‌های آموزشی و کنکور، درسنامه و ویدیوهای آموزشی در کنار هم این بسته‌ها را به مجموعه‌ای همه چیز تمام تبدیل کرده است. شک نکنید که با در دست داشتن کتاب کمک درسی هنگام تماشای ویدیوهای آموزشی، همه چیز را بهتر از همیشه یاد می‌گیرید.

اصول کلی حاکم بر نقد و بررسی کتابهای درسی

1- کتابهای درسی را می توان از دو منظر مورد نقد قرار داد . یکی از منظر هدفهای مشترک است که در این حالت نقّاد باید یک نگاه مجموعی و کلی به محتوای کتابها داشته باشد و آنها را در ارتباط با یکدیگر بررسی کند . به عنوان مثال « تربیت دینی » از جمله هدفهای مشترکی است که همه کتابها باید در حدّ و اندازه خود فرصت و امکان تربیت دینی دانش آموزان را فراهم سازند . اگر فردی یا گروهی از منظر دینی به مطالب کتابها توجه کرد و با معیار های این هدف مشترک آنها را مورد نقد و بررسی قرار داد ، کار او از نوع نقد « کلّ نگر » و یا از منظر هدفهای مشترک است . دیگری از منظر محدود و خاص یک کتاب معین است که در این حالت نقاد می تواند بنا به تجارب خود یک مفهوم یامهارت یا عکس و تصویر و موارد مشابه آنها را مورد بررسی قرار دهد .

2- نقد و بررسی باید با ارائه پیشنهاد های لازم همراه باشد ، گروهی یا فردی که جزئی از محتوای کتاب را مطلوب نمی داند ، اول باید دلیل کتاب هنر خواندن نمودار ارائه دهد . ثانیاً برای بهتر شدن و تبدیل به احسن شدن آن پیشنهاد بدهد . البته این بدان معنا نیست که اگر نقادی پیشنهاد نداد دیدگاههای او اصلاًقابل توجه و قابل عنایت نیست ، بلکه غرض آن است که نقادی از طریق ارائه پیشنهاد ها به اصلاح برنامه ها منجر شود.

3-رعایت عدل در نقادی اصل دیگری است که باید به آن توجه نمود . گاهی همراه با واژه نقد .

تخریب و بیان معایب در یک چیز به ذهن متبادر می شود ، حال آن که نقد داوری در باره ی چیزی است و باید هم حسن را بگوید و هم عیب را . لذا فرد نقاد باید ضمن توضیح جنبه های منفی به ابعاد مثبت کتابها نیز بپردازند .

4- با اینکه برای نقد و بررسی کتابها لازم است معیارهایی از قبل طراحی شود ، لکن ماهیت کار نقادی اقتضا می کند که به معیارهای از قبل تعیین شده اکتفا نشود . آنچه که در صفحات بعدی این مجموعه ملاحظه می کنید معیارهای پیشهادی است و به قصد یاری افراد نقاد تهیه شده است . همکاران محترم می توانند از طریق بحث و گفتگو به زمینه ها و معیارهای دیگر نیز برسند و از جهات دیگر نیز کتابها را بررسی کنند . مثلاً ممکن است معلمان در ضمن تدریس به نکات فراوانی برخورد کند که حاکی از عدم تناسب یک مفهوم یا یک عبارت و یا یک فعالیت یادگیری با توانایی و علایق دانش آموز است .

6- نقادی باید با احساس توانستن و اعتماد به نفس همراه باشد . درست است که اگر تعدادی صاحب نظر به نقد کتابها مبادرت کنند ، ممکن است نکات عمیق علمی طرح نمایند ، لکن آنچه که چند نفر معلم دلسوز و متفکر می توانند انجام دهند ، ممکن است از عهده ی هیچ گروه دیگر بر نیاید .انتظار آن است که همکاران گروهی در جلسات نقادی تفکر ، دانش و تجربه ی آموزشی خود را پیوند بزنند و به نقادی کتابها بپردازند . یقیناً آنچه که از چنین رویکردی به محتوا کتابها به دست خواهد آمد ، برای برنامه ریزان و مؤلفان کتابها مفید و قابل استفاده خواهد بود .

7- نقد و بررسی کتابها با توجه به سؤال کلی زیرانجام خواهدشد :

الف) در محتوای کتاب یا کتابها تا چه حدودی معیارهای مورد نظر رعایت شده است ؟

ب) در محتوای کتاب یا کتابها تا چه حدودی معیار مورد نظر رعایت نشده است ؟

ج) چگونه می توان محتوای کتاب رابامعیارهای مورد نظر متناسب نمود ؟

بنابراین درنقد و بررسی کتابها با هر یک از معیار ها باید به سه سؤال فوق توجه شودوپاسخ لازم برای هر یک ارائه گردد طبیعی است که در این کار پاسخ«بلی» یا«خیر» مورد نظر نیست بلکه توضیحات مدلل وکافی در هر یک از معیارها باید ارائه شود .

معیارهای نقد و بررسی تربیت دینی :

1-انعکاس زیبائیهای آفرینش و زندگی در ابعاد مختلف کتاب (مانند داستانهایی که شادابی و نشاط زندگی کودکانه را می رساند ‏‏‏‏‏، بازی در فضای طبیعی را ترسیم می کند ، لذت بردن از زیبائیهای اطراف را ممکن می کند و. . . )

2-فراهم شدن فرصتهای تقویت حس مذهبی ( مانند مشارکت در مراسم مذهبی ، کمک به دیگران ، انفاق ، مراسم نیایش و . . . )

3-توجه به نعمتهای خدا در زندگی و سپاس از نعمتها (مانند خوبیها و نعمتهای پیرامون ما ، توانائیها و امکاناتی که در اختیار هر دانش آموز هست و . . . )

4-تقویت روحیه مشارکت در مسئولیتهای اجتماعی و ایفای نقش خود ( مشارکت در کارهای خیر ((معروف )) و دوری و منع از بدیها (( منکر )) ، البته مناسب با سن خود مانند توجه به نظافت

کلاس به عنوان یک وظیفه دینی ، دوری از اسراف در آب و توجه دادن دانش آموزان دیگر به آن )

5- تقویت علاقه و محبت به پیشوایان دین و گرایش به اسوه قراردادن آنها (با ذکر داستان های مناسب ، بیان سخنان و جشن تولد امامان و . . . )

6-پیش بینی تمرینها و فعالیتهائی که رفتارهای دینی را تقویت کند و پیش بینی تشویق مناسب .

7-علاقه به رعایت آداب اسلامی حضور در جامعه ( مانند سلام کردن ، احترام به بزرگترها ، برخورد محبت آمیز ، رعایت حجاب و عفاف و . . . )

8- استفاده از شیوه های متنوع آموزش غیر مستقیم آموزه های دینی ( مانند قصه گویی ، داستان نویسی و خاطره نویسی از جانب دانش آموزان ، مسابقه ، گردش علمی ، بازدید از اماکن مذهبی ، کتابخانه هاو . . .)

9- تقویت حس زیبایی گرایی و هنری دانش آموز برای درک زیباییهای جهان و رشد بینش زیبایی گرایانه درونی ( مانند رعایت ابعاد هنری کتاب در تصویر فضاها و مکانها ، خطاطی ، طراحی و . )

10- توجه به وظایف دینی در برنامه ریزی های روزانه دانش آموز ( مانند توجه به اوقات نماز ، صبح زود از خواب برخاستن ، ابتدای شب خوابیدن ، دعا در ابتدای خواب و . )

معیارهای نقد و برررسی تربیت اجتماعی :

1- شناخت نهادهای اساسی در جامعه ( حقوق خانواده ، مدرسه ، مسجد و. )

- احترام گذاشتن به قوانین و مقررات ( عبور و مرور و . )

3- مشکلات انسان در دنیای امروز و مخاطرات محیطی (رشد جمعیت ، آلودگی های زیست محیطی و. )

4- کار و دنیای مشاغل ( تقویت روحیه کارگران ، معرفی مشاغل ، ارزش کار )

5- ارتباط با دیگران ( احترام گذاشتن به والدین و بزرگسالان ، پرهیز از تمسخر دیگران و. )

6- تعاون و همکاری در امور ( همکاری گروهی ، مشورت در کارها، مقاومت در برابر در خواست های منفی دیگران و. )

7- مقام انسان ( احترام قائل شدن برای خود ، احترام به کودکان ، مقاومت در برابر در خواست های منفی دیگران و. )

8- مراقبت از منابع و اموال ( حفظ جنگل ها ، آبها ، استفاده صحیح از پول و . )

9- وطن دوستی ( علاقه به سرزمین و مردم ، احساس مسئولیت در قبال دیگران و. )

معیارهای نقد و بررسی تربیت هنری و زیباشناختی

1- استفاده از شعر و عبارات شیرین و جذاب در ارائه مطالب .

2- استفاده از هنرهای نمایشی در ارائه مطالب کتاب .

- استفاده از قصه و داستان برای تفهیم مطالب .

4- پیش بینی فعالیتهای که دانش آموز را به عالم خیال ببرد .

5- فراهم آوردن فرصت برای تهیه ی پوستر و روزنامه ی دیواری و. توسط دانش آموزان در مسائل درسی ، اجتماعی و.

6- انتخاب تصاویر و عکس های متناسب با علایق دانش آموز ومفاهیم و مهارتهای مورد نظر .

7- صفحه آرایی مناسب و سازماندهی عناصر مختلف کتاب به طور مطلوب در یک واحد درسی.

8- تخیلی بودن تصاویر و واقعی بودن آن ها متناسب با موضوع درس .

9- انتخاب نوع حروف مناسب برای کتابهای درسی .

10- انتخاب قطع مناسب ،نوع چاپ و صحافی مناسب در کتابهای درسی .

معیارهای نقد وبررسی مهارت چهارگانه ی زبان ( گوش دادن ، سخن گفتن و خواندن و نوشتن ) در مورد کتاب ها به توجه به اینکه تا چه اندازه مهارت های زیر در دانش آموزان تقویت می شود با مورد کم توجهی قرار گرفته ، اظهار نظر فرمایید

1- تلخیص مطالب به صورت گفتار یا نوشتار ( مانند تلخیص مطالب خوانده شده و شنیده شده )

2- یادداشت برداری ( این مهارت در پایه های بالا مورد توجه است . )

3- قضاوت و داوری ( مانند قضاوت کردن در باره ی شنیده ها و خوانده ها از رادیو ، تلویزیون ، کتاب ، معلم و سنجش و مقایسه ی آنها به صورت گفتار یا نوشتار )

4- بحث و گفت وگو ( شرکت در بحث های دو طرفه یا گروهی )

5- اظهار نظر ( مانند نظر کتاب هنر خواندن نمودار دادن در باره ی مسائل اجتماعی ، اظهار عقیده به صورت گفتار یا نوشتار )

6- توضیح و تفسیر در باره ی یک مطلب ( توضیح و تفسیر در باره ی یک رویداد ، یک پرسش ، یک آزمایش ، یک مسئله ریاضی ، توضیح در باره ی تصاویر )

8- اجرای نمایش و ایفای نقش

9- خواندن متن تؤام با درک صحیح

10- ارزیابی خوانده و شنیده ها ( سنجش میزان درستی و نادرسنی از خوانده ها و شنیده ها ، مقایسه بین دو نوشته و یا دو مطلب شنیده شده )

11- باز نویسی ( نوشتن مطلب خوانده یا شنیده با زبان خود )

12- مثال آوردن ( آوردن مثال در باره ی تعریف ها و مصداق ها )

13- ترسیم نمودار ، جدول ، نقشه برای تلخیص مطالب

14- نوشتن خلاق و توصیفی ( انشاء ، گزارش نویسی از بازدیدها ، از آزمایش ها و نوشتن احساسات

15- تهیه گزارش برای جمع آوری اطلاعات و طبقه بندی آنها ( مثلاً اطلاعات به دست آمده در باره ی گیاهان و یا جانوران را طبقه بندی کند. )

16- تبدیل نمادهای غیر زبانی ( مانند نوشتن اعداد در قالب کلمه ، نوشتن نام تصاویر )

17- نتیجه گیری و جمع بندی از دیده ها ، شنیده ها و خوانده ها به صورت گفتار یا نوشتار

معیارهای نقد و بررسی کاوشگری ،تحقیق و تفکر خلاق و نقاد :

1- وجود سؤالات یا فعالیت هایی که یافتن پاسخ و حل آنها مستلزم به کار گیری مراحل کاوشگری ، تحقیق و روش علمی باشد .

2- وجود موضوعات یا مسائلی که یافتن پاسخ و حل آنها مستلزم به کارگیری مهارتهای جمع آوری و پردازش اطلاعات (از منابع گوناگون ) باشد .

3- وجود سؤالات و فعالیت هایی که دانش آموزان را در موقعیت های مبهم و خلاقیت برانگیز قرار می دهد وراه حل مشخصی مستقیماً در کتاب برای آنها ذکر نشده است و تشویق به ارائه راه حل های جدید و ابتکاری .

4- تقویت تفکر نقاد ( بررسی همه جانبه یک موضوع و قضاوت منطقی و آگاهانه ) از طریق طرح پرسشها ، فعالیت ها و متون

5- تقویت روحیه ی علمی به معنای برخورد منطقی و استدلالی در هنگام رد یا قبول یک نظریه .

6- تقویت روحیه ی مسأله یابی و تشخیص مسائل از دنیای اطراف خود .

معیارهای نقد وبررسی سازمان و تناسب محتوا :

1- میزان انطباق اطلاعات و مطالب کتاب درسی با یافته ها و اطلاعات جدید علمی

2- وضوح و روشنی مطالب نوشته شده

3- میزان تشریح مطالب ( به خصوص مطالب پیچیده و دشوار ) در کتابهای درسی

4- میزان صحت توالی مطالب وموضوعات در کتاب درسی

5- میزان ارزشمند بودن مطالب به طوری که نتوان موضوعات را جابه جا یا بخشی از آن را حذف کرد .

6- میزان صحت عمل در تنظیم عنوان ها ، خلاصه بندی ها و مواردی از این قبیل

7- میزان راهنمایی به استفاده از وسایل و طرق دیگر در یادگیری به جز استفاده از کتاب درسی

8- میزان استفاده از تصاویر به تناسب محتوای نوشتاری

9- میزان هدفدار بودن و همراه بودن تصاویر با توضیح کافی

10- میزان تناسب مکا نی تصاویر ومحتوای نوشتاری

11- میزان استفاده از کتاب ، نقشه ، نمودار و جدول ها

12- میزان صحت عمل در استفاده از جدول ها ، نمودار و نقشه ها

- میزان احتراز از درج مطالب نابجا در نوشته ها و نقشه ها

14- بیان شروع درس ها با مثال های آسان جهت تقویت اعتماد به نفس دانش آموزان

15- اتمام درس با مثال های پیچیده تر جهت آماده کردن شاگردان به مواجهه با مسائل واقعی

16- میزان استفاده از وسایل مناسب جهت جلب توجه دانش آموزان مانند نمودار ها ، تنظیم جداول و غیره

17- میزان تسهیل دسترسی به اطلاعات توسط دانش آموزان از طریق جدا کردن بخش های مختلف متن ، مشخص کردن اطلاعات مهم با درشت نمایی یا تفاوت رنگ

18- تناسب شیوه تنظیم محتوا و روش های تدریس

19- میزان توجه به قابلیت اجرا در موقعیت واقعی کلاس درس، مدرسه و محیط دانش آموز

20- میزان تناسب محتوای کتاب درسی با روش پیشنهادی ارزشیابی از آموخته های دانش آموزان

21- میزان توجه به برقراری ارتباط موضوع در پایه های مختلف تحصیلی

22- میزان توجه به پیش نیازهای یادگیری ، در یادگیری موضوع جدید

23- میزان انسجام کلی کتاب از طریق پیوند قسمتهای مختلف کتاب

24- میزان ارتباط یادگیری موضوع درسی با سایر موضوعات درسی در یک پایه

25- میزان استفاده از یادگیری قبلی ( استفاده از مثال های آشنا ) برای توضیح مفاهیم جدید ونا آشنا

نظرسنجی درباره کتاب و کتابخوانی

همشهری آنلاین: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ای روزنامه همشهری همزمان با برگزاری بیستمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب نظرسنجی در مورد کتاب و کتابخوانی انجام داده است که در ادامه متن کامل آن را می‌خوانید.

پیشگفتار
از گذشته دور کتاب به عنوان یکی از ابزارهای آموزشی مورد توجه بوده است و اولیای دین نیز به پدید‌آوردن آثار علمی و فرهنگ مکتوب توصیه‌های مهمی داشته‌اند.

مطالعه کتاب در تعالی روح کتاب هنر خواندن نمودار آدمی مؤثر است و توجه به مطالعه و بهره‌گیری از تازه‌های علمی، سبب پیشرفت و گام نهادن سریع به سمت تعالی خواهد شد.

تجربه جهانی نشان می دهد که رشد و توسعه تمدنها، ریشه در رشد فکری و فرهنگی هر جامعه دارد و بدون رشد فرهنگ کتابخوانی در جوامع، نمی توان به رشد هیچ تمدنی دل خوش کرد و بدون شک ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی موجب رشد فرهنگی و علمی کشور خواهد شد.

در سال‌های اخیر بارها، این جمله را شنیده‌ایم، مردم، کتابخوانی را فراموش کرده‌اند و سرانه مطالعه در ایران در حد چهار دقیقه در سال است، واقعیتی تلخ که دلایل زیادی در به‌وجود آمدن و شکل‌گیری آن نقش داشته‌ است. بارها ناشران در گفتگوهای مطبوعاتی و تلویزیونی خود گفته‌اند که مردم دیگر کتاب نمی‌خوانند به راستی چرا؟

یکی از فاکتورهای اثر گذار بر حوزه فرهنگ کتابخوانی امکانات و فرصت‌هایی است که در این راستا در یک جامعه ایجاد شده یا رشد داده می‌شود. ، اگر چه تعداد کتب منتشر شده در سالهای اخیر قابل ملاحظه بوده است اما سطح پایین فرهنگ عمومی کتاب و کتابخوانی در ایران ،نبودن تبلیغات و عدم اطلاع رسانی درست ،بالا بودن قیمت کتاب، کمبود کتابخانه های محلی ، مشکلات اقتصادی و دغدغه‌های فکری، همه وهمه سبب شده تا مردم از کتاب و کتابخوانی فاصله بگیرند.و در نهایت زمان اندکی را به خواندن کتاب اختصاص ‌دهند.

این موضوع نشان می‌دهد که کتاب و کتابخوانی هنوز در جامعه ما نهادینه نشده است.

باید قبول کنیم که در کشور ما برای هر چیزی از پفک نمکی گرفته تا سس سالاد و. تبلیغ می‌شود اما برای کتاب هیچ‌گونه تبلغ موثری صورت نمی‌گیرد، هزینه تبلیغات به ویژه در تلویزیون آن قدر بالاست که تنها سرمایه‌داران از عهده آن بر می‌آیند و فعالان حوزه تولید و نشر کتاب چنین امکانی ندارند تا بتوانند برای به‌دست آوردن سهمی از فهرست خرید روزانه خانواده‌های ایرانی، تولیدهای خود را تبلیغ کنند بدون شک حمایت‌های دولتی برای اشاعه تبلیغات با شیوه‌های نوین و هم پای کالاهای مصرفی برای کتاب ضروری است.

زمان آن رسیده که مسئولان فرهنگی کشور با اختصاص دادن بودجه‌ای مناسب امکان تبلیغات گسترده با استفاده از ابزار قدرتمند رسانه برای حوزه نشر را آماده سازند.

اصل کلام این‌که فرهنگ کتابخوانی بسیار با ارزش است و باید کودک را از همان زمان طفولیت با کتاب آشنا کرد، از همان زمانی که مادرش برای او لالایی می‌خواند، باید ذهن او را با کتاب‌های مصور آشنا ساخت و خاطره‌ای از کتاب در ذهن او به‌وجود آورد.

نبودن کتاب در سبد مصرفی خانواده‌ها به هر دلیلی که باشد، نشانه‌ای از نبود فرهنگ کتابخوانی در جامعه است و باید با شناخت موانع کتابخوانی و رفع آنها کاری کرد تا کتاب در فهرست نیازهای ضروری خانواده‌ها قرار گیرد.

مرکز مطالعات و پژوهش های روزنامه همشهری به منظور بررسی وضعیت موجود کتابخوانی در تهران و دستیابی به راهکارهای مناسب جهت ترغیت مردم به مطالعه کتاب اقدام به نظرسنجی تلفنی از مردم تهران کرده است که گزارش کامل آن به شرح زیر است.

کلیات تحقیق
در این گزارش با به کارگیری نظرسنجی تلفنی و بدست آوردن آمارها، پردازش و تحلیل علمی آنها، سعی شده است تا به وضعیت موجود کتابخوانی و میزان مطالعه کتاب در بین مردم تهران و ارائه راهکارهای مناسب جهت ترغیب مردم به مطالعه کتاب دست یافت.

این گزارش حاصل جمع آوری پاسخ 1200نفر از مردم تهران به پرسشنامه تهیه شده توسط واحد نظرسنجی تلفنی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای موسسه همشهری است. این افراد به صورت تصادفی و بر اساس مراجعه به فهرست شماره تلفن ها (از 22000000 الی 88999999) انتخاب شدند. در این گزارش نظر کسانی که تمایل به پاسخگویی به تمام پرسش های تحقیق را داشته اند، منعکس شده است.

اهداف تحقیق
هدف کلی این تحقیق دستیابی به مجموعه اطلاعات و پاسخ هایی است که میزان مطالعه کتاب، شناخت موانع کتابخوانی و عوامل مؤثر بر گسترش کتابخوانی در بین مردم را نشان می‌دهد.

روش نظرسنجی
در این پژوهش، از نظرات عامه مردم به صورت تلفنی (نظرسنجی تلفنی) به روش پیمایشی و نمونه گیری تصادفی استفاده شده است. عددهای داخل جدول گرد شده است.

جامعه نمونه
در این تحقیق نمونه آماری شامل 1200 نفر از مردم تهران است لازم به ذکر است که از این تعداد29 درصد مرد و71 درصد زن هستند.

زمان اجرای نظرسنجی
این نظرسنجی از تاریخ 23 تا 26 اردیبهشت ماه 1386 توسط گروه نظرسنجی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای روزنامه همشهری انجام شده است.

پرسش‌های نظرسنجی
1. جنس
2. سن
3. تحصیلات
4. آیا پاسخگویان کتاب می‌خوانند؟
5. پاسخگویان چه نوع کتاب‌هایی مطالعه می‌کنند؟
6. پاسخگویان به طور متوسط چند کتاب در سال می‌خوانند؟
7. پاسخگویان بیشتر از چه طریقی کتاب تهیه می‌کنند؟
8 . پاسخگویان چه راه‌حلی را برای گسترش کتابخوانی پیشنهاد می‌کنند؟
9.پاسخگویانی که کتاب نمی‌خوانند علت کتاب نخواندن آنها چیست؟

چکیده:
طرح نظرسنجی حاضر، ‌به منظور دست یافتن به میزان مطالعه کتاب در بین مردم تهران و عوامل مؤثر بر گسترش کتابخوانی انجام گرفته است .
مهمترین یافته های این طرح به قرار زیر است.

1. 64 درصد از پاسخگویان را زنان و 36 درصد را مردان تشکیل می دهند.

2. 18 درصد پاسخگویان در گروه سنی 30-26 سال قرار دارند .

3. 45 درصد از پاسخگویان دارای تحصیلات دیپلم هستند.

4. اکثریت پاسخگویان معادل 65 درصد کتاب می‌خوانند.

5. از میان پاسخگویانی که اصلا کتاب نمی‌خوانند، 53 درصد هیچ گونه مطالعه‌ دیگری ندارند ، 25درصد روزنامه و 22 درصد مجله می‌خوانند.

6. اکثریت پاسخگویان کتابخوان (35درصد) داستان و رمان مطالعه می‌کنند.

7. از میان پاسخگویانی که کتاب می‌خوانند، 38 درصد بین 1 تا 3 کتاب در سال، 26 درصد بین 3 تا 6 کتاب در سال و 6 درصد بین 9 تا 12 کتاب در سال می‌خوانند.

8. از میان پاسخگویان کتابخوان، 49درصد کتاب‌‌های مورد مطالعه خود را می‌خرند، 26 درصد از کتابخانه و 25 درصد از طریق اطرافیان خود کتاب تهیه می‌کنند.

9. 36 درصد از پاسخگویان فرهنگ‌سازی (تبلیغات) را بهترین راهکار برای گسترش کتابخوانی در بین مردم می‌دانستند.

10. دلایل پاسخگویانی که اصلا کتاب نمی خوانند، نداشتن وقت (76 درصد)، بی‌علاقگی (20‌درصد)، و گرانی کتاب ( 4 درصد) است.

جنس پاسخگویان
بر اساس جدول شماره 1، از میان 1200 نفر پاسخگو 64 درصد زن و36 درصد مرد هستند.

جدول شماره 1- توزیع پاسخگویان بر اساس جنس

جنس	تعداد	درصد
زن	770	64
مرد	430	36
جمع	1200	100

سن پاسخگویان
بر اساس جدول شماره 2، از میان 1200نفر پاسخگو 18درصد بین 30-26 سال و 5 درصد بین 50-46 سال سن دارند.

جدول شماره 2- توزیع پاسخگویان بر اساس سن

سن	تعداد	درصد
30-26 سال	210	18
25-21 سال	198	16
20- 15 سال	184	15
35-31 سال	159	13
40-36 سال	130	11
45-41 سال	98	8
60 سال به بالا	92	8
60-51 سال	71	6
50-46 سال	58	5
جمع	1200	100

تحصیلات پاسخگویان
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 3، از میان 1200 نفر پاسخگو 45درصد دارای مدرک تحصیلی دیپلم،16 درصد مدرک کارشناسی به بالا و3 درصد بی سواد هستند.

جدول شماره 3- توزیع پاسخگویان بر اساس تحصیلات

تحصیلات پاسخگویان	تعداد	درصد
دیپلم	535	45
لیسانس به بالا	193	16
دانشجو	126	11
ابتدایی	123	10
راهنمایی	114	9
دبیرستان	109	9
جمع	1200	100

آیا پاسخگویان کتاب می‌خوانند؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره4، اکثریت پاسخگویان معادل 65 درصد کتاب می‌خوانند.

جدول شماره 4- توزیع پاسخگویان بر اساس مطالعه کتاب

پاسخگویان کتاب می‌خوانند؟	تعداد	درصد
بله	779	65
خیر	421	35
جمع	1200	100

پاسخگویانی که کتاب نمی‌خوانند، مطالعه دیگری دارند؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 5، از میان 421 نفر پاسخگو که اصلا کتاب نمی‌خوانند، کتاب هنر خواندن نمودار 53 درصد هیچ گونه مطالعه‌ دیگری ندارند ، 25درصد روزنامه و 22 درصد مجله می‌خوانند .

جدول شماره 5- توزیع پاسخگویان بر اساس مطالعه‌ای غیر از کتاب

پاسخگویانی که کتاب نمی‌خوانند چه مطالعه‌ای دارند	تعداد	درصد
مطالعه ندارند	224	53
روزنامه	104	25
مجله	93	22
جمع	421	100

کتاب‌هایی که پاسخگویان مطالعه می‌کنند
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 6، از میان 779 نفر پاسخگو که کتاب مطالعه می‌کنند، 35درصد کتاب رمان ، 21 درصد کتاب‌های علمی و تخصصی و 5 درصد کتاب شعر می‌خوانند .

جدول شماره 6- توزیع پاسخگویان بر اساس کتاب‌هایی که مطالعه می‌کنند

کتاب‌هایی که پاسخگویان می‌خوانند	تعداد	درصد
رمان	274	35
علمی و تخصصی	160	21
روانشناسی	125	16
مذهبی	94	12
تاریخی	89	10
ادبیات و شعر	37	5
جمع	779	100

تعداد کتاب‌هایی که پاسخگویان در سال می‌خوانند
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 7، از میان پاسخگویانی که کتاب می‌خوانند، 38 درصد بین 1 تا 3 کتاب در سال، 26 درصد بین 3 تا 6 کتاب در سال و 6 درصد بین 9 تا 12 کتاب در سال می‌خوانند.

جدول شماره 7- توزیع پاسخگویان بر اساس تعداد کتاب‌هایی که در سال می‌خوانند

تعداد کتاب‌هایی که پاسخگویان در سال می‌خوانند	تعداد	درصد
1 تا 3	281	38
3 تا 6	197	26
12 به بالا	178	23
6 تا 9	49	7
9 تا 12	38	6
جمع	779	100

پاسخگویان از چه طریقی کتاب تهیه می‌کنند؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 8 ، از میان پاسخگویانی که کتاب می‌خوانند، 49درصد کتاب‌‌های مورد مطالعه خود را می‌خرند ، 26 درصد از کتابخانه و 25 درصد از طریق اطرافیان (دوستان و آشنایان ) خود کتاب تهیه می‌کنند .

جدول شماره 8- توزیع پاسخگویان بر اساس اینکه نحوه تهیه کتاب

نحوه تهیه کتاب پاسخگویان	تعداد	درصد
می‌خرم	380	49
از کتابخانه	201	26
از طریق اطرافیان	198	25
جمع	779	100

راهکارهایی برای گسترش کتابخوانی در بین مردم
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 9 ، از میان پاسخگویانی که کتاب می‌خوانند، 36 درصد فرهنگ‌سازی (تبلیغات) ، 21 درصد پایین آوردن قیمت و گسترش کتابخانه‌های محلی و 12 درصد برطرف کردن دغدغه‌های اقتصادی مردم را راه حلی برای گسترش کتابخوانی عنوان کردند.

جدول شماره 9- توزیع پاسخگویان بر اساس راهکار‌های آنها برای گسترش کتابخوانی

راهکارهایی برای گسترش کتابخوانی در بین مردم	تعداد	درصد
فرهنگ سازی(تبلیغات)	227	36
پایین آوردن قیمت	165	21
گسترش کتابخانه‌های محلی	162	21
برطرف کردن دغدغه‌های اقتصادی	95	12
ایجاد ایستگاه‌های کتاب‌خوانی	79	10
جمع	779	100

دلایل پاسخگویانی که اصلا کتاب نمی‌خوانند
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 10، از میان کسانی که اصلا کتاب نمی‌خوانند، 76 درصد اعلام کردند که وقت ندارند، (20 درصد) بی علاقگی و ( 4 درصد) گرانی کتاب را دلیل کتاب نخواندن خود اعلام کردند.

جدول شماره 10- توزیع پاسخگویان بر اساس دلایل کتاب نخواندن آنها

دلایل پاسخگویانی که اصلا کتاب نمی‌خوانند	تعداد	درصد
وقت ندارم	321	76
بی‌علاقگی	85	20
گرانی کتاب	15	4
جمع	421	100

نمودار شماره 10

مدیر طرح: سرورالسادات هاشمی
همکاران : شبنم چهره ، سیامک کفایی، سمیه گایکانی، فریده درفشی، فریده حیدرنژاد

نظریه هوش چندگانه گاردنر

هوش با تمام فرآیندهای شناختی انسان درگیر است. هنگامی‌که واژه “هوش” به گوش ما می‌خورد معمولاً مفهوم ضریب هوشی (IQ) به ذهنمان می‌آید. هوش معمولاً به‌عنوان توانایی‌های بالقوه عقلانی تعریف می‌شود. چیزی که ما با آن زاده می‌شویم، کتاب هنر خواندن نمودار چیزی که قابل اندازه‌گیری است و ظرفیتی که تغییر دادن آن دشوار است. امّا در سال‌های اخیر دیدگاه‌های دیگری نسبت به هوش پدید آمده است. یکی از این دیدگاه‌ها، نظریه هوش چندگانه است که توسط هاوارد گاردنر، روانشناس دانشگاه هاوارد، ارائه شده است.

در سال ۱۹۷۰، هاوارد گاردنر (Howard Gardner) به بررسی تعیین هوش بر اساس تست‌های روانشناسی هوش پرداخت.

گاردنر با بررسی کودکان بااستعداد و افراد بالغی که دچار آسیب مغزی بودند، به این نتیجه رسید که افراد استعداد و نبوغ‌های دیگری دارند که شاید بر اساس آزمون‌های ایده‌آل سنتی شناسایی نشوند. او با استفاده از ابزار مختلف، مانند استفاده از تحقیقات عصبی جسمانی (نوروفیزیکی) و مطالعاتی که در رابطه با افراد اوتیسم، برای تأیید مدل خود، نشان داد که قسمت‌های مختلف مغز دارای توان هوشی متفاوتی هستند.

بر طبق این نظریه، دیدگاه‌های روان‌سنجی سنتی نسبت به هوش، بسیار محدود و ضعیف است.

گاردنر نظریه‌اش را نخستین بار در کتاب «چارچوب‌های ذهنی: نظریه هوش چندگانه»، در سال ۱۹۸۳ ارائه کرد. به عقیده او همه انسان‌ها دارای انواع مختلفی از هوش هستند. او در کتاب خود، هشت نوع مختلف هوش را معرفی نموده و احتمال داده است که نوع نهمی نیز به‌عنوان «هوش هستی‌گرا» وجود داشته باشد.

طبق نظریه گاردنر، برای به دست آوردن تمام قابلیت‌ها و استعدادهای یک فرد، نباید تنها به بررسی ضریب هوشی (که معادل هوش منطقی-ریاضی است) پرداخت، بلکه انواع دیگر هوش و استعداد او شامل هوش موسیقیایی، هوش درون‌فردی، هوش برون‌فردی، هوش تصویری-فضایی، هوش جسمی-حرکتی، هوش کلامی-زبانی و هوش طبیعت‌گرا نیز باید در نظر گرفته شود.

نظریه گاردنر با انتقاداتی از سوی روانشناسان و مربیان روبرو گشته است. منتقدان میگویند تعریف گاردنر از هوش بسیار وسیع و گسترده است و هشت نوع هوشی که او تعریف کرده فقط نشانگر استعدادها، خصوصیات شخصیتی و توانائی‌هاست. از دیگر نقاط ضعف نظریه گاردنر می‌توان به کمبود پژوهش‌های عملی پشتیبان آن اشاره کرد؛ اما باوجوداین، نظریه هوش چندگانه محبوبیت زیادی در بین مربیان و آموزشگران پیدا کرده است و بسیاری از معلمان از این نظریه در انتخاب شیوه تدریس خود استفاده می‌کنند.کتاب هنر خواندن نمودار

کاربرد هوش چندگانه گاردنر یا آزمون استعدادیابی گاردنر

از کاربردهای مختلفت تست هوش چندگانه گاردنر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مشاوره شغلی
• مشاوره تحصیلی
• برنامه‌ریزی آموزشی و هدایت تحصیلی
• استعدادیابی و تعیین استعدادهای شغلی و تحصیلی
• استخدام بر مبنای استعداد

انواع هوش و استعداد

بر اساس نظریه هوش‌های چندگانه، انسان دارای هشت نوع هوش (استعداد) است که از دامنه کمتر تا بیشتر متغیر بوده و بر همین اساس هرکدام از ما پروفایل هوش متفاوتی داریم. این پروفایل و مشخصه بر اساس ژنتیک و تجربه بوده و لذا هوش هر کس منحصربه‌فرد است.

در نتایج بسته‌های استعدادیابی پروفایل‌سنتر (پروفایل °۳۶۰) هوش غالب افراد بصورت نمایی از تصویر زیر نمایش داده شده است.

انواع هوش چندگانه گاردنر عبارت‌اند از:

۱- هوش تصویری-فضایی

استفاده و تفسیر تصاویر و الگوها و توان ایجاد یا چیدمان مجدد اشیاء به‌صورت سه‌بعدی را هوش تصویری-فضایی می‌نامند. کسانی که هوش تصویری-فضایی بالایی دارند در تجسّم چیزها قوی هستند. این افراد معمولاً جهت‌یابی خوبی دارند و با نقشه‌ها، نمودارها، عکس‌ها و تصاویر ویدیویی مشکلی ندارند.

مهارت‌های آن‌ها شامل موارد زیر است:

ساختن پازل، خواندن، نوشتن، درک نمودارها و شکل‌ها، حس جهت شناسی خوب، طراحی، نقاشی، ساختن استعاره‌ها و تمثیل‌های تصویری (احتمالاً از طریق هنرهای تجسمی)، دست‌کاری کردن تصاویر، ساختن، تعمیر کردن و طراحی وسایل عملی، تفسیر تصاویر دیداری.

نقاط قوت: قدرت تشخیص تصویری و فضایی

ویژگی‌های هوش تصویری-فضایی

• لذت بردن از خواندن و نوشتن
• مهارت در درست کردن پازل
• مهارت در تفسیر عکس، گراف و نمودار
• لذت بردن از رسم، نقاشی و هنرهای تجسمی
• تشخیص راحت الگوها

انتخاب‌های شغلی

معمار، دریانورد، مجسمه‌ساز، هنرمند تجسمی، مخترع، کاشف، طراح داخلی، مکانیک، مهندس

۲- هوش کلامی-زبانی

منظور از این هوش توانایی به کار بردن زبان گفتاری و نوشتاری به صورتی مؤثر برای بیان (اندیشه، احساس و …) خود است. کسانی که هوش کلامی-زبانی بالایی دارند به‌خوبی می‌توانند از کلمات، به هنگام نوشتن و حرف زدن، استفاده کنند. این افراد غالباً در نوشتن داستان، به خاطر سپردن اطلاعات و خواندن مهارت دارند.

مهارت‌های آن‌ها شامل موارد زیر می‌شود:

گوش دادن، حرف زدن، قصه‌گویی، توضیح دادن، تدریس، استفاده از طنز، درک قالب و معنی کلمه‌ها، یادآوری اطلاعات، قانع کردن دیگران به پذیرفتن دیدگاه آن‌ها، تحلیل کاربرد زبان

نقاط قوت: کلمات، زبان و نویسندگی

ویژگی‌های هوش کلامی-زبانی

• مهارت در به یادآوردن اطلاعات نوشته یا گفته‌شده
• لذت بردن از خواندن و نوشتن
• مهارت در مباحثه یا صحبت‌های متقاعدکننده
• توانائی در توضیح دادن مسائل
• استفاده از شوخ‌طبعی به هنگام بیان داستان‌ها

انتخاب‌های شغلی

نویسنده، روزنامه‌نگار، وکیل، معلم، سیاستمدار، مترجم

۳- هوش منطقی-ریاضی از هوش چندگانه گاردنر

قابلیت تحلیل منطقی مسائل، استفاده اثربخش از اعمال ریاضی و بررسی مسائل با استفاده از روش علمی هوش منطقی و ریاضی نامیده می‌شود. یافتن الگوها و استنتاج کردن، از دیگر توانایی‌های مربوط به این هوش است. کسانی که هوش منطقی- ریاضی بالایی دارند در استدلال، شناسایی الگوها و تحلیل منطقی مسائل قوی هستند. این افراد به تفکر درباره مفهوم اعداد، روابط و الگوها علاقه‌مندند.

مهارت‌های آن‌ها شامل این موارد می‌شود:

مسئله حل کردن، تقسیم‌بندی و طبقه‌بندی اطلاعات، کار کردن با مفاهیم انتزاعی برای درک رابطه‌شان با یکدیگر، به کار بردن زنجیره طولانی از استدلال‌ها برای پیشرفت، انجام آزمایش‌های کنترل‌شده، سؤال و کنجکاوی در پدیده‌های طبیعی، انجام محاسبات پیچیده ریاضی، کار کردن با شکل‌های هندسی

نقاط قوت: تحلیل مسائل و عملیات ریاضی

ویژگی‌های هوش منطقی-ریاضی

• مهارت زیاد در حل مسئله
• لذت بردن از تفکر درباره ایده‌های انتزاعی
• علاقه‌مندی به انجام آزمایش‌های علمی
• مهارت در انجام محاسبات پیچیده

انتخاب‌های شغلی

دانشمند، مهندس، برنامه‌نویس کامپیوتر، پژوهشگر، حسابدار، ریاضیدان

۴- هوش جسمی-حرکتی (اندامی-جنبشی)

این هوش قابلیت استفاده از بدن برای بیان (اندیشه، احساسات و …) است. افرادی که درجه بالایی از هوش جنبشی را دارا هستند، از ژست (حالت) بدن برای تسلط به مسائل استفاده می‌کنند. کسانی که هوش اندامی-جنبشی بالایی دارند در حرکت‌های بدنی، انجام عملیات و کنترل فیزیکی قوی هستند. این افراد در هماهنگ‌سازی چشم و دست مهارت دارند و افراد چالاک و تردستی هستند.

مهارت‌های آن‌ها شامل این موارد می‌شود:

رقص، هماهنگی بدنی، ورزش، استفاده از زبان بدن، صنایع‌دستی، هنرپیشگی، تقلید حرکات، استفاده از دست‌هایشان برای ساختن یا خلق کردن، ابراز احساسات از طریق بدن

نقاط قوت: تحرک فیزیکی، کنترل حرکات

ویژگی‌های هوش اندامی- جنبشی

• مهارت در ورزش و رقص
• لذت بردن از ساختن چیزها با دست
• هماهنگی فیزیکی عالی
• به خاطر سپردن چیزها از طریق انجام دادن آن‌ها، به‌جای گوش کردن یا دیدن

انتخاب‌های شغلی

ورزشکار، معلم تربیت‌بدنی، رقصنده، هنرپیشه، آتش‌نشان، صنعتگر

۵- هوش موسیقیایی (ریتمیک) از هوش چندگانه گاردنر

توانایی اجرا، ساخت و درک الگوهای موسیقی است که شامل درک تغییر لحن، ریتم و تن صداها است. کسانی که هوش موسیقیایی بالایی دارند در فکر کردن به الگوها، ریتم‌ها و صداها قوی هستند. این افراد از موسیقی لذت می‌برند و معمولاً در نواختن سازهای موسیقی و آهنگ‌سازی مهارت دارند.

مهارت‌های این افراد شامل موارد زیر می‌شود:

آواز خواندن، سوت زدن، نواختن آلات موسیقی، تشخیص الگوهای آهنگین، آهنگ‌سازی، به‌یادآوردن ملودی‌ها، درک ساختار و ریتم موسیقی

نقاط قوت: ریتم و موسیقی

ویژگی‌های هوش موسیقیایی

• لذت بردن از آوازخوانی و نواختن سازهای موسیقی
• تشخیص آسان الگوها و نت‌های موسیقی
• توانایی به خاطر سپردن آهنگ‌ها و ملودی‌ها
• درک عمیق از ساختار، ریتم و نت‌های موسیقی

انتخاب‌های شغلی

موسیقیدان، آهنگ‌ساز، خواننده، معلم موسیقی، رهبر ارکستر

۶- هوش برون‌فردی

توانایی درک نیت‌ها، انگیزه و خواسته‌های دیگران است. این هوش به افراد امکان تعامل و کار کردن بهتر با دیگران را می‌دهد. کسانی که هوش برون‌فردی بالایی دارند در تعامل با دیگران و درک آن‌ها قوی هستند. این افراد در سنجش هیجانات، انگیزه‌ها، تمایلات و منظور کسانی که دوروبرشان هستند مهارت دارند.

مهارت‌های آن‌ها شامل موارد زیر می‌شود:

تشخیص نقاط ضعف و قوت خود، درک و بررسی خود، آگاهی از احساسات درونی، تمایلات و رؤیاها، ارزیابی الگوهای فکری خود، با خود استدلال و فکر کردن، درک نقش خود در روابط با دیگران

نقاط قوت: ارتباط برقرار کردن و درک دیگران

ویژگی‌های هوش برون‌فردی

• مهارت در برقراری ارتباط کلامی
• مهارت در ارتباط غیرکلامی
• نگاه کردن به موقعیت‌ها از زوایای مختلف
• ایجاد روابط مثبت با دیگران
• مهارت در فرونشاندن اختلافات در داخل گروه‌ها

انتخاب‌های شغلی

روانشناس، فیلسوف، مشاور، فروشنده، سیاستمدار

۷- هوش درون‌فردی از هوش چندگانه گاردنر

قابلیت شناخت، تفسیر و درک احساسات و انگیزه‌های خود است. کسانی که هوش درون‌فردی بالایی دارند، آگاهی خوبی از وضعیت هیجانی، احساسات و انگیزه‌های خود دارند. این افراد از خودآزمایی، تخیل روزانه، کندوکاو کردن روابط خود با دیگران و برآورد توانائی‌های فردی خود لذت می‌برند.

مهارت‌های آن‌ها شامل موارد زیر می‌شود:

دیدن مسائل از نظر‌گاه دیگران (دیدگاه دوگانه)، گوش کردن، همدلی، درک خلق و احساسات دیگران، مشورت، همکاری با گروه، توجه به خلق‌وخو، انگیزه‌ها و نیت‌های مردم، رابطه برقرار کردن چه از طریق کلامی چه غیرکلامی، اعتمادسازی، حل‌وفصل آرام درگیری‌ها، برقراری روابط مثبت با دیگر مردم

نقاط قوت: درون‌نگری و خودآزمایی

ویژگی‌های هوش درون‌فردی

• مهارت در تحلیل نقاط قوت و ضعف خود
• لذت بردن از تجزیه‌وتحلیل نظریه‌ها و ایده‌ها
• خودآگاهی زیاد
• داشتن درک روشن از ریشه انگیزه‌ها و احساسات خود

انتخاب‌های شغلی

فیلسوف، نویسنده، نظریه‌پرداز، دانشمند، مشاور، تاجر

۸- هوش طبیعت‌گرا

توانایی تشخیص و درک از ارتباط ما با طبیعت، هوش طبیعت‌گرا نامیده می‌شود. هوش طبیعت‌گرا آخرین نوع هوشی است که گاردنر در نظریه خود به هفت نوع قبلی افزوده و با مقاومت و مخالفت بیشتری نسبت به بقیه روبرو گردیده است. به گفته گاردنر، کسانی که دارای هوش طبیعت‌گرای بالایی هستند، سازگاری بیشتری با طبیعت دارند و معمولاً به پرورش، کشف محیط و یادگیری درباره موجودات علاقه‌مندند. این افراد به‌سرعت از جزئی‌ترین تغییرات در محیطشان آگاه می‌شوند.

انتگرال چیست و به چه درد می‌خورد؟

پائیز سال ۱۳۹۸ اولین گروه از دانشجویانی که مفهوم انتگرال را در کتاب‌های درسی دبیرستان نخوانده بودند،‌ وارد دانشگاه‌های ایران شدند. بعضی از رسانه‌های ایران در ماه‌های اخیر از شکایت استادان دانشگاه‌ها از حذف مبحث انتگرال از کتاب‌های دبیرستان گزارش دادند، و اینکه چرا تدریس یک مفهوم اصولی ریاضیات باید در دانشگاه آغاز شود؟

در روزهای اخیر، سخنان علی ذوعلم رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی ایران، بار دیگر نام "انتگرال" را وارد رسانه‌ها کرد. او گفته است که "بچه ها باید در دانشگاه انتگرال بخوانند نه در مدرسه" و به گفته او دانش‌آموزان باید در مدرسه، مفاهیمی را یاد بگیرند که آنها را "برای زندگی" آماده کند. اما انتگرال چیست و به چه درد می‌خورد؟

حساب دیفرانسیل و انتگرال، یکی از مهمترین مفاهیم و البته کشفیات ریاضیات در تاریخ است، شاید بی‌راه نباشد که بگوییم، بیشتر پیشرفت‌های علمی بشر در حدود ۳۵۰ سال اخیر، به شکلی به حساب دیفرانسیل و انتگرال مربوط است.

بیشتر بخوانید:

اگر هندسه را علم مطالعه اشکال بدانیم، جبر را مطالعه اعداد و یافتن قوانین عمومی در حساب بدانیم، دیفرانسیل و انتگرال را هم می‌توان علم مطالعه حرکت مداوم اجسام دانست. هرجا حرکتی وجود داشته باشد، از حرکت مولکولی، تا حرکت سیارات، پای حساب دیفرانسیل و انتگرال وسط می‌آید. زندگی بدون حرکت، سرعت، افزایش، کاهش، و هرگونه تغییری مفهومی ندارد، و راه اندازه گیری و درک این حرکات، با حساب دیفرانسیل و انتگرال ممکن است.

انتگرال چیست؟

فرض کنید، می‌خواهید بدانید برای پر کردن یک استخر چقدر آب نیاز دارید. اگر عمق استخر شما ثابت باشد، یعنی بخش کم عمق و عمیق نداشته باشد، با ضرب طول و عرض و عمق، جواب سوالتان را پیدا می‌کند (مثل پیدا کردن حجم یک مکعب مربع). اما اگر کف استخر شما، با حالتی قوس دار از کم عمق به عمیق برود، آنوقت، محاسبه حجم دقیق آن با ضرب و تقسیم ممکن نیست. و بدون محاسبه هم ساختنش ایمن نیست، چون باید بدانید که چقدر آب قرار است در استخر باشد و چه وزنی خواهد داشت و چقدر باید کف و دیوارهای استخر را مقاوم کنید.

محاسبه حجم آب چنین استخری، تنها با انتگرال ممکن است. انتگرال اینطور کار می‌کند که استخر را به برش‌های نازکی تقسیم می‌کند. حجم هر برش، برابر است با طول (اینجا عمق استخر) ضرب در عرض (اینجا عرض استخر) و ضخامت برش (که بسیار کم است). با کم کردن ضخامت این برش‌ها؛ می‌توان استخر را به هزاران برش کوچک تقسیم کرد، حالا دیگر اندازه گرفتن حجم این برش‌های کوچک آسان است، و با جمع آنها با هم، حجم کل استخر به دست می‌آید.

هرچه برش‌ها باریک‌تر باشد، محاسبه دقیق‌تر است

اگر مثال استخر و تصویر بالا برایتان نامفهوم است، یک رول بزرگ کالباس را تجسم کنید. شبیه استوانه است و محاسبه حجم استوانه آسان است، اما سر و ته کالباس باریک می‌شود و شاید حتی شکل متقارنی هم نداشته باشد. برای محاسبه حجم این رول کالباس، کافی است آن را ورقه ورقه کنید. بعد حجم ورقه‌ها را اندازه بگیرید (هرکدام یک دایره است با ضخامت بسیار کم مثلا چند میلیمتر، مثل یک استوانه خیلی کم عمق) بعد حجم همه این ورقه‌ها را باهم جمع کنید. حاصل حجم کل رول کالباس شما است. انتگرال همین کار را می‌کند،‌ البته بدون نیاز به چاقو، فقط با قلم و کاغذ و البته این روزها کامپیوتر.

منبع تصویر، Getty Images

با محاسبه حجم ورقه‌های نازک کالباس، و جمع آنها باهم می‌توان حجم رول کالباس را پیدا کرد، این همان ایده انتگرال است!

اگر علاقه دارید بیشتر درباره تاریخچه انتگرال و تولدش بدانید، به خواندن ادامه دهید.

داستان انتگرال در تاریخ ریاضیات، در آغاز با سوالی ساده شروع شد. چطور می‌شود شیب یک خط را اندازه گرفت؟

امروز شما می‌توانید به راحتی، شیب یک خیابان را اندازه بگیرید، کافی است بدانید که برای هر قدمی که به جلو بر می‌دارید، چقدر بالا می‌روید. مثلا اگر در یک خیابان، هر یک متر که جلو می‌روید، ارتفاعتان از سطح زمین نیم متر بالا برود، می‌توانید بگویید که شیب این خیابان نیم (یک دوم) است. در اینجا افزایش ارتفاع یعنی (نیم متر) را بر طول مسیری که پیموده‌اید (یک متر) تقسیم کرده‌ایم (البته چنین خیابانی در دنیای واقعی بیش از حد سر بالایی است!)

این مفهوم را اولین بار حدود ۳۷۰ سال پیش، رنه دکارت، ریاضی دان فرانسوی معرفی و فرمول بندی کرد. اما همان زمان، سوال مهمی مطرح شد، اگر خیابان شما، بجای یک خط صاف، یک منحنی باشد، شیب آن خیابان، نه در کل مسیر، که در نقطه‌ای که شما - مثلا در میانه خیابان - ایستاده‌اید چقدر است؟ تلاش برای یافتن پاسخ این سوال، در نهایت به کشف حساب دیفرانسیل و انتگرال و البته دعوای مشهور دو ریاضی‌دان، ایزاک نیوتون و گوتفرید ویلهلم لایبنیتس ختم شد.

تولد حسابان؛ پیوند حرکت، با جبر و هندسه

پیر دو فرما ریاضی‌دان دیگر فرانسوی همزمان با دکارت، ازجمله روی مفاهیم مشابهی - خط مماس و شیب خط - کار می‌کرد. اما سرانجام در سال ۱۶۸۴ میلادی (حدود ۳۴۰ سال پیش) گوتفرید ویلهلم لایبنیتس مقاله‌ای منتشر کرد که از آن به عنوان تولد حسابان (Calculus) یاد می‌شود. خلاصه عنوان طولانی این مقاله انقلابی،‌ چنین بود: "روشی جدید در محاسبه بیشینه (ماکزیمم) و کمینه (مینیمم) و خط مماس". برای آنکه مقیاسی برای قدمت این مفهوم داشته باشید در نظر بگیرید که وقتی این مقاله منتشر شد، ایران در عصر صفویه و شاه سلیمان اول بر تخت پادشاهی بود.

منبع تصویر، Getty Images

ایزاک نیوتون (راست)، گوتفرید ویلهلم لایبنیتس (چپ)

لایبنیتس در این مقاله، موفق شده بود با روش‌های جبری، و با استفاده از مفهوم "اندازه بی‌نهایت کوچک" یا (Infinitesimal) شیب خط مماس بر یک منحنی را به صورت دقیق و به شکلی که به اصطلاح "مو لای درزش نمی‌رفت" محاسبه کند. او همچنین موفق شده بود، با تقسیم سطح زیر یک نمودار به قسمت‌های بی‌نهایت کوچک و جمع کردن آنها باهم، سطح زیر نمودار یک تابع را با دقت محاسبه کند. لایبنیتس همچنین دو مفهوم به ترتیب دیفرانسیل و انتگرال را با "قضیه اساسی حساب دیفرانسیل و انتگرال" به هم ارتباط داد و آن را نظام مند کرد.

البته انتشار این مقاله، نیوتون را به شدت عصبانی کرد، او ادعا می‌کرد که پیش از لایبنیتس، دیفرانسیل و انتگرال را کشف کرده است و حاصل تحقیقاتش دزدیده شده است. تحقیقاتی که در دوران مدرن انجام شده است، به این باور عمومی رسیده است که هر دو دانشمند، به صورت مستقل و همزمان ایده دیفرانسیل و انتگرال را کشف کرده‌اند، اما آنچه ما امروز استفاده می‌کنیم، روش نوشتن و نشانه‌های لایبنیتس است.

قضیه اساسی حساب دیفرانسیل و انتگرال، یکی از مهمترین مفاهیم ریاضی است که به زبان ساده، نشان می‌دهد، مشتق تابعی که سطح زیر یک نمودار را در یک بازه مشخص نشان می‌دهد، برابر با مقدار آن تابع در نقطه انتهایی تابع است و به این ترتیب رابطه‌ای میان دیفرنسیال و انتگرال ایجاد می‌کند.

در سال ۱۸۶۸، برنهارت ریمان ریاضی‌دان آلمانی، اولین مفهوم دقیق ریاضی انتگرال را ارائه کرد. در سال‌های بعد، مخصوصا در اوایل قرن بیستم، محاسبه انتگرال، پیشرفت‌های قابل توجهی یافت. برای نمونه هنری لبگ، روشی را برای انتگرال گیری از توابع غیر مشتق پذیر و منفی را معرفی کرد که یکی از سنگ بناهای حسابان تصادفی (Stochastic calculus) شد، که به توسعه فیزیک (با کارهای آلبرت انیشتین) و کارهای انقلابی کیوشی ایتو، ریاضی‌دان ژاپنی در توسعه علوم مالی کمک کرد.

انتگرال به چه درد زندگی می‌خورد؟

همانطور که علی ذوعلم رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی ایران گفته، انتگرال در زندگی روزمره به کار نمی‌اید. شما هرگز برای گذران زندگی خود نیازی به گرفتن انتگرال ندارید. و البته به بسیاری از مفاهیم حتی ساده‌تر هم که در کتاب‌های ریاضیات دوران راهنمایی یا بالاتر آمده نیازی ندارید. مثلا مفهوم بردار، یا حتی گرفتن جذر یک عدد، در زندگی روزمره آنچنان به کار نمی‌آیند.